Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να αποδυναμωθεί, από το αναθεωρημένο προς τα κάτω 3% του 2018 στο 2,9% το 2019, και στο 2.8% το 2020 καθώς το διεθνές εμπόριο και οι επενδύσεις αποδυναμώνονται ενώ οι εντάσεις σχετικά με το εμπόριο παραμένουν στα ύψη, σύμφωνα με τη μελέτη Global Economic Prospects της Παγκόσμιας Τράπεζας για τον Ιανουάριο του 2019.
Η Παγκόσμια Τράπεζα κάνει λόγο για «μαύρα σύννεφα» που μαζεύονται πάνω από τη διεθνή οικονομία, συμπληρώνοντας πως πέρυσι πολλές μεγάλες αναδυόμενες αγορές δέχτηκαν ισχυρές οικονομικές πιέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάπτυξη στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αναμένεται να παραμείνει στάσιμη το 2019, ενώ εκτιμάται πως θα είναι βραδύτερη από ό,τι ελπιζόταν σε οικονομίες οι οποίες στηρίζονται πολύ σε εξαγωγές. Επίσης, η ανάπτυξη σε πολλές άλλες οικονομίες αναμένεται να επιβραδυνθεί- ενώ αυξάνονται παράλληλα οι κίνδυνοι τελικά η ανάπτυξη στο σύνολό της να είναι ακόμα χαμηλότερη του αναμενομένου.
Βάσει των προβλέψεων της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι κεντρικές τράπεζες των ανεπτυγμένων οικονομιών θα συνεχίσουν την άρση των πολιτικών που υποστήριξαν την ανάκαμψη από την προ δεκαετίας οικονομική κρίση, ενώ υπάρχει επίσης ο κίνδυνος να κλιμακωθούν οι αντιπαραθέσεις για το εμπόριο. Τα υψηλότερα επίπεδα χρέους, υπογραμμίζεται, έχουν κάνει κάποιες οικονομίες- ειδικά αυτές των φτωχότερων χωρών- πιο ευάλωτες σε παράγοντες όπως οι αυξήσεις των επιτοκίων, οι μεταβολές στο επενδυτικό αίσθημα κ.α. Επιπρόσθετα, τα πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα δημιουργούν τον κίνδυνο μεγάλων διακυμάνσεων στις τιμές των τροφίμων, κάτι που με τη σειρά του θα αύξανε τη φτώχεια.
«Στις αρχές του 2018, η διεθνής οικονομία προχωρούσε ολοταχώς, αλλά έχασε ταχύτητα κατά το έτος και η διαδρομή θα μπορούσε να γίνει ακόμα πιο ανώμαλη στο έτος που ακολουθεί» είπε η Κρισταλίνα Γκεόργκιεβα, διευθύνουσα σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας. «Καθώς εντείνονται οι οικονομικές αναταραχές για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, η πρόοδος του κόσμου ως προς τη μείωση της ακραίας φτώχειας θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο. Για να διατηρηθεί το momentum, οι χώρες πρέπει να επενδύσουν στους ανθρώπους, να ενισχύσουν τη δίκαιη ανάπτυξη και να δομήσουν ανθεκτικές κοινωνίες».
Λόγος ιδιαίτερου προβληματισμού είναι τα υψηλά επίπεδα χρέους, καθώς τα τελευταία χρόνια πολλές πιο αδύναμες οικονομικά χώρες απέκτησαν πρόσβαση σε νέες πηγές χρηματοδότησης, περιλαμβανομένων ιδιωτικών πηγών και δανειστών εκτός του «Paris Club» των μεγάλων χωρών- πιστωτών. Αυτό έφερε νέες ροές χρηματοδότησης, ωστόσο συνέβαλε στην αύξηση του δημοσίου χρέους. Όπως υπογραμμίζεται στη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, τα επίπεδα δημοσίου χρέους μεταξύ των χωρών χαμηλού εισοδήματος έχουν αυξηθεί από το 30% επί του ΑΕΠ στο 50% μέσα στα τελευταία τέσσερα χρόνια, με τις χώρες αυτές να χρησιμοποιούν όλο και μεγαλύτερα ποσοστά των κυβερνητικών εσόδων για την αποπληρωμή τόκων. Αυτές οι πιέσεις θα αυξηθούν ακόμα πιο πολύ εάν το κόστος δανεισμού αυξηθεί όπως αναμένεται τα προσεχή χρόνια. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα μπορούσαν να προκληθούν αναταραχές, με αποτέλεσμα δυσκολίες στην αποπληρωμή χρέους.
Μεταξύ των ζητημάτων στα οποία γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας είναι η λειτουργία του «ανεπίσημου» (informal) τομέα, η οποία αντιπροσωπεύει το 70% της απασχόλησης και το 30% του ΑΕΠ στις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Όπως υπογραμμίζεται, δεδομένου ότι σχετίζεται με χαμηλότερη παραγωγικότητα και φορολογικά έσοδα και μεγαλύτερη φτώχεια και ανισότητα, συνεπάγεται χαμένες ευκαιρίες- και ως εκ τούτου συστήνονται μέτρα όπως ο περιορισμός της φορολογίας, η μείωση της γραφειοκρατίας, η βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, η παροχή καλύτερης εκπαίδευσης και δημοσίων υπηρεσιών και η ενίσχυση των δομών δημοσίων εσόδων.
Ανά περιοχή
Όσον αφορά στην κάθε περιοχή του κόσμου ειδικότερα: Επιβράδυνση της ανάπτυξης προβλέπεται για τις ΗΠΑ, με την πρόβλεψη για το 2019 να είναι 2,5% έναντι 2,9% το 2018, και να συνεχίζει καθοδικά στο 1,7% για το 2020 και στο 1,6%. Αντίστοιχη αναμένεται να είναι η πορεία για την Ευρωζώνη (από 1,9% το 2018 στο 1,6% για το 2019, στο 1,5% για το 2020 και στο 1,3% για το 2021). Στην Ιαπωνία αναμένονται διακυμάνσεις: Από το 0,8% του 2018 προβλέπεται άνοδος στο 0,9% για το 2019 και μετά πτώση στο 0,7% το 2020 και στο 0,6% για το 2021.
Η ανατολική Ασία και ο Ειρηνικός γενικότερα παραμένουν μεταξύ των ταχύτερα αναπτυσσόμενων περιοχών του πλανήτη, με την ανάπτυξη να αναμένεται να πιάσει μέσο όρο 6% το 2019. Η ανάπτυξη στην Κίνα αναμένεται να επιβραδύνει στο 6,2%, και η υπόλοιπη περιοχή αναμένεται να κινηθεί στο 5,2%. Επιβράδυνση αναμένεται στην Ινδονησία.
Όσον αφορά στην Ευρώπη και την κεντρική Ασία, οι οικονομικές πιέσεις στην Τουρκία αναμένεται να συνεχιστούν, επηρεάζοντας την περιφερειακή ανάπτυξη, επιβραδύνοντάς την στο 2,3%. Η Τουρκία συγκεκριμένα αναμένεται να βιώσει αποδυναμωμένη οικονομική δραστηριότητα, επιβραδύνοντας στο 1,6% εξαιτίας υψηλού πληθωρισμού, υψηλών επιτοκίων κ.α., περιορίζοντας την κατανάλωση και τις επενδύσεις. Επιβράδυνση αναμένεται και στην υπόλοιπη περιοχή, καθώς η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη επιβραδύνει – όπως και σε μεγάλες οικονομίες, όπως η Ρωσία, το Καζακστάν και η Ουκρανία.
Σε Λατινική Αμερική και Καραϊβική αναμένεται άνοδος στο 1,7%, λόγω αύξησης στην ιδιωτική κατανάλωση, όπως και στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (1,9%), κυρίως λόγω εσωτερικών παραγόντων. Στη Νότια Ασία αναμένεται να αυξηθεί στο 7,1% (με την Ινδία να ξεπερνά το 7% και το Πακιστάν να επιβραδύνει στο 3,7%), ενώ στην Υποσαχάρια Αφρική αναμένεται επιτάχυνση στο 3,4%, λόγω μείωσης της αβεβαιότητας και αύξησης των επενδύσεων στις μεγαλύτερες οικονομίες.