Βιώνουμε μια περίοδο όπου οι ιδεολογίες όπως τις γνωρίζαμε, με τις βασικές αρχές και προτεραιότητες έχουν ξεπεραστεί λόγω της πολυπλοκότητας των κοινωνικο-οικονομικών φαινομένων με κυριότερο αυτό της παγκοσμιοποίησης. Όλα τα πολιτικά κόμματα βιώνουν αυτή την κρίση ταυτότητας, ένα φαινόμενο που δεν περιορίζεται μόνο στα ελληνικά ή και ευρωπαϊκά πλαίσια, αλλά έχει παγκόσμιο χαρακτήρα.
Είναι γεγονός πως τα κόμματα, παλαιά και νέα, αναζητούν νέα δεδομένα με τα οποία θα μπορέσουν να εμπλουτίσουν τις ιδεολογικές τους θέσεις κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες συνθήκες που μεταβάλλονται συνεχώς , έχοντας ως αποτέλεσμα, την ανάγκη της αντίστοιχης μεταβολής του ιδεολογικού περιεχομένου των προτάσεων που θέτουν προς έγκριση από το λαό στις εκλογικές αναμετρήσεις.
Για πολλούς αναλυτές η σοσιαλδηµοκρατία αντιπροσωπεύει την πιο επιτυχηµένη ιδεολογία του εικοστού αιώνα αφού οι αρχές και η πολιτική της σηµατοδότησαν και ενδυνάµωσαν την πιο αρµονική και ευηµερούσα περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας, συµφιλιώνοντας συµφέροντα που φαινόταν µέχρι εκείνη την στιγµή εντελώς ασύµβατα µεταξύ τους, εξοµαλύνοντας αντιθέσεις που φαινόταν απολύτως ασυµβίβαστες.
Η σοσιαλδηµοκρατία κατά αυτή την άποψη κατόρθωσε να επιτύχει την οµαλή λειτουργία του καπιταλισµού σε συνδυασµό µε την δηµοκρατία και την κοινωνική σταθερότητα. Έχει αξία να αναφερθώ στον Dahrendorf, όπου κατ’ αυτόν «Το σοσιαλδηµοκρατικό παράδειγµα είναι γοητευτικό και στις καλύτερες του πτυχές ο αιώνας που πέρασε ήταν κοινωνικός και δηµοκρατικός. Στο τέλος γίναµε σχεδόν όλοι σοσιαλδηµοκράτες. Υιοθετήσαµε όλοι µέσα µας µερικές αντιλήψεις και τις κάναµε να φαίνονται αυτονόητες οι οποίες προσδιορίζουν το θέµα του σοσιαλδηµοκρατικού αιώνα: Ανάπτυξη , Ισότητα , Εργασία, Λογική, Κράτος και Διεθνισµός».
Σοσιαλδημοκρατία: Ο Μεγάλος Ασθενής της οικονομικής κρίσης
Όμως δυστυχώς τα τελευταία χρόνια ζούμε την ιδεολογική κατάρρευση της σοσιαλδημοκρατίας καθώς στα χρόνια της κρίσης όχι μόνο δεν κατάφερε να αρθρώσει μια πειστική πρόταση για την υποστήριξη των ομάδων και των πολιτικών που εκφράζει αλλά κατάφερε να απωλέσει την αμιγώς κοινωνικής της ταυτότητα καθώς οι πολιτικές της μεταλλάχτηκαν με την υιοθέτηση ενός μείγματος λιτότητας και νεοφιλελεύθερων πολιτικών.
Ειδικότερα, όσον αφορά στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, είναι κοινά αποδεκτό πως έχει απολέσει τα τελευταία χρόνια το διακριτό κοινωνικό της ρόλο καθώς δεν κατάφερε να δώσει λύσεις στο μοντέλο της «οριζόντιας» λιτότητας που υιοθετήθηκε ως δόγμα αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης.. Δεν κατάφερε να πείσει τους ψηφοφόρους της πως οι θέσεις της μπορούν να λειτουργήσουν ως αντίδοτο στην τοξικότητα και στην ύφεση που έχουν επιφέρει οι φιλελεύθερες επιλογές στον τομέα της οικονομίας.
Στις χώρες όπου η κρίση χτύπησε µε την μεγαλύτερη δεινότητα, οι σοσιαλδηµοκράτες κατέρρευσαν πιο γρήγορα. Τα σοσιαλδηµοκρατικά κόµµατα κατά ένα μεγάλο βαθμό καρπώθηκαν και εν αδίκω την διάχυτη κοινωνική οργή που δημιουργήθηκε ενόψει της φτωχοποίησης των κοινωνικών ομάδων που υποστηρίζει , εν µέσω κρίσης.
Τα πειράματα λιτότητας που επιβλήθηκαν από τους Ευρωπαίους σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία κλόνισαν την εμπιστοσύνη του εκλογικού σώματος στη σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία, με αποτέλεσμα να έχουμε φαινόμενα µαζικής µετακίνησης τους είτε προς την αποχή, είτε στην µετακίνηση προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά του πολιτικού φάσµατος (φαινόμενα που βιώνουμε έντονα και στην Ελλάδα). Αυτό εξηγεί και τα καθ’ ημάς, όπου το ΠΑΣΟΚ, ως ο σύγχρονος φορέας της σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα, βίωσε βίαια την εκλογική του κατάρρευση μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα όπου από τις εκλογές του 2009 που είχε λάβει ποσοστό 43,92%, μετά από τρία Μνημόνια, το 2015 έλαβε 6,28% ενώ το 2019 πήρε 8,1%. Ποσοστά που σίγουρα συναρτώνται με το ‘μαύρο πρόβατο’ των μνημονίων καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων ταύτισαν- εν αδίκω- το ΠΑΣΟΚ με την έλευση των μνημονίων και την ραγδαία φτωχοποίηση τους.
Το ιδεολογικό διακύβευμα της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας
Το διακύβευμα για την ευρωπαϊκή σοσιαλδηµοκρατία είναι η προώθηση μιας ισορροπημένης σχέση µεταξύ Ισότητας και Ελευθερία. Η ισότητα θα πρέπει να εδράζεται στην ανάγκη για ίσες ευκαιρίες για όλους τους πολίτες καθώς αποτελεί κρίσιµο παράγοντα για την πολιτική, κοινωνική και οικονοµική σταθερότητα και αποτελεί ταυτόχρονα έναν κρίσιµο δείκτη για το επίπεδο κοινωνικής δικαιοσύνης και ακριβοδίκαιης κοινωνίας. Δεν είναι τυχαίο πως οι χώρες µε υψηλό δείκτη εξισωτισµού όπως είναι οι Σκανδιναβικές και η Ιαπωνία διαθέτουν υψηλότερο βαθµό κοινωνικής συνοχής και λιγότερα οικονοµικά προβλήµατα. Αντίθετα, η ανισότητα αποτελεί παράγοντα πολιτικο-οικονοµικής αστάθειας και κοινωνικής ανοµίας.
Σε αυτό το διακύβευμα οι ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες έχουμε ύψιστο καθήκον να ανακτήσουμε το χαμένο τους έδαφος , ένα καθήκον απέναντι στις μελλοντικές γενιές, να ενισχύσουμε την Ευρώπη και να κρατήσουμε ζωντανό το ευρωπαϊκό όραμα. Χρειάζεται ένα νέο σχέδιο που μετουσιώσει το ευρωπαϊκό όραμα για την πολιτική ενοποίηση της ΕΕ, σπάζοντας τα στενά όρια της νομισματικής ή ακόμα και της οικονομικής ενοποίησης, ή των κοινών πολιτικών και νομοθετικών πρωτοβουλιών.
Οι προτάσεις που θα αναδειχθούν πρέπει ασφαλώς να διαψεύδουν την ρήση των νεοφιλελεύθερων « There Is No Alternative» , όπου η ευρωπαϊκή σοσιαλδηµοκρατία θα προσφέρει ένα νέο πειστικό αφήγημα με νέες ρηξικέλευθες θέσεις. Ημίμετρα, υποκατάστατα και αλληλοσυγκρουόμενες πολιτικές δεν μπορούν να έχουν θέσει στην ιδεολογική καθαρότητα της σοσιαλδημοκρατίας…