Το παρόν άρθρο θα αναπτύξει προτάσεις για ένα ακόμη χρόνιο πρόβλημα, που δεν αντιμετωπίστηκε εγκαίρως και προϊόντος του χρόνου, γιγαντώθηκε. Η ειδοποιός διαφορά όμως, είναι ότι η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί ένα δυνητικό χρυσωρυχείο.
Στο παρελθόν, τα πρόστιμα για τις παράνομες χωματερές αποτελούσαν καθημερινότητα και έχουν καταλογιστεί από το 2014, τουλάχιστον 50 εκατομμύρια για χωματερές, 17 για απουσία αποχέτευσης, 10 για κακοδιαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων, ενώ επειδή πολλά έργα δεν έχουν ολοκληρωθεί, αρκετά εξ αυτών θα τα πληρώνουμε τουλάχιστον μέχρι το 2020. Εκτός από τα άμεσα και μετρήσιμα κόστη, κάποια εκ των οποίων αναφέρθηκαν άνωθεν, υπάρχουν και τα έμμεσα, όπως για παράδειγμα οι δαπάνες υγείας που σχετίζονται με τη μόλυνση.
Αναλογιζόμενοι ότι το κόστος, μόνο της ρύπανσης του αέρα, ανέρχεται στο 7-8% του ΑΕΠ για την Ελλάδα, ή ότι η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στην Ελλάδα ξεπερνά τα 14 δις ευρώ, μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε ότι το περιθώριο για μείωση των δαπανών είναι τεράστια, ενώ σε πρόσφατη μελέτη μετρήθηκε ότι τα αστικά απόβλητα είναι 40-50% πιο πλούσια σε χρυσό και ασήμι από τα μεταλλεία εξόρυξης. Αρχίζουμε σιγά σιγά να αντιλαμβανόμαστε τις προοπτικές;
Από τη μία μεριά, λοιπόν, υπάρχει ένα διαχρονικό πρόβλημα που οδηγεί σε πρόστιμα, στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών, στη μόλυνση πολύτιμων υδροφόρων οριζόντων, στη δημιουργία εστιών φωτιάς, στην υποβάθμιση του προϊόντος του τουρισμού και πολλά ακόμη. Στην αντίπερα όχθη, θα παρουσιαστεί μια πρόταση αξιοποίησης, που θα μπορούσε να προσφέρει τεράστια οφέλη για τη χώρα μας, αναφέροντας τις καλύτερες πρακτικές ανά τον κόσμο.
Πρώτο στάδιο επεξεργασίας:
Όσο καλύτερη διαλογή γίνεται πρωτογενώς, στους κάδους της γειτονιάς, τόσο λιγότερη εργασία θα απαιτείται στο δεύτερο στάδιο. Το μείγμα πολιτικής που προκρίνεται είναι η ύπαρξη εξειδικευμένων κάδων ανά υλικό ή ακόμα και αυτόματων μηχανημάτων, μέτρο που εφαρμόζεται στην Κολομβία και όταν τοποθετείς πλαστικά στον κάδο, σου επιστρέφονται κουπόνια, εισιτήρια κτλ. Σε μια πόλη της Ιαπωνίας δε, το Kamikatsu, που υπερηφανεύεται για τα μηδενικά της απόβλητα, υπάρχουν 34 ξεχωριστοί κάδοι για ισόποσα υλικά. Μπορεί το μέτρο των 34 ξεχωριστών κάδων να είναι υπερβολικό και ανεφάρμοστο στην Ελλάδα, όμως προς αυτό το δρόμο αξίζει να κινηθούμε, με ταυτόχρονη χρήση αυστηρών ποινών, όπως στην Ολλανδία αλλά και με φοροαπαλλαγές, όπως αυτές εφαρμόζονται στην Αυστρία.
Ακόμα, στη Σεούλ, πραγματοποιείται χρήση αισθητήρων για να υπάρχει «real time» μέτρηση της ποσότητας των απορριμμάτων στους κάδους και αλγόριθμοι καθορίζουν τη βέλτιστη πορεία των απορριμματοφόρων, εξοικονομώντας καύσιμα και εργατοώρες. Εφαρμόσιμη φυσικά είναι και η ιδέα κάποιοι εξ αυτών των κάδων να έχουν δυνατότητα κομποστοποίησης των τροφίμων.
Μεγάλη έμφαση πρέπει να δοθεί στη διαλογή και επεξεργασία των απορριμμάτων από πλαστικό, μιας και αναμένεται ως το 2025 μόνο στη θάλασσα, να υπάρχουν πάνω από 250 εκατομμύρια τόνοι εξ αυτών.
Η ορθή διαλογή και τα κίνητρα σε βιομηχανίες χημικών μπορεί να προσφέρει μια εξαιρετική λύση, μιας και με τα ελπιδοφόρα μηνύματα από την πυρόλυση αλλά και μέσω των πολυμερών που παράγονται από τη μηχανική μπορεί να δημιουργήσουν μια αγορά που, παγκοσμίως, θα ξεπερνά τα 55 δις δολάρια ως το 2030.
Δεύτερο στάδιο επεξεργασίας:
Στο δεύτερο στάδιο θα συγκεντρώνονται σε εργοστάσια τα υλικά και θα γίνεται μαζική επεξεργασία, ενώ το μέγεθός τους και η λειτουργία τους εξαρτάται από την ποιότητα της διαλογής στους κάδους. Το πιο εντυπωσιακό μοντέλο έρχεται από τη Σουηδία, η οποία έχει καταφέρει να αξιοποιεί το 99% των απορριμμάτων και να κάνει ακόμα και εισαγωγές! Εκεί πραγματοποιείται και καύση, η οποία παράγει ενέργεια και τα κατάλοιπα της, μέσω ισχυρών φίλτρων, απομονώνονται από το περιβάλλον. Θα ήταν χρήσιμο να αναφερθεί και το παράδειγμα πολλών κρατών που με την αξιοποίηση του πλαστικού που πετάγεται κατασκευάζουν πολύ πιο ανθεκτική άσφαλτο, όμως αυτό πρέπει να τεθεί πρώτα στο δημόσιο διάλογο και να εξεταστούν οι περιβαλλοντικές επιδράσεις από τη χρήση τους.
Κλείνοντας, οι δυνατότητες είναι μεγάλες και για τα επεξεργασμένα απόβλητα των βιολογικών σταθμών καθαρισμού, που μπορούν να μετατραπούν σε λίπασμα-κομπόστ και να αποφέρουν κέρδη, αλλά και με τη χρήση τους στην αγροτική παραγωγή να βελτιώσουμε τα ελληνικά γεωργικά προϊόντα. Δυστυχώς όμως, στο δίκτυο των αποβλήτων έχει αφήσει η πολιτεία να εισέρχονται ύδατα που μεταφέρουν βαρέα μέταλλα, με αποτέλεσμα τα κατάλοιπα της βιολογικής επεξεργασίας, σήμερα, να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν με τον τρόπο αυτό.
Η στρατηγική αυτή προϋποθέτει μεγάλο αρχικό κόστος που μπορεί να καλυφθεί με τη χρήση μοντέλων όπως το ΣΔΙΤ, το Ταμείο Επενδύσεων, η έκδοση εταιρικών ομολόγων και πολλά άλλα. Μελέτη του World Resources Management αναφέρει πως το 1/5 των εισαγόμενων υλικών στα βιομηχανία καταλήγει στο περιβάλλον και η PwC, σε μελέτη της τονίζει, ότι η εξοικονόμηση αυτή θα αγγίξει το 1 τρις μέχρι το 2025. Η δημιουργία και υλοποίηση στρατηγικής για την αξιοποίηση των απορριμμάτων, είτε από το δημόσιο είτε από ιδιώτες, μπορεί να αποδειχθεί χρυσωρυχείο για την ελληνική οικονομία, να αυξήσει το ΑΕΠ, να ενισχύσει τις ΑΠΕ και να δημιουργήσει χιλιάδες θέσεις εργασίες, τόσο εξειδικευμένου προσωπικού, όσο και ανειδίκευτων εργατών, που θα τονώσει περιφέρειες της χώρας με λιγότερες ευκαιρίες.
Η τεχνογνωσία που διαθέτουν οι ελληνικές εταιρείες και το προσωπικό που υπάρχει, σε συνδυασμό με το γεωγραφικό σημείο στο οποίο βρίσκεται η χώρα μας, με εύκολη πρόσβαση πλέον στην ενδοχώρα των Βαλκανίων αλλά και στο σταυροδρόμι των θαλασσίων οδών, μπορεί να βοηθήσει στο να γίνει η Ελλάδα, ένα κέντρο επεξεργασίας απορριμμάτων και φυσικά η ίδια να εκμεταλλεύεται και να λαμβάνει έσοδα από αυτή τη βιομηχανία. Μην παραβλέπουμε το γεγονός ότι η πλειοψηφία των βαλκανικών κρατών έχει ανοίξει κεφάλαια για την είσοδό τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θα είναι είναι πολύ σημαντικό να επιδείξουν πνεύμα υιοθέτησης των αυστηρών προδιαγραφών της Ένωσης στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων. Η υψηλή στρατηγική στην εξωτερική πολιτική έχει πολλούς τροπούς στους οποίους μπορεί να εφαρμοστεί.
Τόσα πολλά μπορούν να γίνουν , αρκεί να υπάρξει πολιτική σύμπνοια και χάραξη στρατηγικής. Τόσο εύκολο και συνάμα τόσο δύσκολο.
Βρείτε με για περισσότερα στο twitter στο: https://twitter.com/nsampatis