Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2023, σε όλη τη χώρα καταγράφηκαν 11.201 τροχαία ατυχήματα, αριθμός αυξημένος κατά +6,8% σε σχέση με το 2022 όταν είχαν καταγραφεί 10.487. Οι νεκροί έφτασαν τους 621, -5% λιγότεροι σε σχέση με την περασμένη χρονιά (Ελληνική Στατιστική Αρχή, Δελτίο 29ης Φεβρουαρίου 1924).
Αναμφίβολα είναι ένας πολύ λυπηρός απολογισμός και οι κατασκευαστές αυτοκινήτων σε συνεργασία με τις Ευρωπαϊκές Αρχές έχουν εξοπλίσει τα νέα αυτοκίνητα που τα ταξινομούνται και βγαίνουν στην κυκλοφορία με μια σειρά από συστήματα οδηγικής υποβοήθησης, όπως προειδοποιητικές ενδείξεις και ηχητικά σήματα όταν πλησιάζεις επικίνδυνα προπορευόμενο όχημα (Forward Collision Warning), ή το σφίξιμο του τιμονιού όταν αλλάζεις λωρίδα κυκλοφορίας χωρίς φλάς, η παρεκκλίνεις από την πορεία σου (Driver Monitoring System). Στα συστήματα αυτά προστέθηκε την Κυριακή 7 Ιουλίου 2024 το Intelligent Speed Assist, ένα σύστημα περιορισμού ταχύτητας που θα είναι πλέον στον υποχρεωτικό εξοπλισμό των νέων αυτοκινήτων που θα ταξινομούνται στην Ευρώπη.
Προφανώς κανείς δεν είναι αντίθετος σε κάθε βοήθεια που μπορεί να προσφέρει το αυτοκίνητο στον οδηγό ώστε η πορεία του να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ασφαλής. Από την άλλη όμως, από την εμπειρία μου οδηγώντας κατά καιρούς το αυτοκίνητο της συζύγου μου που είναι τελευταίας τεχνολογίας, οφείλω να παρατηρήσω ότι τα συστήματα αυτά δεν λειτουργούν πάντοτε ικανοποιητικά, αντίθετα είτε πανικοβάλλουν είτε καταπιέζουν τον οδηγό χωρίς να υπάρχει αληθινός κίνδυνος.
Συγκεκριμένα, σε πολλές περιπτώσεις το σύστημα απόστασης δίνει προειδοποίηση και ηχητικό σήμα όταν πλησιάζεις το προπορευόμενο όχημα, ενώ όμως εσύ ως οδηγός έχεις τον απόλυτο έλεγχο της κατάστασης και δεν υπάρχει αντικειμενικός κίνδυνος. Το αποτέλεσμα είναι με την ηχητική προειδοποίηση να ανησυχεί η συνοδηγός και να σου κάνει εκνευριστικές παρατηρήσεις, τα παιδιά στα πίσω καθίσματα να πανικοβάλλονται και να φωνάζουν, με αποτέλεσμα εντάσεις και συγκρούσεις χωρίς να υπάρχει αντικειμενικός λόγος. Ομοίως και με το σφίξιμο του τιμονιού όταν αλλάζεις λωρίδα. Αν τυχόν ξεχάσεις να βγάλεις φλας που δεν είναι απίθανο να συμβεί, το τιμόνι σκληραίνει και σε φοβίζει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο αυτοκίνητο, ενίοτε δε, όταν η λωρίδα κυκλοφορίας είναι πολύ στενή σε επαρχιακούς δρόμους της Χώρας μας, το σύστημα μπερδεύεται και διαβάζει ότι παρεκκλίνεις από την πορεία σου, σου σκληραίνει το τιμόνι και σε εκνευρίζει.
Το νέο σύστημα περιορισμού ταχύτητας θα συνδυάζει πληροφορίες από τα όρια ταχύτητας από τον χάρτη πλοήγησης, θα καθορίζει αυτόματα ποιο όριο ταχύτητας ισχύει στο δρόμο και θα πατάει φρένο ώστε να ελαττώνει την ταχύτητα του οχήματος!
Νομίζω λοιπόν ότι υπάρχει μια υπερβολή σε όλα αυτά τα συστήματα, καθώς καταπιέζουν τον οδηγό ενίοτε τον εκνευρίζουν την στιγμή που ξέρουμε ότι η οδήγηση βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ψυχική του ηρεμία και στην αυτοσυγκέντρωσή του. Επίσης από την προσωπική μου εμπειρία θεωρώ ότι, αν κι όντως πολύ εξελιγμένα και «έξυπνα», απέχουν από το να είναι τελειοποιημένα και κυρίως είναι αδύνατο να προσομοιώσουν όλες τις πιθανές οδηγικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Έλληνας οδηγός όταν κινηθεί στο επαρχιακό οδικό δίκτυο της Χώρας μας. Η καταχρηστική λειτουργία όλων αυτών των συστημάτων μπορεί να έρθουν πλέον σε ευθεία αντίθεση με την κατά περίπτωση κρίση του οδηγού, ενώ προφανώς θα είναι πολύ επικίνδυνο κάποιος να κάνει μια προσπέραση σε ένα δρόμο με χαμηλό όριο ταχύτητας και το αυτοκίνητο να επιλέγει μόνο του την επιβράδυνση! Ακόμη και οι ηχητικές επισημάνσεις εντός τις καμπίνας του αυτοκινήτου μπορεί από μόνες τους να προκαλέσουν ατύχημα ή αυτοκινητιστικό ή οικογενειακό.
Πολύ αρνητικό επίσης είναι ότι η απομόνωση όλων αυτών των συστημάτων θέλει χρόνο και εναλλαγές στα μενού του αυτοκινήτου για κάθε διαδρομή ξεχωριστά, κάτι που τελικά εξαναγκάζει τον οδηγό να τα αφήνει σε λειτουργία.
Εν κατακλείδι, θα έλεγα ότι κανένα σύστημα οδηγικής υποβοήθησης ή οδηγικής τεχνητής νοημοσύνης δεν πρέπει να υποκαθιστά τις αποφάσεις του οδηγού που φέρει και την ευθύνη. Καλώς λοιπόν να υπάρχουν όλα αυτά τα συστήματα, αλλά να δίνεται η δυνατότητα στον οδηγό να τα απομονώνει με ένα πάτημα κουμπιού στην κεντρική κονσόλα οδήγησης κατά περίπτωση. Το μόνο σύστημα που θα έπρεπε να υπάρχει υποχρεωτικά σε όλα τα αυτοκίνητα είναι η ανίχνευση αλκοόλ στο αίμα του οδηγού πριν αυτός οδηγήσει. Ας ξεκινούσαμε από αυτό και ας αφήσουμε την χαρτογράφηση της ατομικής οδικής συμπεριφοράς για το απώτερο μέλλον, όταν όλα αυτά τα συστήματα θα πλησιάζουν την βελτιστοποίησή τους.