Μετά από έναν αναμενόμενο συμβιβασμό και έντονες παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης αποδέχτηκαν τη γραμμή του Βερολίνου και τελικά κατέληξαν σε συμφωνία για το οικονομικό πακέτο αντιμετώπισης των συνεπειών από τον κορονοϊο. Εάν ο συγκεκριμένος συμβιβασμός θα είναι επώδυνος και για ποιόν θα φανεί στο μέλλον όταν τα κράτη μέλη θα κληθούν να αντιμετωπίσουν την επόμενη ημέρα της πανδημίας. Μέχρι τότε θα έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση συνολικού ύψους 540 δισ ευρώ.
Προηγήθηκαν παρασκηνιακές διαβουλεύσεις σχεδόν 36 ωρών, με έντονες αντιπαραθέσεις και «οσμή ναυαγίου». Όπως συνηθίζεται κάθε φορά σε αυτά τα 15 χρόνια λειτουργίας του Eurogroup, την τελευταία στιγμή και λίγο πριν την οριστική ρήξη, οι υπουργοί Οικονομικών καταλήγουν σε ένα συμβιβασμό προκειμένου να υπάρξει κάποια συμφωνία.
Χρηματοδότηση χωρίς ευρωομόλογο
Οι αποφάσεις είναι αποτέλεσμα σκληρών συμβιβασμών για τις χώρες του Νότου οι οποίες διεκδικούσαν μεγαλύτερη παροχή ρευστότητας για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών από την πανδημία, χωρίς να συνεπάγεται σκληρούς όρους. Παρόλα αυτά οι υπουργοί Οικονομικών αρκέστηκαν στο μικρότερο δυνατό πακέτο, αφήνοντας και πάλι αρκετές υποσχέσεις για το μέλλον, εφόσον κριθούν αναγκαίες νέες παρεμβάσεις. Στη συμφωνία, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν γίνεται καμία αναφορά ι στην ιδέα ενός ευρωομολόγου, όπως ζητούσαν με επιστολή τους οι ηγέτες 9 κρατών, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα.
Οι υπουργοί Οικονομικών των χωρών του Βορρά, κατάφεραν να μην υπάρξει καμία «αμοιβαιοποίηση της ζημιάς», ενώ ταυτόχρονα διαφύλαξαν ένα μεγάλο μέρος των κεφαλαίων που έχει στη διάθεση του ο ESM. Στην ουσία, η απόφαση δίνει μικρό βάρος στις μελλοντικές συνέπειες που θα έχουν οι οικονομίες ορισμένων κρατών απο την πανδημία.
Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από την απόφαση τα κράτη-μέλη να έχουν πρόσβαση άνευ όρων σε κεφάλαια του ESM μόνο για τις υγειονομικές ανάγκες που προκάλεσε η εξάπλωση του ιού. Για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών αναγκών, η πρόσβαση στα κεφάλαια του ESM θα συνεπάγεται όρους, άρα και σύναψη μνημονίου συνεννόησης της κάθε κυβέρνησης με τον ESM.
Το κρίσιμο σημείο αναφορικά με την πρόσβαση στα κεφάλαια του ESM αναφέρει ότι: «Η μόνη απαίτηση για πρόσβαση στη γραμμή πίστωσης θα είναι ότι τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ που ζητούν υποστήριξη θα δεσμευτούν να χρησιμοποιήσουν αυτή τη γραμμή για να στηρίξουν την εγχώρια χρηματοδότηση του άμεσου και έμμεσου κόστους υγειονομικής περίθαλψης, θεραπείας και πρόληψης λόγω του COVID 19».
Για τα υπόλοιπα κεφάλαια για δημοσιονομικούς και όχι για αυστηρά υγειονομικούς λόγους, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε σε tweet του ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών «θα υπάρχει η δυνατότητα οικονομικής στήριξης αλλά με όρους. Αυτό είναι δίκαιο και λογικό», όπως χαρακτηριστικά έγραψε. Ο ίδιος ξεκαθάρισε ότι το Eurogroup παραμένει αντίθετο στην ιδέα ενός ευρωομολόγου, καθώς δεν θα βοηθήσει μακροπρόθεσμα την Ευρώπη.
Ταμείο ανασυγκρότησης
Η μόνη απόκλιση από τους όρους που είχε βάλει η Γερμανία και μαζί της η Ολλανδία προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία, είναι η πρόβλεψη ότι ο νέος προϋπολογισμός της Ε.Ε θα στοχεύσει την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης, ενώ θα δημιουργηθεί ειδικό ταμείο ανασυγκρότησης. Στην ανακοίνωση των υπουργών ωστόσο, δεν γίνεται καμία αναφορά για την πηγή χρηματοδότησης του ταμείου, το ύψος των κεφαλαίων, αλλά και τον τρόπο χορήγησης τους.
Το συνολικό πακέτο στο οποίο θα έχουν πρόσβαση τα κράτη-μέλη θα είναι ύψους 540 δισ ευρώ και θα περιλαμβάνει και τα κονδύλια του ESM, ύψους περί τα 200 δισ. ευρώ, δηλαδή το 2% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Πέραν των χρημάτων του ESM το πακέτο περιλαμβάνει επίσης το πρόγραμμα εγγυήσεων της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της ανεργίας ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ και τη χρηματοδότηση μέσω δανείων από την ΕΤΕπ συνολικού ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από τον κορονοϊό.
Δύσκολος συμβιβασμός
Το ύψος του συνολικού πακέτου το οποίο συμφώνησαν οι υπουργοί Οικονομικών φτάνει το μισό τρισεκατομμύριο ευρώ, ποσό το οποίο υπο άλλες συνθήκες θα φάνταζε τεράστιο. Ωστόσο, αξίζει να θυμίσουμε ότι δημοσίευμα του Reuters επικαλείται ενημέρωση της ΕΚΤ προς τους υπουργούς Οικονομικών κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης της περασμένης Τρίτης, στην οποία εκτιμούσε ότι η ανάγκη χρηματοδότησης της Ε.Ε. προκειμένου να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κρίσης θα πρέπει να φτάσει το 1,5 τρισεκατομμύριο ευρώ. Παρόλα αυτά, ο άξονας Γερμανίας - Ολλανδίας επέμενε σε πακέτο 500 δισ. ευρώ.
Το διπλωματικό παρασκήνιο ήταν για ακόμα μια φορά ιδιαίτερο έντονο, με τον πρόεδρο του Eurogroup Μάριο Σεντένο να προσπαθεί να συμβιβάσει όλες τις πλευρές πριν ξεκινήσει η τηλεδιάσκεψη του Eurogropu. Αποτέλεσμα ήταν η συνεδρίαση να ξεκινήσει με 6 ώρες καθυστέρηση, προκειμένου οι υπουργοί Οικονομικών να ετοιμάσουν το κοινό ανακοινωθέν πριν τη συνεδρίαση.
Ο συμβιβασμός της Ιταλίας στις απαιτήσεις Γερμανίας και Ολλανδίας οδήγησαν σε μια συνεδρίαση εξπρές. Οι υπουργοί Οικονομικών χρειάστηκαν περίπου 40 λεπτά να εγκρίνουν τα κείμενα που είχαν ετοιμάσει στο παρασκήνιο τα επιτελεία των υπουργών και να κλείσουν τη τηλεδιάσκεψη με χειροκροτήματα, όπως αποκάλυψε ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο.
«Σήμερα απαντήσαμε στο αίτημα των πολιτών μας για μια Ευρώπη που βοηθά. Το καταφέραμε μετά από 16 ώρες συζητήσεων, δήλωσε ο Μάριο Σεντένο αμέσως μετά τη συνεδρίαση. Οι προτάσεις ήταν αδιανόητες πριν από μερικές εβδομάδες, υποστήριξε. Σήμερα είναι διαφορετικά, έχουμε μια τεράστια παρέμβαση περί το 3% του ΑΕΠ σε δημοσιονομικά μέτρα και ευελιξία, ενώ η ΕΚΤ συνεισφέρει 16% του ΑΕΠ. Αν συνδυάσουμε τα ποσά μιλούμε για τρισεκατομμύρια ευρώ, τόνισε.