Η Οικία των Ψηφιδωτών που στεγάζει τα ψηφιδωτά «Η Αρπαγή της Ευρώπης» και «Ορφέας ως γητευτής ζώων», τα οποία ανακαλύφθηκαν τυχαία το 1872 και το 1890 αντίστοιχα, στον κήπο το πρώτο και το δεύτερο στην οιναποθήκη ιδιωτικών ιδιοκτησιών στη Σπάρτη, εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 21 Νοεμβρίου.
Τα δύο ψηφιδωτά αποτελούν λαμπρές μαρτυρίες της ακμής της Σπάρτης των αυτοκρατορικών ρωμαϊκών χρόνων και της προνομιακής θέσης που κατέχει, ως ελεύθερη πόλη, στην αυτοκρατορία. Χάρις στον καταλυτικό ρόλο του Σπαρτιάτη Γάιου Ιούλιου Ευρυκλή στην ανάπτυξη των στενών σχέσεων Σπάρτης - Ρώμης, η πόλη γνωρίζει σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη.
Ο θαυμασμός των Ρωμαίων αυτοκρατόρων για τη Σπάρτη και οι επισκέψεις τους στην πόλη έχουν ως αποτέλεσμα τον εξωραϊσμό της πόλης με σημαντικά δημόσια έργα.
Στο βόρειο τμήμα της πόλης, κατεξοχήν νότια και νοτιοδυτικά της ακρόπολης, η ανασκαφική έρευνα έχει φέρει στο φως πολυτελείς ρωμαϊκές κατοικίες με αίθρια, κήπους με υδάτινα στοιχεία, πρόπυλα με μαρμάρινα αρχιτεκτονικά στοιχεία και χώρους κοσμημένους με ψηφιδωτά δάπεδα και τοιχογραφίες.
Συνολικά έχουν ανασκαφεί 170 ψηφιδωτά δάπεδα σε 128 θέσεις στην πόλη της Σπάρτης που χρονολογούνται από τους ελληνιστικούς χρόνους (3ος , 2ος αι. π.Χ.) έως τους πρωτοβυζαντινούς χρόνους.
Πιο αναλυτικά, κατά το δεύτερο μισό του 3ου αιώνα και στις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. η παραγωγή των ψηφιδωτών δαπέδων στη Σπάρτη παρουσιάζει εντυπωσιακή αύξηση. Την περίοδο αυτή δραστηριοποιήθηκαν στη Σπάρτη δύο τοπικά εργαστήρια παραγωγής ψηφιδωτών, που απέδωσαν εξαιρετικά έργα τέχνης. Τα ψηφοθετήματα διακρίνονται για τη σύνθεση, τους πλούσιους χρωματισμούς και τη δεξιότητα στην απόδοση. Περισσότερα από τα μισά ψηφιδωτά δάπεδα διακοσμούνται αποκλειστικά με γεωμετρικά θέματα. Εν τούτοις, τα συνηθισμένα γεωμετρικά μοτίβα στα ρωμαϊκά ψηφοθετήματα, εμπλουτίζονται από τους Σπαρτιάτες ψηφοθέτες με νέα στοιχεία, ξεπερνώντας τη χρήση τους ως απλών πλαισίων των εικονιστικών σκηνών.
Τα εγκαίνια διοργανώνουν ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός «Φίλοι των Ψηφιδωτών της Σπάρτης» και ο πρόεδρός του, κ. Ι. Βαρβιτσιώτης.
Το έργο δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του πρώην υπουργού Ιωάννη Μ. Βαρβιτσιώτη και με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Η μελέτη αδειοδότησης του έργου χρηματοδοτήθηκε με δωρεά από το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη. Η έγκριση της μελέτης και η επίβλεψη του έργου έγινε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Για την προστασία και ανάδειξη των ψηφιδωτών, καθώς πρόκειται για περίτεχνα ρωμαϊκά δάπεδα, φιλοτεχνημένα στα τέλη του 3ου αιώνα -αρχές 4ου, έγινε απαλλοτρίωση των οικοπέδων, στα οποία είχαν ανακαλυφθεί και κατασκευάστηκε στέγαστρο. Ωστόσο, παρά τη σπουδαιότητα και το αρχαιολογικό τους ενδιαφέρον, παρέμειναν για χρόνια ολόκληρα «θαμμένα» σε έναν χώρο που είχε μετατραπεί σε μία άτυπη αποθήκη ψηφιδωτών. Μέχρι που πριν από περίπου 20 χρόνια, και μετά από τυχαία συζήτηση με έναν άνθρωπο της περιοχής, έπεσαν στην αντίληψη του πρώην υπουργού κ. Ιωάννη Βαρβιτσιώτη. Γοητευμένος από την ομορφιά τους, που ακτινοβολούσε, παρά τη σκόνη που τα είχε καλύψει, το έβαλε σκοπό ζωής να τα φέρει και πάλι στο φως, προσφέροντάς τους τη θέση που τους αξίζει, στην πολιτισμική ζωή της Σπάρτης.
Σε αυτή τη μακρά διαδρομή, κάποια στιγμή το 2015, οι δρόμοι του Ιωάννη Βαρβιτσιώτη διασταυρώθηκαν με του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και συγκεκριμένα με του προέδρου του Ανδρέα Δρακόπουλου. Mε τη δωρεά του ΙΣΝ χρηματοδοτήθηκαν η μελέτη εφαρμογής κι η κατασκευή του σύγχρονου κτιρίου που στεγάζει τα δύο ψηφιδωτά, καθώς και η προμήθεια συνοδευτικού τεχνολογικού εξοπλισμού και η ανάπτυξη πληροφοριακού και εκπαιδευτικού ψηφιακού υλικού για την ανάδειξή τους.
Η Οικία των Ψηφιδωτών άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό στις 17 Μαΐου 2021 και έκτοτε έχει υποδεχθεί πάνω από 8.000 επισκέπτες.
Info
Η εκδήλωση των εγκαινίων είναι ανοιχτή για το κοινό.
Οικία των Ψηφιδωτών, οδός Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 108 και Διόσκουρων, Σπάρτη.
Δευτέρα 21 Νοεμβρίου, ώρα 18:00