Στις 27 Σεπτεμβρίου 2020 αναζωπυρώθηκε η παλαιά σύγκρουση Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και το Σάββατο 10 Οκτωβρίου έπειτα από πρωτοβουλία της Ρωσίας τα δύο μέρη συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία δεσμεύτηκαν επίσης «σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για την επίτευξη ταχείας ειρηνικής διευθέτησης» της σύγκρουσης με τη διαμεσολάβηση των συμπροέδρων της Ομάδας του Μινσκ. Όμως το ερώτημα που τίθεται είναι αν θα τα καταφέρουν καθώς αυτή η διένεξη διαρκεί εδώ και δεκαετίες.
Είναι γεγονός ότι ο πόλεμος Αρμενίας–Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο –Καραμπάχ/Αρτσάχ ξεκίνησε το 1988, πριν την πτώση της ΕΣΣΔ. Η σύγκρουση διήρκεσε μέχρι το 1994 και οδήγησε στην στρατιωτική επικράτηση της Αρμενίας, η οποία όμως δεν διευθετήθηκε οριστικά σε πολιτικό επίπεδο και έκτοτε παραμένει εκκρεμής. Toν Μάρτιο του 2008 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με απόφασή της κατοχύρωσε το έδαφος του Ναγκόρνο Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί μία από τις πολλές «παγωμένες συγκρούσεις» που πλήττουν τον μετα-σοβιετικό κόσμο και προκαλούν ανησυχία για μια κλιμάκωση των συγκρούσεων με την αρωγή μάλιστα άλλων κρατών όπως για παράδειγμα της Τουρκίας, στενής συμμάχου του Αζερμπαϊτζάν.
Η HuffPost Greece απευθύνθηκε στον τ. Πρέσβη της Ελλάδας στο Μπακού, τον κ. Νίκο Δ. Κανέλλο, ο οποίος, στην πρώτη του συνέντευξη μετά την επιστροφή του από το Αζερμπαϊτζάν, μιλά για την κρίση στην περιοχή, τα ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά και τον ρόλο που οφείλει να διαδραματίσει η Ελλάδα σε διεθνές επίπεδο απαλλαγμένη από φοβικά σύνδρομα.
- Κύριε Πρέσβη θα μπορούσατε να μας δώσετε μια εξήγηση για το υπόβαθρο των συγκρούσεων;
Η σύγκρουση μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας έχει βαθιές ιστορικές και πολιτικές ρίζες. Η κοινή εθνική ταυτότητα Τούρκων και Αζέρων τους φέρνει φύσει και θέσει σε αντιπαράθεση με τους Αρμένιους και τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει ούτε στα 100 επόμενα χρόνια. Επομένως αυτό που συμβαίνει στη σύγκρουση του Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν συνιστά έκπληξη για όσους έχουν υπηρετήσει στην περιοχή. Τριάντα χρόνια διαπραγματεύσεις μέσω της φόρμουλας της ομάδος Μινσκ ( Με συμπροέδρους τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και τη Γαλλία), 30 χρόνια συγκρούσεις.
Η σύγκρουση που πρόβαλε ως μία εναλλακτική λύση την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία, δεν μπορεί να οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα για το ποιος έχει δίκαιο και ποιος μπορεί να διεκδικήσει το μονοπώλιο του. Η ιστορική πραγματικότητα εξάλλου, όσο αμείλικτη και αν είναι, ερμηνεύεται κατά το δοκούν.
Οι περισσότερες αιτίες πάντως, δεν αφορούν την ίδια την διαίρεση των λαών, που έχουν γευθεί σε μεγάλα διαστήματα την συνεργασία και την ειρηνική συγκατοίκηση, αλλά τα απόνερα από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και τους νέους ρόλους όσων νέων κρατών προέκυψαν.
Ο δεύτερος λόγος είναι η σύγκρουση επιρροών και συμφερόντων πολλών ισχυρών κρατών στην περιοχή. Όποιος δεν βλέπει ότι υπάρχει εμπλοκή των μεγάλων δυνάμεων (όχι μόνο του Ερντογάν) δεν είναι ειλικρινής. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει βάθος στο πρόβλημα. Αλλά όσο υπήρχε η ΕΣΣΔ, οι λαοί του Καυκάσου τουλάχιστον ζούσαν ειρηνικά, με προκαθορισμένους εννοείται ρόλους για το κάθε κράτος.
- Πόσο επηρεάζει ο αγωγός TAP την στάση της Δύσης; Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η Ρωσία παίζει ένα ρόλο σε αυτό το θέμα προκειμένου να επηρεάσει των δυτικών συμφερόντων ΤΑΡ και να τον υποκαταστήσει με τον Turkish stream;
Ο αγωγός TAP δεν πρόκειται να επηρεαστεί, αλλά ούτε και να επηρεάσει τη στάση της Δύσης, εκτός αν έχουμε μια γενική ανάφλεξη την οποία δεν προβλέπω!
Οι αγωγοί (Turkish Stream και Nord Stream) εξάλλου εντάσσονται στο γνωστό σχέδιο πολιτικής πίεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Στο ενεργειακό ζήτημα, είναι υπερβολικές όσες ανησυχίες εκφράζονται, ενώ οι αγωγοί θα λειτουργήσουν χωρίς ουσιαστικές μεταβολές. Αρα δεν έχουν καμία σχέση όλα αυτά με τη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.
- Μα το Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν είναι πλούσιο σε κοιτάσματα φυσικού αερίου; Επίσης από το Αζερμπαϊτζάν περνάει ο αγωγός ΤΑΡ-ΤΑΝΑΡ ο οποίος είναι δυτικών συμφερόντων. Μάλιστα,το Αζερμπαϊτζάν ήταν η χώρα που πήρε τη μεγάλη απόφαση να διαφοροποιηθεί από τη ρωσική ενεργειακή πολιτική και να έρθει κοντά με τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Για τους λόγους αυτούς αρκετοί ισχυρίζονται ότι η η Ρωσία προτιμά με τον πόλεμο Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν να καταστήσει επισφαλή τη λειτουργία του αγωγού ΤΑΡ-ΤΑΝΑΡ.
Δεν είναι αλήθεια ότι το Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι πλούσιο σε κοιτάσματα πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Βράχια είναι και υψώματα.
Όσο για τον ΤΑΡ το πιθανότερο είναι κάποια στιγμή να εφοδιασθεί με ρωσικό αέριο, αν και εφόσον δεν επαρκέσουν τα κοιτάσματα ή αν, για οποιονδήποτε λόγο, οι Αζέροι δεν θα μπορέσουν να τον γεμίσουν.
Οσον αφορά τους αγωγούς Turkish Stream και Nord Stream, είναι ήδη προσδιορισμένοι στον Νότο και στον Βορρά αντίστοιχα, με τον πρώτο ήδη να λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια και εντάσσονται σε ένα σχέδιο, που δεν αλλάζει, της ρωσικής πολιτικής για την Ουκρανία.
- Το ενεργειακό αφορά άμεσα τόσο την Ε.Ε. όσο και την Ελλάδα. Με τις εξελίξεις στην περιοχή μήπως η Ρωσία καθίσταται απαραίτητη για τη Δύση; Επίσης εάν δεν σταματήσουν οι εχθροπραξίες στο Ναγκόρνο Καραμπάχ - και δεδομένου ότι πλησιάζει ο χειμώνας - αυτό θα σημαίνει ακριβό φυσικό άεριο για την Ε.Ε. της ύφεσης;
Η Ρωσία είναι απαραίτητη για τη Δύση, όχι κυρίως από την οπτική της ενέργειας διότι πρώτον οι υδρογονάνθρακες αργά ή γρήγορα θα συμπληρωθούν με τις εναλλακτικές πηγές ενεργείας και δεύτερον διότι με την Γερμανία έχει ήδη συμφωνήσει για πλήρη κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών.
Αυτή τη στιγμή δε στην Ελλάδα (Δυτική Θράκη) καταλήγουν δύο νέοι αγωγοί αμφότεροι μέσω Τουρκίας: Ο ΤΑΡ (είναι επί ελληνικού εδάφους συνέχεια του TANAP) με το αζέρικο αέριο που θα λειτουργήσει σύντομα και ο Turkish Stream με το ρώσικο (ομοίως). Ο δεύτερος στο μεγαλύτερο μέρος του είναι υποθαλάσσιος από την Μαύρη Θάλασσα και μετά διασχίζει την Ανατολική Θράκη. Μόλις λειτουργήσει, λίαν συντόμως, θα πάψουμε να παίρνουμε το ρώσικο αέριο μέσω του Βαλκανικού αγωγού, που μας τροφοδοτεί από το 1996.
Ένας άλλος ουσιαστικός λόγος, που υφίσταται για την απρόσκοπτη τροφοδοσία με ενέργεια τον προσεχή χειμώνα είναι ότι πλέον στις εταιρείες που προανέφερα συμμετέχουν τεράστιοι κολοσσοί (BP, TOTAL, κλπ). Ουδείς δεν θα είναι τόσο ισχυρός ώστε να τολμήσει να δημιουργήσει θέματα δυσλειτουργίας.
Τέλος, θέλω να σας πω κάτι που αγνοούμε. Η ποσότητα του αζέρικου αερίου που θα φέρει στην Ευρώπη ο ΤΑΡ είναι μόλις το 2% της κατανάλωσή της!
Οι Αζέροι ειναι αντιληπτό ότι χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα «προσέξτε θα σας κοπεί το αέριό μας» για τους δικούς τους ευνόητους λόγους.
- Αναφερθήκατε στις μεγάλες δυνάμεις που εμπλέκονται στη σύγκρουση θα θέλατε να γίνεται πιο συγκεκριμένος όσον αφορά αυτές και τα συμφέροντά τους;
Όταν αναφέρομαι στις μεγάλες δυνάμεις εννοώ την Ρωσία, τις ΗΠΑ και την Κίνα, ενώ σε περιφερειακό επίπεδο θα μπορούσα να αναφέρω το Ισραήλ. Αξίζει να σημειώσω ότι οι χώρες στις οποίες το Ισραήλ εξάγει τα περισσότερα όπλα είναι το Αζερμπαϊτζάν και το Βιετνάμ, χώρες που κατά σύμπτωση υπηρέτησα κατά τις δύο τελευταίες θητείες.
Ως προς τις ΗΠΑ, που ακολουθούν επιφυλακτική πλέον πολιτική στο Αζερμπαϊτζάν, δεν κρύβουν την επιθυμία τους να το δουν μέλος της δυτικής συμμαχίας. Αντίθετα με την Αρμενία κάτω από τις σημερινές συγκυρίες είναι δύσκολο να παίξει διαφορετικό ρόλο από αυτό που παίζει στον ανατολικό συνασπισμό, τον οποίο οδηγεί με προκαθορισμένο και οργανωμένο τρόπο η Ρωσία.
Aναφορικά με την Κίνα, θα πρέπει να τονιστούν οι ειδικότερες σχέσεις που καλλιεργήθηκαν με το Πεκίνο τον τελευταίο καιρό από την κυβέρνηση του Μπακού. Αξίζει να σημειώσω ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει ήδη προετοιμάσει έναν χώρο, όχι μακρυά από την πρωτεύουσα του, έναν διαμετακομιστικό κόμβο που διαμορφώνεται σε ελεύθερη ζώνη συναλλαγών και στο οποίο θα μπορούν να μεταφέρονται εμπορεύματα από την Κίνα μέσα σε έξι μέρες. Η διείσδυση της Κίνας και όχι μόνο αυτής, έχει ως στόχο να χρησιμοποιήσει το Αζερμπαϊτζάν ως ένα λιμάνι, μια δομή, για να στέλνει τα προϊόντα της σε όλη την Ευρώπη με κοντέινερ και μέσω σιδηροδρομικής σύνδεσης ή οδικής σύνδεσης, και όλα αυτά χωρίς να έχει ανακατευθεί στα θέματα του Καραμπάχ.
Επίσης, ειδική σχέση έχει η Γεωργία και το Ιράν, στο οποίο το 40% του πληθυσμού απαρτίζεται από Αζέρους πολίτες και βεβαίως πρέπει να σημειώσουμε ότι έχει κοινά σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν. Η Γεωργία, η οποία επίσης έχει κοινά σύνορα, έχει συνάψει με την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν συμμαχία η οποία συμπεριλαμβάνει και θέματα στρατιωτικής συνεργασίας.
Όσον αφορά τη Ρωσία δεν παραμένει «ουδέτερη»! Παρεμβαίνει διακριτικά για όσο διάστημα μπορεί να είναι διαιτητής στη κρίση μεταξύ των δυο κρατών διατηρώντας τις κατάλληλες ισορροπίες και αυτό διότι πρώτον εξαιτίας των πολλών Αζέρων που ζουν και δραστηριοποιούνται οικονομικά εντός της Ρωσίας και δεύτερον γιατί δεν θέλει με την οποιαδήποτε βιαστική κίνηση να αποθαρρύνει τους ηγέτες στην Αρμενία και να ωθήσει το Αζερμπαϊτζάν σε πιο δραστική σχέση με τους Αμερικανούς και την Ε.Ε.
Η Ρωσία θα αλλάξει στάση αν διεθνοποιηθεί η κρίση και αν εκδηλωθεί ένοπλη σύρραξη εντός του εδάφους της Αρμενίας.
Αναφορικά με την Ε.Ε., αυτή συνάπτει σχέδιο στρατηγικής συμμαχίας με το Αζερμπαϊτζάν το οποίο βρίσκεται στα σκαριά εδώ και αρκετά χρόνια με σχέσεις που εξελίσσονται. Αυτό που έχει σημασία, είναι ότι στη διπλωματία κάθε λεπτό φέρνει μια καινούργια εξέλιξη και ειδικά από χώρες οι οποίες έχουν το δυναμισμό στηριγμένο στο μέλλον και όχι στο παρελθόν.
- Ο ρόλος της Τουρκίας;
Η Τουρκία διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά ούτε αυτό πρέπει να μας εκπλήσσει.
Οι γείτονες μας έφθασαν σε μια εκρηκτική ανάπτυξη και άρχισαν εδώ και λίγα χρόνια να υλοποιούν το πρόγραμμα της ισχυρής επιρροής και στην Κασπία όπως και στην Μαύρη Θάλασσα, στην Αφρική, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία με ΑΕΠ σχεδόν ένα τρισ. ευρώ βάζει τις βάσεις για να διαμορφωθεί σε υπερδύναμη.
- Οσον αφορά τις πληροφορίες που θέλουν την Τουρκία να στέλνει μισθοφόρους αλλά και τζιχαντιστές από το Ιντλίμπ στη σύγκρουση μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι μεταφέρει τη σύγκρουση της Συρίας στην περιοχή κάτι που ενδεχομένως να την φέρει αντιμέτωπη με την σύμμαχό της τη Ρωσία;
Η Ρωσία σταθεροποιεί τη θέση της στη Συρία και προειδοποιεί παράλληλα τις δυτικές δυνάμεις και το ΝΑΤΟ.
Πράγματι μετά επιτάσεως έχει γραφτεί στον Τύπο ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί τζιχαντιστές, εθελοντές και μισθοφόρους. Αν ο πόλεμος είναι στην αρχή του θα χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα.
Αυτό όμως που θέλει σίγουρα να κάνει, είναι να δημιουργήσει προγεφυρώματα εκεί που μπορεί και το κάνει, δηλαδή με χώρες που έχουν εθνική ομόθυμη βάση χρησιμοποιώντας την μεγάλη της αγορά, την πολιτική της αδηφαγίας και τον τρόπο με τον οποίο οι διεθνείς σχέσεις εξελίσσονται βασισμένες στο οικονομικό συμφέρον και την μόνιμη αναζήτηση επιρροής. Δηλαδή, έχουμε το οικονομικό συμφέρον, τις κάθε είδους παρεμβάσεις και την ξένη επιρροή.
Το πρόβλημα είναι αν δεν κληθεί από εμάς να αλλάξει ρότα πολιτισμού και παιδείας (και εδώ ο ρόλος μας μπορεί να είναι τεράστιος) τότε οι κρίσεις και οι συγκρούσεις θα διαδέχονται η μια την άλλη!
- Πώς θα γίνει αυτό όταν η Τουρκία έχει μπει σε μια επεκτατική φάση με έντονα νεο-οθωμανικά οράματα;
Η Τουρκία δεν λειτούργησε σε καμία φάση της ιστορίας της ως χώρα με ευαίσθητους και διακριτικούς χειρισμούς, ούτε ως προς τους αντιπάλους της, άλλα ούτε και ως προς τους πολίτες της. Ολη αυτή η ιδιόμορφη πολιτική της, που βασίστηκε στο κυνήγι της δύναμης και της παλινόρθωσης του Οθωμανικού της συνδρόμου, στηρίχθηκε, προφανώς, από την υποστήριξη του πολιτικοοικονομικού κατεστημένου και στα διαγράμματα του πολιτισμού και όχι της παιδείας. Για έναν Έλληνα τα όρια μεταξύ πολιτισμού και παιδείας είναι απολύτως διακριτά. Πολιτισμός που έχει υπερεκτιμηθεί είναι αυτό που έχουμε, ενώ Παιδεία είναι αυτό που είμαστε!
Στα σύγχρονα θέματα και στις πρόσφατες τώρα τουρκικές προκλήσεις πολύ κακώς αναλωνόμαστε στο να τις παρακολουθούμε χωρίς να λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα. Στη παγκόσμια διπλωματία οι συσχετισμοί αλλάζουν.
Καλώς ή κακώς η Τουρκία επί Ερντογάν και μέχρι την τωρινή κρίση αύξησε δραματικά το μέγεθος της οικονομίας της και τις επενδύσεις της στο εξωτερικό. Ακριβώς περίπου την ίδια περίοδο, από το 2010 δηλαδή, εμάς μας πήρε και μας..... σήκωσε!
- Ναι αλλά μπορούμε με αυτή την Τουρκία που περιγράφετε να μπούμε σε διάλογο;
Ως προ τις μελλοντικές αναζητήσεις λύσεων πρέπει να τονίσω ότι δεν μιλάμε για διάλογο, αλλά για επανέναρξη των διερευνητικών επαφών, που διεκόπησαν με υπαιτιότητα της Τουρκίας το 2016. Καλό είναι ως προς τις μέλλον που αφορά τις σχέσεις των δύο κρατών να μην χρησιμοποιούμε γενικεύσεις. Θα έπρεπε καλύτερα να ξεκινούσαμε τις διερευνητικές συζητήσεις έχοντας πετύχει μια σαφέστερη καταδίκη από την Ε.Ε., η οποία πρέπει να είναι σε θέση να υιοθετεί μια σκληρότερη πολιτική.
- Άρα τι πρέπει να κάνει η Έλλάδα;
Η Ελλάδα πρέπει να παρακολουθεί (monitoring) τα εσωτερικά της Τουρκίας και να προσέχει στο να μη εξάγεται το νέο μοντέλο του ισλαμικού ριζοσπαστισμού στον υπόλοιπο κόσμο. Παράλληλα, πρέπει με έξυπνες διπλωματικές κινήσεις να ανατρέψει τις όποιες στρατιωτικές πρωτοβουλίες της Τουρκίας, να ενισχύσει άμεσα τις ένοπλες δυνάμεις και τονώσει το ηθικό και εθνικό φρόνημα του λαού.
- Διαπιστώνουμε ότι η Ε.Ε., και η Δύση λειτουργεί κατευναστικά απέναντι στην Τουρκία. Πρόσφατο παράδειγμα οι πιέσεις προς κράτη μέλη της Ε.Ε., που οδήγησε τελικά στη συναίνεση για κυρώσεις στη Λευκορωσία. Την ίδια στιγμή η Τουρκία με τόσο βεβαρημένο μητρώο απλά προειδοποιήθηκε. Γιατί αυτό;
Η Τουρκία έχει δύναμη και επιρροή στη Δύση. Σχετικά με την περίπτωση της Λευκορωσίας η Ε.Ε., αντέδρασε για τρεις λόγους. Πρώτον, γιατί η Λευκορωσία είναι απόλυτα ταυτισμένη και συμβιβασμένη με την πολιτική της Ρωσίας, την οποία η Ρωσία στοχεύει, δεύτερον γιατί η Τουρκία είναι τεράστια, πολύ μεγαλύτερη αγορά και έχει πολύ μεγαλύτερη οικονομική εμπλοκή στα διεθνή ζητήματα και τρίτον γιατί η Τουρκία έφτασε να διαδραματίζει την μεγαλύτερη πολιτική αναπτυξιακής βοήθειας μετά την Κίνα, στην Αφρική.
- Αρα έχουμε δύο μέτρα και σταθμά της Ένωσης;
Εννοείται. Η ΕΕ δεν έχει αναπτύξει ακόμα τα εχέγγυα για μια ανεξάρτητη, ενιαία και αδιαίρετη εξωτερική πολιτική.
Επι πλέον των κυρώσεων η Ευρώπη όφειλε να κάνει το παν ώστε να κοπούν οι όποιες «υπόγειες» διαδρομές της Τουρκίας τόσο προς τις τουρκικές κοινότητες στην Ευρώπη, όσο και προ τους εναγκαλισμούς με τους αδελφούς μουσουλμάνους και την εξαγωγή ριζοσπαστικού ισλαμιστικού λόγου.
Ως Έλληνας διπλωμάτης θα ήθελα, πάντως, να δω την Τουρκία να συνεργάζεται μαζί μας και μην παίζει το νταή, άλλα να συντελεί μαζί με μια αναπτυγμένη Ελλάδα στην εξάπλωση της Παιδείας και στην ενδυνάμωση, παγκοσμίως των δομών μας. Όλα αυτά με μια εντατικοποιημένη ετοιμότητα από πλευράς μας.
Αυτό το λέω για να ξεκαθαρίσω ότι υπάρχουν προοπτικές στις σχέσεις μας. Με γνησιότητα και έμπνευση στις διπλωματικές μας κινήσεις, με αξιοπιστία και σοβαρότητα. Γιατί το χαρακτηριστικό της διπλωματίας είναι μεν το κοντά, αλλά το και σε απόσταση!
- Ναι, αλλά ο ρόλος του νταή που παίζει η Τουρκία φαίνεται ότι αποδίδει.
Ο χαρακτήρας του νταή που παίζει η Τουρκία απέναντι στα περισσότερα κράτη μακροχρόνια θα της δημιουργήσει πολλαπλά ζητήματα σταθερότητας. Μια Τουρκία που θα μπορεί να συνεργαστεί στην Ε.Ε πρέπει να έχει άλλα χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας δικαίου, απολύτως απαραίτητη για να μην χάνουμε χρόνο με συγκρούσεις και έριδες, που δεν φέρνουν αποτέλεσματα.
Όπως και να έχει σήμερα το πολιτικό βάρος της Τουρκίας προκύπτει από τις άφρονες και υπερβολικά αφελείς προσεγγίσεις πολλών Ευρωπαίων και Νατοϊκών αξιωματούχων.
- Δηλαδή λέτε ότι είναι τόσο αφελείς και δεν αντιλαμβάνονται, για παράδειγμα, ότι ο Ερντογάν εργαλειοποιεί το μεταναστευτικό;
Και εδώ οφείλω να πω ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Η μελλοντική έκβαση του μεταναστευτικού θα είναι εις βάρος μας αν δεν λάβουμε εγκαίρως τα απαραίτητα μέτρα.
Και σ΄ αυτο το σημείο θα ήθελα να πω μια καθαρή κουβέντα για τις μεταναστεύσεις. Εκτός από τις ανάγκες που έχουν οι βιομηχανικές χώρες για φτηνό εργατικό δυναμικό, φαίνεται και η αδυναμία της Ευρώπης να θεραπεύσει το κακό στη ρίζα του, δηλαδή στις χώρες απ΄ όπου φεύγουν οι καλούμενοι μετανάστες.
- Συμπερασματικά από αυτά που λέτε διαισθάνομαι ότι οι εξελίξεις για τη χώρα μας είναι αρκετά δυσοίωνες. Φοβάμαι ότι δεν θα πείραζε κανέναν να γίνει η Ελλάδα δορυφόρος της Τουρκίας.
Θα είναι δυσοίωνες αν δεν λάβουμε αμέσως ριζοσπαστικά μέτρα.
Στη διεθνή σκηνή ή μετατρέπεσαι σε «δύναμη υπό επιρροή» ή αποκτάς «δύναμη επιρροής». Σχεδόν αδύνατη η μέση λύση παρά τα ευχολόγια. Μακάρι να ζούσαμε σε κοινωνίες αγγέλων. Μετατρεπόμαστε σε «δύναμη υπό επιρροή» των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της Γερμανίας; Θα δείξει.
Φταίει πρωτίστως το κεφάλι μας όμως που αφήσαμε ανεκμετάλλευτες όλες τις ευκαιρίες που μας δόθηκαν στην λαμπρή μας ιστορία. Φάνηκε τελικά, πως μόνο εμείς δεν θέλαμε να έχουμε την αναγκαία επιρροή σε άλλους λαούς ή γεωγραφικές ενότητες. Η αδυναμία αντίδρασής μας σε κρίσιμα ζητήματα, όταν θέλουμε να παίξουμε τον καλό μαθητή, αναπόφευκτα μας μετατρέπουν «δύναμη υπό επιρροή».
- Για να επανέλθουμε στη σύγκρουση Αζερμπαϊτζάν – Αρμενίας. Όταν ανέλαβε το πόστο σας στο Μπακού ο κ. κ. Ν. Πιπερίγκος είχε προκληθεί θόρυβος όταν ο πρόεδρος κ΄Αλίγιεφ του ανακοίνωσε ότι το Αζερμπαιτζαν ταυτίζεται απόλυτα με τις θέσεις της Τουρκίας. Σήμερα το ελληνικό ΥΠΕΞ τον ανακάλεσε έπειτα από τις απολύτως ανυπόστατες κατηγορίες που εξαπέλυσε το Μπακού κατά της χώρας μας περί δήθεν ανοχής του Ελληνικού Κράτους σε προετοιμασία τρομοκρατικών ενεργειών, σε προσπάθειες στρατολόγησης τρομοκρατών μαχητών και κυβερνοεπιθέσεις από την ελληνική επικράτεια κατά του Αζερμπαϊτζάν. Πόσο αφορά την Ελλάδα αυτή η σύγκρουση και τι έχουμε να φοβόμαστε;
Αριστα έκανε το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών που ανακάλεσε τον φίλο συνάδελφο πρέσβη που με αντικατέστησε. Είμαι πεπεισμένος ότι θα ληθφούν πλέον τα αναγκαία μέτρα.
Η Τουρκία με το Αζερμπαϊτζάν είναι δύο κράτη αλλά ένα έθνος. Να γνωρίζετε πάντως ότι στο Μπακού υπάρχουν και άλλες τάσεις εκτός από αυτήν της ταύτισης με τις τουρκικές επιδιώξεις. Και τις τάσεις αυτές οφείλει η χώρα μας να ισχυροποιήσει και διμερώς, άλλα και μέσω των άλλων διεθνών επιρροών.
Η παιδεία είναι το πολυτιμότερο όπλο μας. Οι εκπαιδευτικές μας και πολιτιστικές επαφές και πρωτοβουλίες. Στα χρόνια που είχα την τιμή να εκπροσωπώ την Ελλάδα στο Μπακού, η Παιδεία ήταν η πρώτη μου προτεραιότητα. Κάθε μου τοποθέτηση είχε τη δική της δύσκολη προσέγγιση. Άλλο το να είσαι διαπιστευμένος στο Χιούστον, άλλο στο Μπακού. Εξάλλου η πρόκληση μου καθ΄όλη την διάρκεια της διπλωματικής μου καριέρας ήταν οι δύσκολες και επικίνδυνες αποστολές. Εκεί πρέπει να διακρίνεται η ελληνική διπλωματία, έστω και αν κάνει λάθη. Αρκεί να μην είναι ακίνητη και καθηλωμένη.
Η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί τίποτα εάν δημιουργήσει τις απαραίτητες δομές ενός ισχυρού, υποστηρικτικού διοικητικού συστήματος για τη διπλωματία της.
- Στο βιβλίο του «Το Στρατηγικό βάθος» ο Νταβούτογλου γράφει: «Όσο δεν αποκτά μια σταθερή και ισχυρή περιφερειακή θέση το Αζερμπαϊτζάν στον Καύκασο και η Αλβανία στα Βαλκάνια, δεν θα είναι εφικτό για την Τουρκία ούτε να αυξήσει την βαρύτητά της στις δύο αυτές περιοχές αλλά ούτε να αναπτύξει πολιτικές προς την Αδριατική και την Κασπία, που βρίσκονται στην εγγύτερή της θαλάσσια περιοχή και εντός της σφαίρας επιρροής της.
Εχουμε να φοβάμαστε κάτι από την Τουρκία στα Βαλκάνια;
Τα Βαλκάνια είναι ένας φυσικός γεωγραφικός, πολιτισμικός, ιστορικός, ενιαίος χώρος. Για να είμαι σύντομος. Αν σε αυτό που εγραψε ο Νταβούτογλου αντικαταστούσαμε την λεξη Τουρκία με την λέξη Ελλάδα (αντικαθιστώντας ονόματα χωρών ενδεχομένως) θα είχαμε καμία αντίρρηση; Τότε λοιπόν θα αντιλαμβανόσασταν με μεγαλύτερη ευκρίνεια τις απόψεις μου. Αρκεί να μην φοβόμαστε και να μιλάμε και εμείς για επιρροές που στην περίπτωσή μας είναι οι πιο ισχυρές. Να μην είμαστε καθηλωμένοι και να μην ενδίδουμε στα φοβικά μας σύνδρομα.
Επισημαίνω και πάλι το θέμα των επιρροών της παντοδύναμης Παιδείας.. Από τα παραγγέλματα των Δελφών, τον Όμηρο μέχρι τα χρόνια του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ένα έχουμε να φοβόμαστε στο διηνεκές. Τους κακούς εαυτούς μας, την αναξιοκρατία, και τους Εφιάλτες. Τίποτα άλλο!
*******
Ο Νικόλαος Δ. Κανέλλος γεννήθηκε στη Λάρισα. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Αθήνα και μεταπτυχιακά στο Διεθνές Δίκαιο, Διεθνείς Σχέσεις και Ευρωπαϊκές Σχέσεις στη Nice στη Γαλλία.
Εισήλθε στο Διπλωματικό Σώμα του Υπουργείου Εξωτερικών το 1981.
Υπηρέτησε στη Δ/νση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κεντρική Υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών. Από το 1986 ως το 1990 υπηρέτησε στο Στρασβούργο στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το 1990 τοποθετήθηκε στα Τίρανα. Το 1993 ανέλαβε γεν. πρόξενος στο Τεξας ( Χιούστον). Το 1995 και για ένα εξάμηνο αποσπάται στην πρεσβεία της Ουάσιγκτον και στη μόνιμη αντιπροσωπία της Ελλάδος στη Νέα Υόρκη.
Το 1996 ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ζητάει από τον υπουργό Εξωτερικών να επιστρέψει ο Ν. Κανέλλοςως γενικός πρόξενος στο Αργυρόκαστρο. Το 1997 αναλαμβάνει γενικός πρόξενος στη Βαρκελώνη. Το 2002 τοποθετείται ως α΄ σύμβουλος στην πρεσβεία μας στη Χάγη. Το 2005 αναλαμβάνει επικεφαλής του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδας στην Πρίστινα στο Κόσσοβο.
Το 2008 μέχρι το 2012 τοποθετείται ως πρέσβυς στη Μπρατισλάβα Σλοβακίας. Το 2014 πρέσβυς στο Ανόι του Βιετνάμ και το 2017 πρέσβυς στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν.
Τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας με τον ανώτατο Ταξιάρχη Φοίνικος και το 2018 από τη Γαλλική Δημοκρατία με τον τίτλο του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών.
Μιλά πέντε γλώσσες: Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Γερμανικά και Αλβανικά.
Έχει δώσει διαλέξεις σε πάνω από 100 πανεπιστήμια σε όλον τον κόσμο και έχει πολλές τιμητικές αναγνωρίσεις.
Ο κ. Νικόλαος Δ. Κανέλλος είναι συγγραφέας δύο πολιτικών μυθοστορημάτων (Η Τελευταία Προειδοποίηση Λόγος Α και Η Τελευταία Προειδοποίηση Λόγος Β) που εκδόθηκαν απο τον Ιανό στην Ελλάδα το 2012 και το 2018. Επιπλέον ασχολείται με τη μουσική και την ζωγραφική με 21 μέχρι σήμερα εκθέσεις ζωγραφικής στον κόσμο.