Σεξουαλική εκμετάλλευση από εργοδότες, αποπλανήσεις ανηλίκων, καθώς και βιασμοί, πάντοτε συνέβαιναν. Η διάχυτη αίσθηση όλων μας, όμως, είναι ότι στην εποχή μας έχουν αυξηθεί ανησυχητικά. Ειδικά τα τελευταία ένα-δυο χρόνια τα αλλεπάλληλα κρούσματα μάς εμπνέουν φόβο και αποκαρδίωση.
Σταθερές παράμετροι της σεξουαλικής παραβατικότητας είναι πάντοτε ορισμένες πτυχές της ψυχοπαθολογίας. Η αντικοινωνική (ψυχοπαθητική) προσωπικότητα, η ναρκισσιστική προσωπικότητα, οι ποικίλες παραφιλίες, η εν γένει διαστροφική ψυχική οργάνωση, η διαταραχή ελέγχου των παρορμήσεων και τινα άλλα αποτελούν διαχρονικά τις συνηθέστερες διαγνώσεις.
Εν τω μεταξύ, όμως, αυτή καθεαυτή η συχνότητα των ψυχιατρικών διαταραχών βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την περιρρέουσα κουλτούρα. Συγκεκριμένα, όλες οι παραπάνω αυξάνονται στη μετανεωτερική ατμόσφαιρα, διότι η σύγχρονη κουλτούρα μας ευνοεί την επιτρεπτικότητα, την ρευστότητα, την πρωτεϊκότητα, την αστάθεια, την ακραία ναρκισσιστική εξατομίκευση.
Συνεπώς ήδη βρισκόμαστε μπροστά σε μια ραγδαία αύξηση των ψυχικών στρεβλώσεων εξαιτίας των σύγχρονων μεταλλάξεων του πολιτισμού μας. Όμως θα επιχειρήσω και μια πρόσθετη εξήγηση της πρόσφατης αριθμητικής έκρηξης. Όσα ακολουθούν αποτελούν προϊόν πείρας από πολλές ψυχοθεραπείες εφήβων και νέων.
Η μεγάλη απογείωση των ψυχικών διεργασιών σεξουαλικής παραβατικότητας έγινε όταν η τεχνολογία επέτρεψε την διαδικτυακή πορνογραφία. Αυτή, κατά τη γνώμη μου, συνιστά το μεγάλο βήμα το οποίο ντοπάρει τους δυνητικούς δράστες. Τι κάνει η (καταφανώς ανδροκεντρική) πορνογραφία; Με άλλοθι την ποθητή γυναίκα στήνει ένα σκηνικό ελέγχου της. Το αντικείμενο της σεξουαλικής ενόρμησης, η γυναίκα, σκηνοθετείται έτσι ώστε να εναπόκειται αποκλειστικά στην βούληση και στον ρυθμό του άντρα θεατή. Χρησιμοποιείται δηλαδή ως φραγμός στο άγχος της εγγύτητας και της σχέσης.
Εδώ πρέπει να προσθέσουμε το γεγονός ότι είναι τόσο έντονη η ναρκισσιστική ανάγκη της γυναίκας να καθρεφτίζεται στη ματιά του άντρα ώστε τήν εμποδίζει να δει την πορνογραφία στις πραγματικές της διαστάσεις. (Δεν μιλώ, φυσικά, για τις γυναίκες που συμμετέχουν σε αυτές τις δραστηριότητες, διότι ενδέχεται να έχουν και άλλα κίνητρα, καθαρά οικονομικά). Αναφέρομαι στο ψυχικό γεγονός ότι σήμερα αρκετές κοπέλες, λόγω των πιεστικών ναρκισσιστικών αναγκών τους, δεν μπορούν να διακρίνουν το πραγματικό πρόβλημα της πορνογραφίας, με αποτέλεσμα να έχουν αρχίσει εσχάτως και κάποιες να έλκονται από αυτήν.
Για λόγους πολιτισμικούς η ανάγκη της γυναίκας να καθρεφτίζεται στη ματιά του άντρα ήταν πάντοτε επιτακτική. Προς δυστυχία μας, όμως, στην εποχή μας η εικόνα μετατράπηκε σε κεντρικό μηχανισμό συγκρότησης του εαυτού! Εκτός από τα ποικίλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα οποία φιλοξενούν την αυτοθεματοποίηση, προστέθηκε και η καλλιεργούμενη από συγκεκριμένο είδος εκπομπών ανάδειξη της γυναικείας εικόνας ως υποψήφιων μοντέλων.
Η εισαγωγή αυτού του τηλεοπτικού είδους, καθώς ήλθε πάνω στο παλιότερο υπέδαφος της χρήσης της γυναικείας εικόνας για διαφημιστικούς σκοπούς, επέφερε και παγίωσε μια κανονικοποίηση της έκθεσης του γυναικείου σώματος. Η κατ’ επανάληψη παρακολούθηση τέτοιων εκπομπών από κοριτσίστικο κοινό θεσμίζει στο μυαλό τους την προτεραιότητα της εντύπωσης την οποία θα προκαλέσουν στον άντρα, με κάθε τίμημα.
Επίσης, μια άλλη σοβαρή δυσάρεστη εξέλιξη είναι πως η πορνογραφία πέτυχε να αλλάξει η σεξουαλικότητα κάποιων γυναικών. Δηλαδή κατόρθωσε κάποιες κοπέλες να τροποποιήσουν το ψυχικό υπέδαφος της σεξουαλικότητας τους έτσι ώστε να ταιριάζει με τις απαιτήσεις των αντρών. Να τό πω με άλλα λόγια, υπάρχουν κορίτσια που έπεσαν στην παγίδα εκείνη η οποία κάνει το ναρκισσιστικό τους όφελος να μετράει παραπάνω από την χρήση τους ως αντικειμένων.
Δεν τίς ενοχλεί πια ότι χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα, λόγω της ναρκισσιστικής ικανοποίησης που απολαμβάνουν. Και εδώ τίθεται επιτακτικά η μεγάλη ανάγκη πώς θα διαμορφωθεί η υγιής αυτοεκτίμηση, πως θα λύσουν δηλαδή το ναρκισσιστικό πρόβλημα οι γυναίκες στην προκειμένη περίπτωση, έτσι ώστε να μην πέφτουν στην παγίδα αυτή.
Τη στρέβλωση αυτή περιέγραψε ο Μάσσιμο Ρεκαλκάτι: «Κάποιες γυναίκες μπορεί να πέσουν στην παγίδα να θεωρήσουν τον άντρα μια αλάθευτη πυξίδα, που ξέρει να τίς καθοδηγήσει προς το να είναι γυναίκες. Αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη αυταπάτη, που μπορεί να επιφέρει μια μαζοχιστική κλίση προς έναν άντρα-αφέντη». *
Το νόημα είναι προνόμιο του ανθρώπου. Και αυτό που χαρίζει την απόλαυση στη σεξουαλική ζωή δεν είναι τόσο η τεχνική της. Χωρίς να τήν παραγνωρίζουμε υπεροπτικά, όμως, η μεγαλύτερη ευχαρίστηση που αντλεί κανείς από την σεξουαλική πράξη οφείλεται πάντοτε στο νόημα το οποίο κάποιος τής προσδίδει, είτε υγιές είτε προβληματικό.
Όταν υπάρχει βαθειά αγάπη, όταν αισθάνεται κανείς ότι ο άλλος τού έχει ανοίξει την ψυχή του και τού έχει προσφέρει την ζωή του, αυτό αυξάνει την σεξουαλική απόλαυση αλλά μέσω του νοήματος που εδώ είναι υγιές. Αντίστοιχα, όμως, και εκείνος ο οποίος βιάζει μια γυναίκα ή τήν παρενοχλεί εκβιαστικά, αντλεί απόλαυση μέσω του διαστροφικού νοήματος ότι μπορεί να εξουσιάζει κάποιον.
Πάντα υπάρχει ένα νόημα, δηλαδή, το οποίο κάνει την διαφορά –για καλό ή για κακό. Η σεξουαλική απόλαυση είναι ψυχικό γεγονός και για τα δύο φύλα, όχι μόνο για την γυναίκα όπως θέλει το στερεότυπο. Η πορνογραφία, λοιπόν, καλλιεργεί και ενισχύει αντίστοιχα νοήματα του σεξ. Όταν, μάλιστα, αυτό συμβαίνει σε αναπτυσσόμενες ψυχές, δηλαδή παιδικές και εφηβικές, τότε μετατρέπεται ουσιαστικά σε μύηση στη διαστροφή της εξουσίας και του ελέγχου. Δεν πρόκειται απλώς για πρόωρη αφύπνιση της σεξουαλικής διάθεσης (επιζήμια και αυτή), αλλά για αυθάδη εισαγωγή ενός νοήματος κυριαρχίας.
Για τους παραπάνω λόγους η σεξουαλική παραβατικότητα στον πυρήνα της δεν αποτελεί σεξουαλικό έγκλημα. Τα σημαινόμενά της είναι οι παραλλαγές της εξουσίας. Ως ψυχικοί παράγοντες συμβάλλουν το άγχος και ο θυμός. Δεν είναι σύμπτωση ότι και εδώ έχουμε περάσει σε κατάσταση αποσταθεροποίησης τα τελευταία χρόνια. Ο καπιταλισμός έχει γίνει πιο άγριος και εκμεταλλευτικός, ο καταναλωτισμός προελαύνει, τα κοινωνικά δίκτυα σταθερότητας, ασφάλειας, εργασίας κ.λπ. είναι πιο ρευστά, πιο χαλαρά.
Ας μην ξεχνάμε και τα κουήρ κινήματα τα οποία, καθώς βγαίνουν τόσο διεκδικητικά στον δημόσιο χώρο, πυροδοτούν υπερβολικό άγχος στους άντρες οι οποίοι ”επιλύουν” την ανασφάλειά τους με φαλλοκεντρισμό. Με άλλα λόγια, και οι πηγές άγχους έχουν αυξηθεί, αλλά και οι δομές προστασίας ως αντίδοτα του άγχους έχουν χαλαρώσει. Επομένως και η κουλτούρα που μάς περιβάλλει υποδαυλίζει τη χρήση της σεξουαλικότητας για να εκφράσει θυμό και εκδίκηση. *
Δυσοίωνο συμπέρασμα: όσο και αν αυστηροποιείται ο Ποινικός Κώδικας, όσο και αν επιμορφώνονται οι αστυνομικοί ώστε να μην καταπνίγουν τις καταγγελίες για βιασμό (κάτι αδιανόητο για ευνομούμενη κοινωνία), όσο και αν εισαχθούν στα σχολεία μαθήματα σεξουαλικής ηθικής, η σεξουαλική παραβατικότητα θα αυξάνεται.
Το πρόβλημα είναι βαθύ και απαιτεί δέσμη άλλων μέτρων, τα οποία δεν σχετίζονται άμεσα με την σεξουαλικότητα. Σε αυτά μπορούμε να σκεφθούμε την αλλαγή νοοτροπίας των τηλεοπτικών καναλιών, την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από το διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά παιγνίδια, την ευαισθητοποίηση των γονέων ως προς την ισοτιμία των δύο φύλων, την καλλιέργεια κοινωνικών δράσεων αλληλεγγύης εκ μέρους των νέων, την έγκαιρη ανίχνευση της ψυχοπαθολογίας σε συνάρτηση με τη ανάπτυξη δομών ψυχικής υγείας για εφήβους και νέους.
Δηλαδή μέτρα τα οποία θα εμπλέκουν ολόκληρη την κοινωνία με σκοπό να τήν κάνουν περισσότερο υπεύθυνη. Μέτρα τα οποία απαιτούν μια πολιτεία που δεν θα τρέχει πίσω από τις μύγες με μια μυγοσκοτώστρα, αλλά αποφασισμένη να ελαχιστοποιήσει τις εστίες μόλυνσης.