Υπάρχει μια κορυφαία, θα λέγαμε καθοριστική διαφορά, μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας ως πολιτικών συστημάτων και ως χωρών εν γένει. Η Ελλάδα είναι κράτος δικαίου, είναι δηλαδή δημοκρατία, όπου ο διαχωρισμός των εξουσιών καθορίζει και την λειτουργία του πολιτεύματος. Αυτό σημαίνει πως οι αποφάσεις της δικαιοσύνης και των δικαστηρίων εν γένει δεν εξαρτώνται από την βούληση της πολιτικής, δηλαδή των επικεφαλής της πολιτικής εξουσίας, αλλά η δικαιοσύνη ασκείται ως ανεξάρτητη δομή και λειτουργία του πολιτεύματος πέραν και υπεράνω πάσης πολιτικής σκοπιμότητας ή κομματικού συμφέροντος. Αντιθέτως, στην Τουρκία οι πολιτικές που άπτονται της δικαιοσύνης και όχι μόνο, εξαρτώνται από την του ενός ανδρός αρχή εξουσίας, δηλαδή του Ερντογάν.
Συνεπώς, η απόφαση της Ελληνικής Δικαιοσύνης ως προς την τύχη των οκτώ διαφυγόντων Τούρκων αξιωματικών, οι οποίοι θεωρήθηκαν ως χρήζοντες προστασίας, ήταν απόλυτα συναφής προς το ελληνικό δημοκρατικό πολιτικό σύστημα. Αυτό υπήρξε ένα νομικό γεγονός, που χαρακτηρίζει την ελληνική δημοκρατική τάξη δικαίου, απαλλαγμένο σκοπιμοτήτων και πολιτικών παρεμβάσεων. Στηρίχθηκε μόνο στην δικαιϊκή κρίση των Ελλήνων δικαστών, σε αναφορά κυρίως στις συνθήκες διακινδύνευσης που υφίστανται για τους εν λόγω αξιωματικούς στην Τουρκία. Στην Τουρκία, ως γνωστόν, η διακινδύνευση των Τούρκων στρατιωτικών φέρει την ονομασία θανατική ποινή.
Η δομικά εδραιωμένη διαφορά αντίληψης ως προς την φιλοσοφία δικαίου, δικαιωμάτων, ελευθεριών και δημοκρατικής δομής του πολιτεύματος στην κάθε χώρα, επηρεάζει καθοριστικά την σχέση μεταξύ των δύο κρατών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ατομικές ελευθερίες έχουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ανασταλεί ή αλλοιωθεί η εφαρμογή τους, έτσι ώστε ουσιαστικά να έχουν ακυρωθεί. Υπάρχει ένα κατ’ εξοχήν πρόβλημα αντίληψης καθεστώτων. Διαφέρουν ως προς το πολιτικό τους σύστημα, την δυνατότητα λειτουργίας της δικαστικής εξουσίας, την οποία ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, αδυνατεί να κατανοήσει. Για τούτο και δηλώνει προς την Ελλάδα πως αφού η Ελλάδα δεν ικανοποίησε την απαίτηση για επιστροφή των οκτώ, η Τουρκία θα ανοίξει την κάνουλα του προσφυγικού προς την Ελλάδα, απειλώντας την χώρα με μετατροπή σε αποθήκη ψυχών, δηλαδή θα αφήνει να καταφθάνουν στην χώρα μας οι δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες, οι οποίοι θα εγκλωβίζονται στην Ελλάδα και δεν θα μπορούν να φεύγουν προς την Ευρώπη.
Η κατάσταση που δημιουργείται ελλοχεύει πολλαπλούς κινδύνους στην σχέση Ελλάδας – Τουρκίας στο Αιγαίο, στον βαθμό που ο τουρκικός παράγοντας είναι απρόβλεπτος και ανεξέλεγκτος. Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν προδήλως ανέμενε ικανοποίηση του αιτήματός του για παράδοση των πραξικοπηματιών. Το γεγονός πως η ελληνική στάση δεν ακολούθησε τα αναμενόμενα από τον ίδιο, θα οδηγήσει αφεύκτως την σχέση των δύο χωρών σε όξυνση πέραν του προσφυγικού. Στο παρόν διάστημα οι εκτιμήσεις περί προετοιμασίας ελεγχόμενου επεισοδίου από την ίδια την Άγκυρα έχουν μικρή πιθανότητα πραγμάτωσης λόγω της εκλογικής διαδικασίας και εξ’ αυτού μετατίθενται στην μετά τις τουρκικές εκλογές περίοδο. Τούτο γιατί κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος ως προς το αποτέλεσμα ενός ενδεχόμενου επεισοδίου. Θα πρέπει όμως να αναμένονται στην επόμενη άμεση και μακρά περίοδο τουρκικές κινήσεις στο Αιγαίο και στην περιοχή της Κύπρου, που θα προκαλέσουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό την ελληνική ασφάλεια και κρατική κυριαρχία.
Το πρόβλημα της Ελλάδος και της Κύπρου συνίσταται στο ότι η επίκληση εταίρων και συμμάχων για την στήριξη του ζητήματος της ασφάλειας της χώρας βρίσκεται σε επίπεδο διακηρυκτικής πολιτικής. Οι Ευρωπαίοι στηρίζουν την Ελλάδα και την Κύπρο διά των λόγων και της εκδήλωσης προθέσεων. Την ώρα της κρίσεως, εάν δεν έχουμε συνάψει σχετικές αμυντικές συμμαχίες που να στηρίζουν την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία των χωρών μας, θα είμαστε μόνοι.
Επομένως, το προσφυγικό ζήτημα που τίθεται είναι μία διάσταση ενός ευρύτερου προβλήματος, πράγμα που αφορά στην σχέση Ελλάδας – Τουρκίας και Ευρώπης – Τουρκίας. Η Ελλάδα για να ικανοποιήσει την Τουρκία πρέπει να παραβιάσει τους νόμους και το δίκαιο της χώρας, κάτι που είναι εκ των πραγμάτων αδύνατο. Παραμένει η Ευρώπη, η οποία είναι σε θέση να προβάλει τους όρους της και να διαπραγματευθεί, χρηματοδοτώντας την τουρκική προσφυγική πολιτική. Αυτό θα σήμαινε πως η χρηματοδότηση που λαμβάνει η Άγκυρα θα αποτελούσε το ανταποδοτικό τέλος των Βρυξελλών προς την Τουρκία για να συγκρατήσει τις προσφυγικές ροές στην χώρα της.