Συχνά ξεχνάμε πως στο τέλος μιας πετυχημένης περιπέτειας, ο ήρωας, στην περίπτωση αυτή η ηρωίδα, δεν ήξερε ότι θα τα καταφέρει. Όταν η Δρ. Τζέην Γκούντολ έφτασε στην Αφρική ολόκληρη η ήπειρος αλλά και οι επιστήμες της ζωολογίας και βιολογίας ήταν σε μεγάλο βαθμό αχαρτογράφητες. Φτάνοντας το 1960 στα πυκνά δάση της κοιλάδας στην προστατευόμενη περιοχή για χιμπατζήδες του Γκόμπι δεν μπορούσε καν να οραματιστεί τι θα ακολουθούσε. Σε καμία στιγμή της διαδρομής της δεν ήταν εγγυημένο ότι η προσπάθειά της θα άξιζε τον κόπο. Με κάθε της βήμα προετοίμαζε και το επόμενο, με αφοσίωση, υπομονή και αγάπη. Το ίδιο συνεχίζει να πράττει και τώρα, ταξιδεύοντας 300 μέρες το χρόνο, δίνοντας διαλέξεις, συναντώντας μαθητές αλλά και μέσα από το Jane Goodall Institute για την προστασία του πλανήτη.
Δεν πρόκειται για μια ιστορία θριάμβου αλλά για μια διαρκή προσπάθεια, μια συνεχή ανανέωση της υπόσχεσής της να χρησιμοποιεί την καρδιά της όσο και το μυαλό της, να ζει με συμπόνια. Ολόκληρη η ζωή της, το έργο της και τα λόγια της βρίσκονται σε αρμονία μεταξύ τους. Μέσα από τη δράση της αποκαλύπτει, όπως με την κοινωνία των χιμπατζήδων που μελετά αδιαλείπτως εδώ και δεκαετίες, τις σχέσεις που συνδέουν τους ανθρώπους μεταξύ τους, και με το περιβάλλον τους. Οι διαλέξεις της έχουν σκοπό να αφυπνίσουν, να εμπνεύσουν και να συσπειρώσουν το ακροατήριό της αλλά ταυτόχρονα αποτελούν μια πρόσκληση για ενδοσκόπηση.
Πόση δύναμη έχει μια στιγμή, πώς γεννιέται μια ιδέα, πώς γινόμαστε αυτό που γινόμαστε, πώς αποκτούμε όνειρα, τα ακολουθούμε ή όχι; Με ποιόν τρόπο επιλέγουμε να ζούμε;
H Δρ. Γκούντολ μιλά σε βάθος για την αποσύνδεση του σύγχρονου ανθρώπου από το περιβάλλον του αλλά και από τον ίδιο του τον εαυτό. «Πώς γίνεται το πιο έξυπνο ον στον κόσμο, ο άνθρωπος, να καταστρέφει το ίδιο του το σπίτι; Αυτό δείχνει μια αποξένωση του λαμπρού του μυαλού από την καρδιά του, από τα συναισθήματα καλοσύνης και ευσπλαχνίας» αναφέρει η επιστήμονας σε κάθε ευκαιρία. Αυτό το παράδοξο, ωστόσο, δεν την αποτρέπει από το να ελπίζει, δεν τη σταματά. Πιστεύει ακράδαντα στην ανθεκτικότητα της φύσης και τη δύναμη του ανθρώπινου νου. Εάν δώσουμε την ευκαιρία στη φύση, θα επουλώσει τις πληγές της, αν δώσουμε μια ευκαιρία στους εαυτούς μας να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας, να υπερβούμε τον υλισμό στον οποίο παγιδευτήκαμε, θα καταφέρουμε να ζήσουμε καλύτερα.
Όταν αναλογιζόμαστε αφηρημένα την περιβαλλοντική καταστροφή νιώθουμε ενδεχομένως μικροί και ασήμαντοι. Αυτό το αίσθημα αδυναμίας οδηγεί στη μη δράση και αυτή είναι μια φιλοσοφική και πολιτική στάση ζωής συνολικότερα. Σε αυτό το φαύλο κύκλο επεμβαίνει η Δρ. Γκούντολ με την κοσμοθεωρία της και με έμπρακτα παραδείγματα ελπίδας: «Καταρχάς χρειάζεται να κάνουμε ηθικές επιλογές». Κάθε άνθρωπος είναι φορέας αλλαγής, αλλάζοντας πρώτα τον τρόπο ζωής του μεταμορφώνει κάθε μέρα το περιβάλλον του. Με σαφή πολιτική τοποθέτηση η Δρ. Γκούντολ όπως όλοι οι μεγάλοι ουμανιστές, δεν στέκεται στη θεωρία. Μέσα από το ίδρυμά της και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Roots and Shoots προσφέρει την ευκαιρία σε χιλιάδες μαθητές σε 80 χώρες του κόσμου (ανάμεσά τους και η Ελλάδα) να βρουν οι ίδιοι πρακτικές λύσεις για τα προβλήματα που απασχολούν τους ίδιες τους τις κοινότητες. Και φυσικά, θέτει τη ρίζα του προβλήματος στη βάση του: «Πρώτος στόχος είναι η εξάλειψη της φτώχειας, καθώς ο φτωχός άνθρωπος αναγκάζεται να καταστρέφει το φυσικό περιβάλλον για να επιβιώσει ή σε ένα αστικό περιβάλλον να καταναλώνει τη φθηνότερη διαθέσιμη τροφή χωρίς να έχει την πολυτέλεια να αναρωτηθεί εάν αυτή είναι προϊόν εκμετάλλευσης ή εάν έχει παραχθεί με επιζήμιο τρόπο για το περιβάλλον ή τα ζώα».
Στη διάλεξή της στο Παλλάς και στη συνάντησή της με μαθητές στο ACS Athens, η χαρισματική γυναίκα με ευγενική φωνή, ζεστή ματιά, γενναιόδωρη ψυχή και λαμπρό πνεύμα έκανε κάθε λεπτό να μετρά, γιατί ξέρει και η ίδια πώς μια στιγμή μπορεί να μας διαμορφώσει δια βίου, εγκυμονώντας το μέλλον. “Με εμπνέει η Δρ. Τζέην Γκούντολ γιατί μετέτρεψε το πάθος της σε κάτι χρήσιμο για τον κόσμο. Όλοι έχουμε ένα αντικείμενο ενδιαφέροντος και αν μπορούμε δουλέψουμε πάνω σε αυτό και να το εξελίξουμε μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά” δήλωσε με ενθουσιασμό η μαθήτρια Αnna Pruess η οποία παρουσίασε μαζί με συμμαθητές της ένα project Roots & Shoots στη διακεκριμένη επιστήμονα. Για όλους τους μαθητές που είχαν την ευκαιρία να συναντήσουν την Δρ. Γκούντολ στο ACS Athens αυτή η εμπειρία προδιαγράφει ένα αισιόδοξο μέλλον.
Στο βιβλίο της «Στη σκιά του ανθρώπου» η Δρ. Γκούνταλ γράφει για τους πρώτους μήνες της παρατήρησής της στην Αφρική: «Είναι μια περίοδος που τη θυμάμαι πολύ έντονα, όχι μόνο επειδή ξεκινούσα επιτέλους μια αποστολή, αλλά και λόγω της αγαλλίασης που ένιωθα δουλεύοντας απολύτως μόνη. Δεν χρειάζεται να πω τίποτα περισσότερο σ’ εκείνους που τους αρέσει να μένουν μόνοι τους στη φύση· και για όσους δεν τους αρέσει, ό,τι και να πω δεν θα καταφέρει σε καμία περίπτωση να μεταφέρει τη σχεδόν μυστικιστική αίσθηση της ομορφιάς και της αιωνιότητας που συνοδεύουν τέτοιες πολύτιμες στιγμές». Εγώ από την πλευρά μου μπορώ να μεταφέρω απλώς την αγαλλίαση και την έμπνευση που νιώθει κάποιος ακούγοντάς τη Δρ. Γκούντολ, και την αίσθηση αιωνιότητας που σε πλημμυρίζει όταν συνειδητοποιείς ότι και εσύ ο ίδιος διαθέτεις τη μικρή δύναμη να αλλάξεις το μεγάλο κόσμο.