Στον Έβρο και το Βόρειο Αιγαίο η Τουρκία χρησιμοποιεί δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους ως πολιορκητικό κριό, προκειμένου να εκβιάσει τη διεθνή κοινότητα. Όσα μεταδίδονται από τα μέσα ενημέρωσης δείχνουν ότι πρόκειται για μια επιχείρηση οργανωμένη και εκτελούμενη από το τουρκικό κράτος. Αυτός είναι ο εχθρός και δεν πρέπει να υποκύψουμε τόσο στον εκβιασμό που μας ασκείται, όσο και στην εργαλειοποίηση της ανθρώπινης απόγνωσης στο όνομα πολιτικών σκοπών.
Παράλληλος σκοπός του Ερντογάν είναι η εσωτερική φθορά της Ελλάδας. Τα όσα συμβαίνουν στην Λέσβο και την Χίο αποτελούν τρανή απόδειξη. Πρόσφυγες και μετανάστες εξεγείρονται και συγκρούονται με τις δυνάμεις ασφαλείας, αλλά και μεταξύ τους. Αυτές οι συγκρούσεις έχουν τεράστιο κόστος, το οποίο δεν γνωρίζω για πόσο μπορούμε να αντέξουμε. Δεν είναι απίθανο το ενδεχόμενο να εκδηλωθεί μια γενικευμένη εξέγερση, η οποία δεν θα είναι εύκολα αντιμετωπίσιμη.
Συνεπώς, από τη μια έχουμε την Ελλάδα που έχει τρωθεί ανεπανόρθωτα -σε όλα τα επίπεδα- από την πολυετή κρίση, και από την άλλη έχουμε εκατομμύρια ανθρώπους που επιδιώκουν να περάσουν στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Τα δεδομένα είναι σαφώς εις βάρος μας.
Μέχρι ώρας η ελληνική κυβέρνηση ανθίσταται σθεναρά στις τουρκικές πρακτικές, τις οποίες αποδοκιμάζει σύσσωμος ο ελληνικός λαός. Η ακεραιότητα της χώρας και του κράτους είναι καθήκον όλων μας, πολιτικής ηγεσίας και λαού. Αλλά χρειάζεται να καταλάβουμε ποιος είναι ο εχθρός. Αυτός είναι ο Ερντογάν και το τουρκικό κράτος. Όχι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που θέλουν μια καλύτερη ζωή.
Επειδή οι άνθρωποι αυτοί δεν επιθυμούν να παραμείνουν στην χώρα μας, αλλά σκοπεύουν να κατευθυνθούν προς τον ευρωπαϊκό βορρά, το πρόβλημα είναι στην πραγματικότητα ευρωπαϊκό και όχι ελληνοτουρκικό. Και αφού δεν μπορούμε να διαχειριστούμε το τεράστιο αυτό ζήτημα μόνοι μας -λόγω μεγέθους, ισχύος και απαιτούμενων πόρων- η μόνη μας ελπίδα είναι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, ασχέτως των παραπόνων που έχουμε από την ΕΕ. Αν το ζήτημα παραμείνει διμερές, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, δεν έχουμε καμιά ελπίδα διευθέτησής του δίχως κλιμάκωση της σύγκρουσης.
Μέσα σε όλα αυτά, η κοινωνία μας μοιάζει να μην έχει καθαρό ορίζοντα. Ένα μέρος του λαού –μειοψηφικό, αλλά όχι αμελητέο- θεωρεί ότι θα έπρεπε να ανοίξουν τα σύνορα και να περάσουν στην Ελλάδα όλοι όσοι το επιθυμούν. Οι συμπολίτες μας αυτοί υποστηρίζουν ότι έτσι επιβάλλει ο ανθρωπισμός και το διεθνές δίκαιο. Φοβάμαι ότι δεν κατανοούν πως σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα προκληθεί ανθρωπιστικό Βατερλό. Το κράτος μας αδυνατεί να εξασφαλίσει τα στοιχειώδη σε υποπολλαπλάσιους πρόσφυγες και μετανάστες, που ήδη βρίσκονται στην επικράτειά μας. Αν έλθουν όσοι το επιθυμούν, δίχως προοπτική τάχιστης αναλογικής μοιρασιάς τους με τις άλλες χώρες της ΕΕ, θα διαλυθεί η Ελλάδα και θα εξαθλιωθούμε όλοι: κάτοικοι, πρόσφυγες και μετανάστες. Η προοπτική αυτή μόνο ανθρωπιστική δεν φαντάζει.
Από την άλλη, μια σαφώς μεγαλύτερη ομάδα Ελλήνων φαίνεται να γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της κάθε έννοια ανθρωπισμού και αντιμετωπίζει ως εχθρούς και εισβολείς άοπλους και εξαθλιωμένους ανθρώπους. Οι συμπολίτες αυτοί δεν κατανοούν ότι ο ελληνισμός έχει να υπερασπιστεί μια μοναδική κληρονομιά, η οποία είναι πρωτίστως ηθική και πνευματική. Το να είσαι Έλληνας αποτελεί ένα ιδιότυπο και συνάμα βαρύ φορτίο. Είμαστε ένας λαός που έχει εξασφαλίσει εξέχουσα θέση στον παγκόσμιο πολιτισμό γιατί δεν πράξαμε και δεν πράττουμε όπως οι άλλοι. Είμαστε αυτοί που θεμελιώσαμε τον δυτικό πολιτισμό και παραμένουμε θεματοφύλακές του. Γέννημα του ελληνικού πολιτισμού είναι ο ανθρωπισμός: η ιδέα ότι ο άνθρωπος είναι η υψηλότερη αξία και δεν μπορεί να γίνει μέσο για την επίτευξη κανενός σκοπού. Αυτή είναι η μέγιστη παρακαταθήκη του ελληνισμού και αποτελεί ταυτόχρονα ταυτοτικό μας χαρακτηριστικό. Οι Έλληνες υιοθέτησαν πρώτοι, μαζικά, τον χριστιανισμό, επειδή ο ανθρωπισμός είναι η καταστατική αρχή ελληνισμού και χριστιανισμού.
Συνεπώς, όσοι επαίρονται για τον πατριωτισμό τους και τα ελληνοχριστιανικά τους ιδεώδη δεν θα έπρεπε να προβάλλουν ως παράδειγμα τη στάση της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας και άλλων παρόμοιων. Αυτό συνιστά έκπτωση για τον πολιτισμό που εκπροσωπούμε και την κληρονομιά μας. Και ομολογώ ότι προβληματίζομαι από την τοποθέτηση των τεσσάρων μητροπολιτών που, επισκεπτόμενοι τον συνοριακό σταθμό Καστανιών, δήλωσαν ότι πήγαν για να συμπαρασταθούν σε όσους φυλούν τα σύνορα της πατρίδας μας. Η Εκκλησία θα έπρεπε να σταθεί δίπλα και στους εξαθλιωμένους, αντιτιθέμενη ταυτόχρονα στον Ερντογάν και την ευρωπαϊκή αδράνεια. Εξάλλου, το αποτελεσματικότερο επιχείρημα για να υπάρξει ευρωπαϊκή συνδρομή είναι το ανθρωπιστικό. Είναι εμφανές στον διεθνή Tύπο.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταποκριθεί μόνη της στην επιθυμία όλων αυτών των ανθρώπων που συνωστίζονται στα σύνορά της, για λόγους πραγματιστικούς. Αλλά δεν δικαιούται ιστορικά να εκπέσει στο επίπεδο του να θεωρεί εχθρό τον πρόσφυγα και τον μετανάστη. Γιατί τότε θα είμαστε πραγματικά ανάξιοι να φέρουμε το όνομα Έλληνες. Στο δικαστήριο της ιστορίας δεν αξιολογείται μόνο ο σκοπός, αλλά και τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη του σκοπού. Ο ελληνισμός υπήρξε ανέκαθεν το σύνορο ανάμεσα στην βαρβαρότητα και τον πολιτισμό. Η παρούσα κρίση κινδυνεύει να μας τοποθετήσει για πρώτη φορά στη λάθος πλευρά της ιστορίας. Και αυτό θα ήταν η μέγιστη ήττα, ως αλλοτρίωση της ταυτότητάς μας.