Φαίνεται πως έχουν περάσει ανεπιστρεπτί οι εποχές που μπορούσε κανείς να προβλέψει με μια σχετική ασφάλεια το τι επιφυλάσσει το μέλλον. Δεν αναφέρομαι σε μια αναδυόμενη αβεβαιότητα που οφείλεται στην εξέλιξη της τεχνολογίας (πολλοί την πάτησαν ρισκάροντας τεχνολογικές προβλέψεις), αλλά για μια σειρά από ατυχή γεγονότα που ούτε φανταζόμασταν ότι θα ζήσουμε. Τα τελευταία χρόνια η μία κρίση διαδέχεται την άλλη και για το μόνο που μπορούμε να είμαστε βέβαιοι είναι το απρόβλεπτο που μας ξημερώνει.
Ειδικά στη δική μας περίπτωση, η εμφάνιση της πανδημίας ήρθε να δοκιμάσει τις ήδη εξαντλημένες αντοχές της ελληνικής κοινωνίας, που βγήκε λαβωμένη από την πολύχρονη οικονομική κρίση. Κι ενώ άρχιζε να αχνοφαίνεται ένα φως στην άκρη του τούνελ μετά την περίοδο των μνημονίων και την αυξημένη ευρωπαϊκή επιτήρηση που δημιούργησαν σημαντικές οικονομικές δυσκολίες σε όλους τους Έλληνες, ξέσπασε η πανδημική κρίση η οποία μετράει αισίως δύο χρόνια. Δύο χρόνια γεμάτα αβεβαιότητα, διχασμό, φόβο, θυμό και αγανάκτηση.
Παρόλο που υπάρχει αισιοδοξία ότι φτάνουμε κοντά στο τέλος της πανδημίας, αφού ο κορωνοϊός φαίνεται να περνά σε μια ενδημική φάση με την ήπια μετάλλαξη Όμικρον, μπορεί να πει κανείς με σιγουριά ότι ξεμπερδέψαμε;
Εξάλλου, ακόμα και αν αποδεχθούμε αυτό το καλό σενάριο, γνωρίζουμε από τώρα την επόμενη παγκόσμια κρίση που είναι προ των πυλών ή -για να’ μαστε πιο σωστοί- την κρίση που είναι ήδη παρούσα και σχετίζεται με την εκτόξευση του ενεργειακού κόστους.
Η ακρίβεια είναι το μεγάλο πρόβλημα που απασχολεί αυτή τη στιγμή 7 στους 10 πολίτες σε διεθνές επίπεδο και, φυσικά, πλήττει βαρύτερα τους ασθενέστερους. Από τη μία η αλματώδης αύξηση που σημειώνεται στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και από την άλλη οι ελλείψεις που παρατηρούνται στις πρώτες ύλες, προκαλούν τη ζοφερή κατάσταση που βιώνουν σήμερα όλοι οι καταναλωτές.
Πολλοί συνηγορούν ότι το 2022 θα είναι χειρότερο από το 2021 για τον Έλληνα καταναλωτή. Μέσα στον Ιανουάριο θα αισθανθούμε τις σημαντικές μεταβολές των τιμών στα ράφια των σούπερ μάρκετ, καθώς αναμένονται αυξήσεις στα τυροκομικά, τον καφέ, τη ζάχαρη, τα γαλακτοκομικά, τα άλευρα, το ελαιόλαδο, τα αλλαντικά, τα σοκολατοειδή, τα αρτοσκευάσματα, τα χαρτικά, τα απορρυπαντικά, τα δημητριακά, τα όσπρια και το ρύζι κ.ά. Πραγματικό τσουνάμι ανατιμήσεων που δε θα είναι παροδικό. Άλλωστε, οι πληθωριστικές πιέσεις έχουν ξεκινήσει από καιρό ψαλιδίζοντας το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών.
Ο εφιάλτης της ακρίβειας ήρθε για να μείνει και θα μας απασχολήσει καθόλη τη διάρκεια της νέας χρονιάς. Η θετική έκβαση είναι να μπει απλώς ένα στοπ στο ράλι τιμών μετά το πρώτο εξάμηνο του 2022. Διότι όταν το κύμα ακρίβειας σταματήσει, οι τιμές πιθανότατα να μην επανέλθουν στα παλιά επίπεδα αλλά να παραμείνουν στα ήδη υψηλά. Κι αν κάποτε ο πληθωρισμός αντισταθμιζόταν με υψηλότερα εισοδήματα, στις μέρες μας κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, αφού βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον όπου οι εργασιακές σχέσεις είναι κατεστραμμένες και η ανεργία καλπάζει (είμαστε πρώτοι πανευρωπαϊκά).
Σε αυτό το πλαίσιο αποτελεί μονόδρομο η λήψη πρόσθετων μέτρων για την ανακούφιση των καταναλωτών, και ίσως η μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης θα μπορούσε να δώσει ουσιαστικές ανάσες. Δυστυχώς, αυτή η κατάσταση διευρύνει τις ανισότητες μεταξύ φτωχών και πλουσίων και προκαλεί σοβαρά προβλήματα στις πιο ευάλωτες ομάδες, όπως τους χαμηλόμισθους και τους δεκάδες χιλιάδες χαμηλοσυνταξιούχους. Η μόνη αξιόπιστη πρόβλεψη που μπορεί να γίνει είναι για το απρόβλεπτο που έρχεται. Όποιο κι αν είναι αυτό…