Σπάνιο και πολύ έντονο χαρακτήρισε το καιρικό φαινόμενο που έπληξε τη Χαλκιδική ο ομότιμος καθηγητής Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεόδωρος Καρακώστας.
Μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ επισήμανε ότι «το φαινόμενο εμφανίζεται δύο φορές στα τρία χρόνια, δηλαδή ούτε μια φορά το έτος» και ανέφερε: «σίγουρα ο απλός πολίτης δεν έχει ξαναδεί κάτι τέτοιο, εκτός αν έχει βρεθεί στο παρελθόν σε παρόμοια κατάσταση. Ωστόσο οι μετεωρολόγοι έχουν ξανασυναντήσει τέτοιες περιπτώσεις».
Σε ό,τι αφορά την ένταση της καταιγίδας, υπογράμμισε ότι αυτή ανήκει στην κατηγορία «υπερκύτταρο» («super cell»), που είναι και η μεγαλύτερη διαβάθμιση, ενώ περιγράφοντας την πορεία του φαινομένου, επισήμανε ότι αρχικά το έναυσμα δόθηκε από την περιοχή των Πρεσπών.
«Από εκεί ξεκίνησε μια ατμοσφαιρική διαταραχή στην ανώτερη ατμόσφαιρα. Μια πολύ ψυχρή αέρια μάζα κινήθηκε από βορρά προς νότο, πέρασε όλη την περιοχή του Βερμίου και των Πιερίων και κατέβηκε στην κοιλάδα της Ημαθίας και της Πέλλας. Κάποια στιγμή έφτασε στα παράλια του Θερμαϊκού Κόλπου, ο οποίος είναι μια πολύ θερμή, αβαθής θάλασσα, με μεγάλη εξάτμιση και εμπλουτισμό της αέριας μάζας σε υδρατμούς. Έτσι η ψυχρή αέρια μάζα που ξεκίνησε από τις Πρέσπες πίεσε με καθοδικές κινήσεις τη θερμή και υγρή αέρια μάζα, την οποία ανάγκασε να κινηθεί προς τα πάνω. Η καταιγίδα ενισχύθηκε με υγρασία και δυνάμωσε ακόμη περισσότερο. Καθώς, μάλιστα, το φαινόμενο κινούνταν αρκετά γρήγορα, έγινε πάρα πολύ έντονο και έδωσε αυτά τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα» επισήμανε.
Συνδυασμός καιρικών φαινομένων η αιτία της καταστροφής
Συνδυασμός μετεωρολογικών φαινομένων ήταν η αιτία της καταστροφής, που έλαβε χώρα σε τμήμα της Χαλκιδικής και δη στην περιοχή της Κασσανδρείας, σύμφωνα με τον φυσικό-μετεωρολόγο Σάκη Καραγιαννίδη, επιστημονικό συνεργάτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. «Δεν έχουμε τόσο μεγάλα ύψη βροχής, όσο πάρα πολύ ισχυρούς ανέμους, οι οποίοι και δημιούργησαν τα προβλήματα σε ό,τι αφορά τα ατυχή γεγονότα που είχαμε, με τους θανάτους των συνανθρώπων μας δυστυχώς, είχαμε βίαια φαινόμενα αλλά όχι με πολύ μεγάλα ύψη βροχής», τόνισε μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ, «Πρακτορείο 104,9FM» και συμπλήρωσε: «ήδη μέσα από τη νύχτα η κατάσταση ήταν πολύ καλύτερη». Σύμφωνα με τον κ.Καραγιαννίδη επρόκειτο για ένα κύμα που σάρωσε όλη την Κεντρική Μακεδονία, δημιουργώντας προβλήματα κατά περιοχές, με αποκορύφωμα την περιοχή της Χαλκιδικής.
Κατά τον επιστημονικό συνεργάτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, οι επιστήμονες θα μπορέσουν να έχουν πληρέστερη εικόνα για τα χαρακτηριστικά των φαινομένων, αφού δουν τα στοιχεία και μπορέσουν να έχουν μια «εκτίμηση της κατάστασης» ενώ το γεγονός της εμφάνισης των φαινομένων στο συγκεκριμένο γεωγραφικό τμήμα δεν ήταν κάτι τόσο πρωτοφανές ή ιδιαίτερο.
«Υπάρχουν κατά περιόδους ευρύτερες περιοχές, οι οποίες σαρώνονται από ένα ευρύτερο μέτωπο κακοκαιρίας, όπως μπορεί κάποιος να το χαρακτηρίσει δεν έχουν όμως παντού τα ίδια φαινόμενα (σ.σ να εμφανίζονται σε αυτές) και αυτό είναι κάτι, που εκ των προτέρων είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί» τόνισε ο επιστήμονας του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. «Το αν θα έχουμε για παράδειγμα τόσο ισχυρούς ανέμους στην Κασσανδρεία και όχι στη Σιθωνία δεν είναι κάτι το οποίο μπορεί να προβλεφθεί, είναι κάτι το οποίο μπορούμε να μελετήσουμε εκ των υστέρων» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ.Καραγιαννίδης.
Σε ποιο επίπεδο μπορεί να φτάσει η δυνατότητα έγκαιρης προειδοποίησης από την πλευρά των επιστημόνων
«Ακόμη και αν τα στοιχεία πολλές φορές δείχνουν ότι μάλλον σε συγκεκριμένο σημείο θα έχουμε τον μεγαλύτερο όγκο των φαινομένων, ακόμη και αυτά μερικές φορές είμαστε διστακτικοί να τα δώσουμε (γνωστοποιήσουμε), καθώς υπάρχουν και περιπτώσεις, όπου παρότι το έχουμε ”δει” (σ.σ στα επιστημονικά δεδομένα που προσλαμβάνουν οι επιστήμονες), τελικά το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι και τόσο ισχυρό, οπότε ο πανικός (από μια προειδοποίηση), ίσως δημιουργήσει ακόμη περισσότερα προβλήματα από αυτά που θα είχαμε σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση» αναφέρει, ερωτηθείς για τις δυνατότητες και το εύρος έγκαιρης ενημέρωσης, που μπορούν να λάβουν σε αυτές τις περιπτώσεις οι αρμόδιες υπηρεσίες από τους ειδικούς επιστήμονες ο ειδικός φυσικός μετεωρολόγος.
Μεγάλος αριθμός κεραυνικών χτυπημάτων στην επικράτεια
Εντυπωσιακό αν και «σε καμία περίπτωση πρωτοφανές» ήταν και το σημαντικό πλήθος των κεραυνών που κατεγράφησαν από τους επιστήμονες. «Τις τελευταίες 24 ώρες, με την αναφορά να γίνεται περισσότερο για τις έξι με επτά ώρες του μεσημεριού και του απογεύματος της Τετάρτης 10 Ιουλίου, πράγματι σε όλη την επικράτεια και σύμφωνα με μια καταμέτρηση και άθροιση των κεραυνικών χτυπημάτων, που έγινε από το σύστημα ΖΕΥΣ του Αστεροσκοπείου Αθηνών στις 11 το βράδυ, είχαμε πάνω από 5000 κεραυνούς. Είναι πολλοί μεν, αλλά όχι πρωτοφανής αριθμός. Επρόκειτο για κεραυνικά χτυπήματα, τα οποία ήταν εστιασμένα κυρίως σε Θράκη, Κεντρική Μακεδονία και ανατολικά της ηπειρωτικής και νότιας χώρας, δηλαδή Θεσσαλία κι Ανατολική Πελοπόννησο, τα περισσότερα όμως ήταν όντως στην περιοχή της Θράκης και στην Κεντρική Μακεδονία, εστιασμένα στα δύο πόδια της Χαλκιδικής με πολύ μεγάλη πυκνότητα κεραυνών να αποτυπώνεται και στην ειδική χαρτογράφηση που έχει γίνει», τόνισε ο φυσικός, μετεωρολόγος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Ερωτηθείς δε για τη διάχυση της πληροφόρησης που δίδεται ως έγκαιρη, προ τέτοιων φαινομένων, από τους επιστήμονες, επισήμανε πως σημαντικός παράγοντας είναι «να υπάρχει και δεκτικότητα από τους πολίτες και τις υπηρεσίες που τυχόν θα πάρουν αυτές τις ενημερώσεις».
Greenpeace: Η υπερθέρμανση προκαλεί περισσότερα και πιο έντονα καταστροφικά φαινόμενα
Με αφορμή τα τραγικά γεγονότα στη Χαλκιδική, ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, Νίκος Χαραλαμπίδης, έκανε την ακόλουθη σύντομη δήλωση: «Εξι νεκροί και δεκάδες τραυματίες ο απολογισμός της ξαφνικής κακοκαιρίας στην Χαλκιδική, εν μέσω γενικευμένου κύματος καύσωνα... Ξέρουμε ότι η υπερθέρμανση προκαλεί περισσότερα και πιο έντονα τέτοια καταστροφικά φαινόμενα. Εχουμε λίγα χρόνια προκειμένου να αποτρέψουμε μια μη-διαχειρίσιμη κλιματική κρίση. Το νέο κοινοβούλιο θα πρέπει να κηρύξει άμεσα τη χώρα σε κατάσταση ανάγκης προκειμένου να υιοθετηθούν οι απαραίτητες πολιτικές αντιμετώπισής της. Ουδεμία περαιτέρω καθυστέρηση. Δυστυχώς, οι εξαγγελίες του νέου Υπουργού κινούνται κι αυτές στην αντίθετη κατεύθυνση. Οι υδρογονάνθρακες εντείνουν την κλιματική κρίση. Ο καθένας οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες του».
Ο παρακάτω πίνακας συνοψίζει τις επιπτώσεις από την αύξηση της πλανητικής θερμοκρασίας, από +1°C που είναι σήμερα σε +1,5°C, +2°C και +3°C αντίστοιχα.
Λέκκας: Ακραία φαινόμενα μικρής διάρκειας αλλά έντονης ραγδαιότητας
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν τον χώρο τη Β. Ελλάδας και ιδιαίτερα τη Χαλκιδική είχαν χαρακτηριστικά αιφνίδιας προσβολής, έντονης ραγδαιότητας και υψηλών ταχυτήτων στους ανέμους αλλά μικρής χρονικής διάρκειας, σύμφωνα με τον καθηγητή Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, Ευθύμιο Λέκκα.
«Τα φαινόμενα αυτά σε συνδυασμό με τις ακραίες θερμοκρασίες που επικράτησαν το προηγούμενο χρονικό διάστημα εντάσσονται στις διαφοροποιήσεις που επιφέρει η κλιματική αλλαγή και συνιστούν έναν
αυτοτροφοδοτούμενο, επιταχυνόμενο κύκλο φαινομένων με όλο και μεγαλύτερες επιπτώσεις» διαπιστώνει ο Πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος.
Και εξηγεί: «Οι μεγάλες βλάβες κυρίως αντιστοιχούν σε δευτερεύουσες κατασκευές προς εξυπηρέτηση εποχικών αναγκών, στις τουριστικές περιοχές και σε γραμμές ζωής (lifelines). Σε αυτές τις περιπτώσεις η τρωτότητα
είναι αυξημένη λόγω έλλειψης κανονισμών και προχειρότητας σε επίπεδο κατασκευής. Είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρχει έλεγχος στο σύνολο των κατασκευών αυτών και ειδικά σε τουριστικές περιοχές».
Σύμφωνα με τον ίδιο «η έγκαιρη προειδοποίηση που υπήρξε από την ΕΜΥ και το Αστεροσκοπείο Αθηνών ήταν πολύ χρήσιμη - είναι αμφίβολο, ωστόσο, αν η μαζικότερη διάδοσή της θα επέφερε αποτελέσματα, δεδομένου ότι ο
πληθυσμός δεν είναι εκπαιδευμένος και εξοικειωμένος με τέτοιου είδους ενημέρωση. Προτείνεται να υπάρχει προπαρασκευή του πληθυσμού σε τέτοιες μεθόδους ενημέρωσης».
Τέλος, διευκρινίζει ότι «θα πρέπει να υπάρχει αναδιαμόρφωση και επικαιροποίηση των σχεδίων Πολιτικής Προστασίας με βάση την ταχέως εξελισσόμενη επιστημονική γνώση, και δεδομένου ότι αντιμετωπίζουμε ήδη νέους τύπους κινδύνων, η ένταση και η έκταση των φαινομένων διαφοροποιείται συνεχώς, αλλά και συνοδούς και συμπλεκόμενους κινδύνους, οι οποίοι δημιουργούν ένα εξαιρετικά σύνθετο περιβάλλον αντιμετώπισης».
(με πληροφορίες από ΑΠΕ)