Στο νησί της Σαντορίνης, στον κεντρικό πεζόδρομο της Οίας, υπάρχει πλέον μια από τις ομορφότερες υπαίθριες αγορές του κόσμου. Η Speira, την Μ. Πέμπτη ξεκίνησε να λειτουργεί για δεύτερη χρονιά, ή μάλλον για δεύτερη σαιζόν και μέχρι τα μέσα του Οκτώβρη θα επιτελέσει με την απέριττη κομψότητα που διέπει το όλο (της) πρότζεκτ τον σκοπό της - αποτελώντας σημείο shopping αλλά και ανοιχτής, πανταχόθεν του ορίζοντα, κοινωνικοποίησης και χαλάρωσης των επισκεπτών πελατών της. Είναι διαχρονική αφού είναι μοντέρνα αλλά και «αρχαιοπρεπώς» ή «ελληνικά» λιτή - και ως ένα αρχιτεκτονικό (και εμπορικό) εγχείρημα είναι από αυτά που εύχεσαι να εμφανίζονται πολλαπλασιαστικά στο πεδίο του ελληνικού τοπίου και τουρισμού.
Το ντόπιο αρχιτεκτονικό γραφείο Kapsimalis Architects μεταμόρφωσε και επαναπροσδιόρισε έναν μέχρι πρότινος ελεύθερο μεν, χαμένο δε- στερημένο από κάθε κοινωνική του υπόσταση - χώρο.
«Παλαιότερα αποτελούσε ένα σχεδόν εγκαταλελειμμένο οικόπεδο, στο εσωτερικό του οποίου υπάρχει ένα μικρό μνημείο και ένα παλαιό θολωτό, μακρόστενο κτίσμα», μου λέει η 29χρονη Μαριάννα Καψιμάλη, αρχιτεκτόνισσα που συμμετείχε στο πρότζεκτ. Τη ρωτάω ποια ήταν η αρχική ιδέα. «Να σχεδιαστεί μια υπαίθρια αγορά που θα προωθεί προϊόντα, όπως διακοσμητικά αντικείμενα, σουβενίρ, ρούχα, κοσμήματα, τοπικά προϊόντα, κρέμες και καλλυντικά, όλα φτιαγμένα από Έλληνες σχεδιαστές και ελληνικές εταιρείες», απαντάει η ίδια.
- Να περιγράψουμε το πρότζεκτ; Τον σχεδιασμό και τις βασικές του παραμέτρους;
Στόχος μας ήταν ο σχεδιασμός ενός εύκολα προσεγγίσιμου υπαίθριου χώρου, ως προέκταση του κεντρικού πεζοδρόμου, στο εσωτερικό του οποίου διατάσσονται μικρές ενότητες/κατασκευές - πάνω και μέσα σε αυτές τοποθετούνται τα προϊόντα. Οι κατασκευές αυτές, δέκα στο σύνολο τους, βρίσκονται τοποθετημένες περιμετρικά του οικοπέδου, με εξαίρεση ένα κεντρικό, επίμηκες, ξύλινο τραπέζι - αυτό αποτελεί και την καρδιά της αγοράς.
Η πλευρά του οικοπέδου που γειτνιάζει με τον πεζόδρομο αποτελεί σε όλο της το μήκος την είσοδο της αγοράς. Μέσω των μεταλλικών συρόμενων πετασμάτων, η είσοδος αυτή έχει τη δυνατότητα να μικραίνει και να μεγαλώνει ανάλογα με τη ροή του κόσμου που βολτάρουν στον πεζόδρομο. Δεξιά και αριστερά της εισόδου, δύο κατασκευές αποτελούν ουσιαστικά την βιτρίνα της αγοράς.
Στην όψη του παλαιού κτίσματος τοποθετήθηκε μία μακρόστενη κατασκευή, η οποία λειτουργεί κυρίως για να «σηματοδοτήσει» τις δύο εισόδους σε αυτό και περιλαμβάνει, επίσης, το σημείο πληρωμής. Οι ενότητες - περίπτερα σχεδιάστηκαν ως λευκά γεωμετρικά στερεά και κατασκευάστηκαν από μεταλλικό σκελετό και επένδυση από τσιμεντοσανίδα. Αποτελούν αντίθεση ως προς την υπάρχουσα υφή και τα χρώματα του παλαιού κτίσματος και του μνημείου, που παραμένουν ως έχουν.
«Με τον τρόπο αυτό λειτουργούν ως λευκός καμβάς προκειμένου τα προϊόντα που τοποθετούνται πάνω και μέσα τους να αναδεικνύονται», συνεχίζει η ίδια. «Παρά τις αντιθέσεις που δημιουργούν ως προς το υπάρχον “υλικό” του οικοπέδου, σχετίζονται άμεσα με τον παραδοσιακό οικισμό της Οίας. Οι κατασκευές είναι κυβιστικές και λιτές και φέρουν καμπύλες που θυμίζουν την κυλινδρική μορφή των θολωτών κτισμάτων και τα πέτρινα τόξα τους. Ξύλο, σχοινιά και υφάσματα συμπληρώνουν την χρωματική παλέτα και γεφυρώνουν την απόσταση των καθαρών γεωμετρικών μορφών των νέων κατασκευών με αυτή των παλαιών φθαρμένων από το χρόνο κτισμάτων. Μεσογειακή φύτευση, άνθη, μυρωδικά και βότανα περιβάλλουν τα περίπτερα, θυμίζοντας την αίσθηση των παλαιών παραδοσιακών Σαντορινιών κήπων».
- Πόσο διήρκεσε το εγχείρημα;
Ο σχεδιασμός και η κατασκευή διήρκεσαν 8 μήνες και το πρότζεκτ ολοκληρώθηκε τον περασμένο Ιούνιο. Δυσκολίες δεν αντιμετωπίσαμε καθώς η επέμβαση στο οικόπεδο είναι μικρή και οι κατασκευές ελαφριές. Επιθυμούσαμε οι κατασκευές να είναι ευέλικτες και να αποφύγουμε τη δημιουργία ενός μόνιμου κτιριακού όγκου, προκειμένου η παρέμβασή μας να έχει το μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα.
«Η υπαίθρια αγορά θυμίζει περισσότερο ένα pop up store, ένα υπαίθριο παζάρι που έχει κανείς την εντύπωση, ότι διαρκεί για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα», μου λέει η Μαριάννα Καψιμάλη. «Ωστόσο το πρότζεκτ θεωρείται αρκετά ιδιαίτερο για τα δεδομένα του νησιού και επηρέασε σημαντικά την γύρω περιοχή ως προς την αρχική του σύλληψη, αυτή του υπαίθριου παζαριού».
- Πως λειτουργεί η αγορά;
Τα περίπτερα-κατασκευές ανήκουν σε μία ιδιοκτησία και δεν νοικιάζονται από επιμέρους εμπόρους. Αποτελούν όλα προϊόντα Ελληνικού ντιζάιν και παραγωγής και επιλέγονται προσεκτικά από τους ιδιοκτήτες.
- Ιδιαιτερότητες της δουλειάς σας ως αρχιτέκτονες σε έναν τόσο ξεχωριστό τόπο, όπως η Σαντορίνη;
Η δουλειά μας συνδέεται άρρηκτα με το τοπικό περιβάλλον - οι ιδιαιτερότητες είναι πολλές και κυρίως σχετίζονται με το σύνολο των μορφών, του μοτίβου, των χρωμάτων του ηφαιστειακού τοπίου της Σαντορίνης. Και υπάρχουν και οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες κατά την χειμερινή, κατασκευαστική περίοδο, η οποία ολοένα και συρρικνώνεται λόγω της μεγάλης τουριστικής ζήτησης καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
