Μέσα στον αστικό ιστό το Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Βόλου περιβάλλεται από σπίτια και μπροστά του ο δρόμος ανεβοκατεβάζει περαστικούς, γείτονες και επισκέπτες που είναι εντελώς συνηθισμένοι στη θέα του αγκαθωτού συρματοπλέγματος που το περιβάλλει. Η ζωή απ’ έξω προσπερνά τον πόνο και την αγωνία των εγκλείστων που η ηλικία τους κυμαίνεται από 17 μέχρι 21.
Με τον γιο μου Κωνσταντίνο θέλαμε πολύ να έχουμε την τύχη να επισκεφτούμε ένα τέτοιο Σωφρονιστικό Κατάστημα, κάτι που δεν είχε προκύψει στα προηγούμενα χρόνια καθώς η χιλιομετρική απόσταση από τη βάση μας, το Ναύπλιο, είναι μεγάλη. Η ευκαιρία αυτή μας δόθηκε κατά τη διάρκεια της περιοδείας μας στη Θεσσαλία για την παρουσίαση του βιβλίου μου «Το στίγμα των βάλτων»-Ποιήματα της φυλακής.
Είχαν προηγηθεί τηλεφωνικές συνεννοήσεις με τον Διευθυντή του σχολείου που λειτουργεί εκεί, τον κ. Γιάννη Φόβο, ο οποίος από την πρώτη στιγμή ενθουσιάστηκε με την πρόταση να διεξάγουμε ένα Σεμινάριο-Εργαστήριο ποίησης και να εισάγουμε τους μαθητές στην ποιητική τέχνη. «Με έναν όρο όμως», μου είπε «θα πρέπει να γίνει εξ ολοκλήρου στα αγγλικά καθώς κανένας δεν μιλάει ελληνικά και από την άλλη ούτε και τα αγγλικά τους είναι τέλεια». Είμαστε συνηθισμένοι στις προκλήσεις κάθε φορά που διεξάγουμε ένα τέτοιο σεμινάριο και χωρίς δισταγμό αποφασίσαμε πως για να επικοινωνήσουμε καλύτερα το υλικό μας θα έπρεπε να το φτιάξουμε από την αρχή.
Μετά τον ομολογουμένως εξονυχιστικό έλεγχο οδηγηθήκαμε σε ένα χώρο που προηγουμένως ήταν κελί. Απ΄ έξω ένα νεαρό μελίσσι πολύχρωμο και πολυεθνικό πηγαινοερχόταν νευρικά και μέσα 9 μαθητές κάθισαν σε 5 θρανία, αλλάζοντας έτσι τη χρήση του και αυτομάτως μια μικρή αίθουσα ήταν στη διάθεση όλων με την πόρτα ανοιχτή στην ποίηση.
Οι εκ βαλκανικών χωρών μαθητές στην αρχή έδειχναν έξω από τα νερά τους ακούγοντας ποιητικές θεωρίες. Στα μάτια τους βλέπαμε δυσφορία και ανία, κάτι που κατανοήσαμε απόλυτα είτε λόγω της ηλικίας τους είτε λόγω του ασφυκτικού μέρους που λαμβάνει χώρα αυτή η παρουσίαση αλλά και λόγω του ότι ποτέ δεν θα επέλεγαν να παρακολουθήσουν κάτι που ούτε και στη χώρα τους δεν έχει το κοινό που του αναλογεί. Μέσα στα πρώτα 10 λεπτά είχαμε ήδη 2 αποχωρήσεις με τη δικαιολογία ότι θέλουν να τηλεφωνήσουν στους δικούς τους και θα επιστρέψουν, κάτι που σίγουρα δεν είχαν καμία πρόθεση να κάνουν. Οι υπόλοιποι 5 προσπάθησαν πολύ να συντονιστούν κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου. Παρέμειναν μέχρι το τέλος και πήραν τις Βεβαιώσεις Παρακολούθησης όπως τους είχαμε υποσχεθεί. Όπως και να ’χει η ιστορία, η ποίηση κατάφερε να τους καθηλώσει, για 2 ώρες που είχαμε στη διάθεσή μας, στην καρέκλα τους. Δεν είναι λίγο!
Ο διευθυντής και οι καθηγητές του σχολείου καταβάλλουν καθημερινά ένα τιτάνιο έργο, να κρατούν απασχολημένους τους εγκεφάλους των μαθητών μέσα από εκπαιδευτικό υλικό που να απαλύνει τα δεινά του εγκλεισμού, να τους δώσει ελπίδα για το αύριο και να σωφρονιστούν μέσω της εκπαίδευσης που είναι και ο μόνος τρόπος επίτευξης. Σε μαθήματα που γίνονται άλλοτε πρωί και άλλοτε απόγευμα ο κ. Φόβος και το προσωπικό του Γυμνασίου που λειτουργεί στη φυλακή βάζουν ένα στοίχημα που εξαιτίας πολλών παραγόντων δεν είναι εύκολο να κερδηθεί. Αν μπορούσα να παρομοιάσω με κάποιον τον κ. Φόβο θα ήταν ο Σίσυφος που οι καθημερινές δύσκολες συνθήκες προσπαθούν να ακυρώσουν το ανέβασμα του φορτίου της εκπαίδευσης των νεαρών κρατουμένων, ένα φορτίο που το κουβαλά στωικά, βάζοντας το ίδιο στοίχημα με επιμονή και προσήλωση.
Από την εμπειρία μας, τόσο η εκπαίδευση ενηλίκων όσο και εκπαίδευση ανηλίκων μέσα σε μια φυλακή αποτελούν πολλές φορές μια ουτοπία. Παρόλα αυτά, όταν έστω και ένας μαθητής αποφασίζει να δεσμευτεί απέναντι στις σχολικές του υποχρεώσεις κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού του τότε αυτή η ουτοπία εξαφανίζεται. Είναι τότε που αυτό το καθημερινά επαναλαμβανόμενο στοίχημα έχει αξία. Γιατί ακόμη και ένας αν σωθεί, σώζεται μαζί του κι ο κόσμος.
***
Η Γκέλη Ντηλιά είναι καθηγήτρια Αγγλικών, εθελόντρια Σωφρονιστικών Καταστημάτων.