Η μετατροπή μιας τοποθεσίας που ήταν εργοστάσιο αυτοκινήτων της Σοβιετικής εποχής σε ένα υπερσύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής του εμβολίου της Ρωσίας, Sputnik-V, κατά του κορονοϊού ήταν το εύκολο κομμάτι.
Η μαζική παραγωγή δόσεων, η εξεύρεση εξειδικευμένου προσωπικού και η λήψη εξοπλισμού ήταν πολύ μεγαλύτεροι πονοκέφαλοι για την εταιρεία βιοτεχνολογίας R-Pharm που εδρεύει στη Μόσχα και για άλλες ιδιωτικές ρωσικές εταιρείες που επιλέχθηκαν για αυτόν τον σκοπό.
Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει διατυμπανίσει το εμβόλιο σε όλο τον κόσμο και είπε τον Μάρτιο ότι η Ρωσία είχε υπογράψει συμφωνίες για την παραγωγή 700 εκατομμυρίων δόσεων του Sputnik-V στο εξωτερικό.
Ωστόσο, η Ρωσία είχε παράγει μόλις 33 εκατομμύρια εμβόλια μέχρι τις 12 Μαΐου και εξήγαγε λιγότερα από 15 εκατομμύρια, σύμφωνα με καταμέτρηση του Reuters που υπολογίζει ότι κάθε εμβόλιο αποτελείται από δύο δόσεις.
Η παραγωγή της Ρωσίας είναι πολύ χαμηλότερη από τις εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεις που παρασκευάζονται κάθε μήνα από την Pfizer και την AstraZeneca.
Οι συνεντεύξεις με τέσσερις κατασκευαστές και δύο άτομα που συμμετείχαν στη διαδικασία παραγωγής και την αλυσίδα εφοδιασμού της Ρωσίας υπογραμμίζουν πόσο δύσκολο είναι να φτιαχτεί το Sputnik-V και να αυξηθεί η παραγωγή του.
Τα προβλήματα αυτά είναι μια προειδοποίηση για τους ξένους εταίρους - συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας - που σχεδιάζουν να παράγουν μαζικά το εμβόλιο αλλά και για εκείνες τις χώρες που έχουν βασιστεί στη Μόσχα για τις εκστρατείες του εμβολιασμού τους.
Με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις ευρωπαϊκές χώρες να επικεντρώνονται στον εμβολιασμό των εγχώριων πληθυσμών, η Ρωσία παρενέβη στη διεθνή σκηνή προσφέροντας εμβόλια σε περισσότερες από 50 χώρες, από τη Λατινική Αμερική έως την Ασία.
Ωστόσο, οι καθυστερήσεις στην παράδοση εμβολίων σε αυτές τις χώρες δίνουν στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες χρόνο για να καλύψουν το κενό.
Ενα ακόμη πλήγμα είναι ότι η ρυθμιστική αρχή της Βραζιλίας αρνήθηκε την έγκριση εισαγωγής του Sputnik-V, επικαλούμενη ελλιπή δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του.
Το Ρωσικό Ταμείο Αμεσων Επενδύσεων (RDIF), το οποίο είναι υπεύθυνο για την προώθηση του εμβολίου στο εξωτερικό, δήλωσε ότι η παραγωγική ικανότητα για το Sputnik-V αυξάνεται παγκοσμίως καθώς συμμετέχουν νέοι κατασκευαστές.
Το RDIF είπε στο Reuters ότι σχεδίαζε να παράγει αρκετές δόσεις για τον εμβολιασμό 800 εκατομμυρίων ανθρώπων το 2021 και ότι «απέδειξε την ισχυρή της δέσμευση να τηρήσει τις συμβάσεις προμήθειας».
Ανέφερε ακόμη ότι επιμένει στην προσφορά του για παροχή δόσεων για 50 εκατομμύρια άτομα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Ρωσία ελπίζει ότι το εμβόλιο θα εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων.
«Με δεμένα μάτια»
Το νέο εργοστάσιο της R-Pharm 27.000 τετραγωνικών μέτρων στα περίχωρα της Μόσχας διαθέτει περισσότερους από 200 βιοαντιδραστήρες που αναπτύσσουν τα κύτταρα που θα σχηματίσουν εμβόλια.
Η R-Pharm αρχικά μάθαινε τη διαδικασία από το μηδέν και λειτουργούσε τους βιοαντιδραστήρες σαν να δουλεύει «δεμένα τα μάτια», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος, Αλεξέι Ρέπικ, στο Reuters.
«Η παραγωγή εμβολίων διαρκεί περίπου 1-1,5 μήνα ή περισσότερο, για κάθε παρτίδα», είπε. «Στη συνέχεια, συγκρίνουμε το αποτέλεσμα με το δείγμα αναφοράς. Εάν ταιριάζει, είμαστε τυχεροί. Εάν όχι, πετάμε το προϊόν που δημιουργήσαμε».
Η εταιρεία αντιμετώπισε επίσης προβλήματα εξαιτίας των παγκόσμιων ελλείψεων σε εξοπλισμό και πρώτες ύλες.
Η R-Pharm προετοιμάστηκε αρχικά για να παράγει 10 εκατομμύρια δόσεις το μήνα, αλλά μέχρι τα τέλη Μαρτίου δεν είχε ακόμη παραγάγει ούτε 1 εκατομμύριο. Ξεκίνησε τη διαδικασία ανάπτυξης κυττάρων τον Νοέμβριο, αλλά το νέο εργοστάσιό της δεν έχει ακόμη ανοίξει επίσημα.
Οι κατασκευαστές του δήλωσαν ότι το εμβόλιο είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δημιουργηθεί λόγω του σχεδιασμού του ως εμβολίου με βάση τον αδενοϊό.
Οι φορείς του είναι τροποποιημένοι ιοί κοινού ανθρώπινου κρυολογήματος, που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των γενετικών πληροφοριών στο σώμα ώστε να ενεργοποιήθηκε την ανοσία.
Σε αντίθεση με άλλα εμβόλια αδενοϊού, οι πρώτες και ενισχυτικές δόσεις του Sputnik-V, που λαμβάνονται με διαφορά 21 ημερών, αποτελούνται από δύο διαφορετικούς φορείς και η πρώτη δόση είναι ευκολότερη από τη δεύτερη, ανέφεραν οι κατασκευαστές.
«Το προϊόν είναι αρκετά δύσκολο και στην πραγματικότητα πρέπει να φτιάξεις δύο διαφορετικά φάρμακα», εξήγησε ο διευθύνων σύμβουλος της Biocad, Ντμίτρι Μορόζοφ, του οποίου η εταιρεία κατασκευάζει επίσης τον Sputnik-V.
Για να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της, η Ρωσία συνεργάστηκε με την AstraZeneca, της οποίας το εμβόλιο χρησιμοποιεί διαφορετική δόση αδενοϊού, ανέφεραν δύο πηγές εξοικειωμένες με την υπόθεση. Σε πολλές χώρες διεξάγονται δοκιμές σε ανθρώπους για συνδυασμό των εμβολίων αυτών.
Μια άλλη επιλογή είναι το Sputnik Light, μια μονοδοσική έκδοση του εμβολίου που χρησιμοποιεί μόνο το πρώτο συστατικό.
Γη και άνθρωποι
Η παγκόσμια ζήτηση για εξοπλισμό έχει αυξήσει τα προβλήματα των Ρώσων παραγωγών και τα φαρμακευτικά εργοστάσια έχουν περιορισμένη προσφορά στη Ρωσία.
Η Generium, η μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής δόσεων Sputnik-V, χρησιμοποιεί τα υπάρχοντα εργοστάσια για να εργαστούν πάνω στην παραγωγή του εμβολίου,
Για να επεκταθεί η παραγωγή, όμως, θα χρειαστούν και άλλες εγκαταστάσεις. Η Generium κατασκευάζει μία τέτοια για να παράγει 200-300 εκατομμύρια δόσεις ετησίως, δήλωσε ο ιδιοκτήτης της τον Μάρτιο.
Για την Pharmasyntez το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη έμπειρου προσωπικού - η παραγωγή δύο δόσεων αυξάνει την πίεση στο προσωπικό γιατί χρειάζονται ξεχωριστοί χώροι παραγωγής και διαφορετικές ομάδες.
«Μπορούμε να αγοράσουμε εξοπλισμό, μπορούμε να κατασκευάσουμε εργοστάσια. Αλλά στη βιοτεχνολογία, οι αρμόδιοι άνθρωποι είναι το πιο σημαντικό πράγμα. Και δεν υπάρχουν πάρα πολλοί από αυτούς», σύμφωνα με τους ανθρώπους της εταιρείας.