Όχι απλά να ορίσουν, μα και να εντοπίσουν αυτό που αποκαλούμε «ανθρώπινη συνείδηση» επιχειρούν επιστήμονες, αναπτύσσοντας ένα ειδικό «εργαλείο».
«Η έρευνά μου...είναι πάνω στην κατανόηση της μουσικής της φύσης. Πιστεύω πως η συνείδηση δεν είναι τίποτα παρά τη έκφραση της μουσικής» είχε πει κάποτε ο Ανιρμπάν Μπαντιοπαντχιάι, επιστήμονας στο Εθνικό Ινστιτούτο Επιστήμης Υλικών στο Ιμπαράκι της Ιαπωνίας, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Popular Mechanics.
Η μουσική στην οποία αναφέρεται είναι η αντήχηση των δονήσεων του κβαντικού σύμπαντος, μια «συμφωνία» ενέργειας και ύλης. Τα πάντα δονούνται στο δικό τους εύρος ηλεκτρομαγνητικών συχνοτήτων. Όταν κύματα ενέργειας με την ίδια συχνότητα τα χτυπούν, τα αντικείμενα αυτά (από το έδαφος μέχρι τα άστρα και τα κύτταρα του σώματός μας) αντηχούν και η δόνησή τους ενισχύεται.
Ο Μπαντιοπαντχιάι μιλά για μια «οικουμενική συνείδηση»- την αντήχηση αυτή που σημειώνεται στα πάντα. Θεωρεί πως η ανθρώπινη συνείδηση είναι μέρος αυτής της αλυσίδας, και, σε αυτό το πλαίσιο, εκτιμά πως «όλο το σύμπαν θα μπορούσε να έχει συνείδηση και η ανθρώπινη να είναι η λειτουργική της οντότητα».
Από το 2008 ο Μπαντιοπαντχιάι και οι συνεργάτες του στο ινστιτούτο εργάζονται πάνω στη δημιουργία μιας συσκευής που θα εντοπίζει αυτή την αντήχηση στον ανθρώπινο εγκέφαλο, καθώς και στη δημιουργία ενός τεχνητού εγκεφάλου με τις δομές που θα επιτρέπουν αλληλεπίδραση με αυτή την «οικουμενική συνείδηση». Ο ίδιος ειδικεύεται στον κλάδο της κβαντομηχανικής. Οι έρευνές του συνδυάζουν διάφορους τομείς της επιστήμης με τον Ινδουϊσμό- για παράδειγμα παίρνει την έννοια του χρόνου από τον Ινδουϊσμό, που τον περιγράφει όχι ως γραμμικό, μα μια σειρά από βρόχους.
Η οικουμενική συνείδηση ωστόσο για την οποία μιλά δεν είναι θεολογικού χαρακτήρα: Πρόκειται για ένα φυσικό, κβαντικό σύμπαν οι δομές του οποίου καθοδηγούνται από πρώτους αριθμούς. Θεωρείται πως η γεωμετρία του σύμπαντος βασίζεται σε μαθηματικές δομές- πχ η ακολουθία Φιμπονάτσι αρχίζει με πρώτους αριθμούς και αντικατοπτρίζεται σε σπείρες όπως αυτές σε κελύφη οστρακόδερμων, μοτίβα καταιγίδων, ακόμα και γαλαξίες.
Οι μικροσωληνίσκοι (microtubules) είναι ένα πλέγμα πρωτεΐνης που υποστηρίζει τη δομή των ανθρώπινων κυττάρων και άλλων ζωντανών πλασμάτων. Έχουν μορφή σπείρας. Κάποια κύτταρα έχουν λίγους μόνο, μα οι νευρώνες έχουν πάρα πολλούς μαζί. Επιστήμονες, μεταξύ των οποίων ο Στούαρτ Χάμεροφ, έχουν δημιουργήσει μοντέλα της κβαντικής συμπεριφοράς που λαμβάνει χώρα στους μικροσωληνίσκους των εγκεφαλικών κυττάρων. Ο Μπαντιοπαντχιάι συνεργάζεται με τον Χάμεροφ και εστιάζει μεγάλο μέρος της έρευνάς του στους μικροσωληνίσκους. Αν και δεν πιστεύει πως η συνείδηση υπάρχει μεμονωμένα σε μια δομή, λέει πως τα νευρωνικά κύτταρα, με την αφθονία που παρουσιάζουν σε μικροσωληνίσκους, είναι πολύ χρήσιμα.
Κατά κανόνα όταν επιστήμονες θέλουν να «δουν» ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο κάποιου, το έκαναν με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG), που καταγράφει τη δραστηριότητα σε πέντε μπάντες συχνοτήτων 1-100 Hz. Ο Μπαντιοπαντχιάι λέει πως δεν αρκεί αυτό το bandwidth για να κατανοηθεί η «συμφωνία» της συνείδησης. Αυτός και η ομάδα του σχεδίαζαν ένα δίχτυ που φοριέται στο κεφάλι, το DDG (dodecanogram) που πιάνει ένα πολύ μεγαλύτερο εύρος, από Hz σε ΤHz. Ανακάλυψαν όχι πέντε, μα δώδεκα πάντες με σημαντική εγκεφαλική δραστηριότητα, ενώ έφτιαξαν επίσης και έναν τεχνητό εγκέφαλο, με μοντέλο τις μπάντες συχνοτήτων και τα χρονοδιαγράμματα που εντόπισαν στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Συνοψίζοντας τα ευρήματά τους, τα οποία παρουσίασαν σε σχετικό επιστημονικό άρθρο, ανακάλυψαν μια αρμονία συχνοτήτων. Στο «σύμπαν» αυτό είσαι νοήμων εάν εναρμονίζεσαι με τις οικουμενικές δονήσεις της φύσης και μπορείς ως εκ τούτου να ανταποκρίνεσαι με πιο έξυπνο τρόπο στον κόσμο γύρω σου. Το κάθε μέρος συνεισφέρει σε ένα «όλο». «Αντί να κοιτάμε ένα μικρό, σύντομο χρονικό πλαίσιο- αργό, γρήγορο, μέσο- πρέπει να κοιτάξουμε τους πάντες...μαζί δημιουργούμε ένα μοτίβο. Και σε αυτό το μοτίβο βρίσκεται η αλήθεια. Αυτό είναι το ανθρώπινο κομμάτι. Αυτή είναι η γνώση που αποτελεί την αρχή της κατανόησης της συνείδησης» σημειώνει ο ίδιος.