Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, έντονη είναι η ανησυχία στη γειτονική Μολδαβία πως ίσως βρίσκεται επίσης στο «στόχαστρο» της Μόσχας.
Όπως και η Ουκρανία, η Μολδαβία είναι μια πρώην σοβιετική δημοκρατία που συντάσσεται με τη Δύση και επιθυμεί να ενταχθεί στην ΕΕ. Και οι δύο χώρες επιδιώκουν επανένωση με αποσχιθείσες περιοχές ρωσόφωνων που θεωρούν τη Μόσχα προστάτη τους.
Μετά από έναν σύντομο πόλεμο στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η Υπερδνειστερία κήρυξε ανεξαρτησία από τη Μολδαβία, η φιλοδυτική κυβέρνηση της οποίας είναι αντίθετη στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αν και η ανεξαρτησία της Υπερδνειστερίας δεν αναγνωρίζεται από χώρες- μέλη του ΟΗΕ, περιλαμβανομένης της Ρωσίας, η φιλική προς το Κρεμλίνο περιοχή έχει εξελιχθεί σε πηγή εντάσεων κατά τον πόλεμο, ειδικά από τη στιγμή που βρίσκεται μεταξύ της Μολδαβίας και της Ουκρανίας και σε αυτήν υπάρχει ρωσική στρατιωτική βάση με 1.500 στρατιώτες.
Γιατί η Υπερδνειστερία προκαλεί ανησυχία
Η μεγάλη πλειονότητα των 470.000 κατοίκων της Υπερδνειστερίας μιλούν ρωσικά ως πρώτη γλώσσα και περίπου 200.000 είναι Ρώσοι πολίτες που έχουν ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία- αν και οι περισσότεροι είναι επίσης πολίτες της Μολδαβίας. Το 2006 πάνω από το 95% των ψηφοφόρων σε δημοψήφισμα στην Υπερδνειστερία είπαν ότι επιθυμούσαν ένωση με τη Ρωσία, μα το δημοψήφισμα δεν αναγνωρίστηκε διεθνώς.
Από τότε που άρχισε ο πόλεμος στην Ουκρανία, εξελίξεις στην Υπερδνειστερία έχουν κάνει κάποιους να αναζητούν ομοιότητες με το αποσχιστικό κίνημα από προσκείμενες στη Μόσχα δυνάμεις στην ανατολική Ουκρανία το οποίο άνοιξε τον δρόμο για τη ρωσική εισβολή.
Λίγες εβδομάδες μετά την εισβολή, μια σειρά από εκρήξεις συγκλόνισε την Υπερδνειστερία. Πέρυσι ένας ηγέτης της αντιπολίτευσης εκεί ο οποίος έκανε εκστρατεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα έπεσε νεκρός από πυρά. Και αυτόν τον μήνα ένα άδειο ελικόπτερο σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις καταστράφηκε σε κάτι που αξιωματούχοι της Υπερδνειστερίας απέδωσαν σε πλήγμα από ουκρανικό drone, μα μολδαβικές αρχές υποστηρίζουν ότι ήταν μια «στημένη» έκρηξη με σκοπό τη δημιουργία εντάσεων.
«Περισσότερες τέτοιες ενέργειες έχουν σχεδιαστεί από τη Ρωσική Ομοσπονδία» στην Υπερδνειστερία, ανέφερε το Γραφείο Πολιτικών Επανενσωμάτωσης της Μολδαβίας. Το γραφείο, αντικείμενο του οποίου είναι η εκ νέου ενσωμάτωση της Υπερδνειστερίας στη Μολδαβία, πρόσθεσε πως, με τη Ρωσία ανίκανη να επιτεθεί στρατιωτικά στη Μολδαβία, «τέτοιες ενέργειες έχουν στόχο την αύξηση του πανικού, την πρόκληση έλλειψης εμπιστοσύνης στην κοινωνία και την αποδυνάμωση της οικονομίας».
Η αποσχισθείσα περιοχή επίσης βρέθηκε στο επίκεντρο της επικαιρότητας τον προηγούμενο μήνα όταν οι αρχές χρησιμοποίησαν μια σπάνια συνάντηση του κογκρέσου της Υπερδνειστερίας για να ζητήσουν «προστασία» από τη Μόσχα λόγω αυτού που χαρακτήρισαν ως αυξημένη πίεση από τη Μολδαβία. Στην έκκληση αυτή δεν ζητήθηκε από τη Ρωσία να προσαρτήσει την περιοχή, με τη Μολδαβία να την απορρίπτει ως προπαγάνδα.
Το Κρεμλίνο αρνείται πως προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει τη Μολδαβία, μα την προηγούμενη εβδομάδα η Μολδαβία απέλασε έναν Ρώσο διπλωμάτη αφού η Μόσχα άνοιξε έξι εκλογικά τμήματα για τις προεδρικές εκλογές της στην Υπερδνειστερία.
Τι φιλοδοξίες έχει η Ρωσία στην Υπερδνειστερία
Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν σημειώσει εδαφικά κέρδη στην Ουκρανία τους τελευταίους μήνες, αφού η ουκρανική αντεπίθεση δεν σημείωσε σημαντικές επιτυχίες στα πεδία των μαχών. Μα για να φτάσουν στην Υπερδνειστερία από την Ουκρανία, οι ρωσικές δυνάμεις θα έπρεπε να καταλάβουν όλη την ουκρανική ακτή της Μαύρης Θάλασσας, περιλαμβανομένης της Οδησσού, για να δημιουργήσουν έναν χερσαίο διάδρομο προς την περιοχή.
Σε συνέντευξη στο Associated Press ο υπουργός Εξωτερικών της Μολδαβίας, Μιχάι Πόπσοϊ, δεν υποβάθμισε την απειλή που αποτελεί η Ρωσία για τη Μολδαβία. «Το θέμα δεν είναι αν οι Ρώσοι θα ήθελαν να έρθουν και να παραβιάσουν την κυριαρχία μας- το θέμα είναι αν θα μπορούσαν» είπε ο Πόπσοϊ. «Όσο η Ουκρανία είναι αποφασισμένη να αντιστέκεται και να υπερασπίζεται την επικράτειά της και όσο η Δύση είναι πρόθυμη να παρέχει επαρκή στήριξη στην Ουκρανία...παραμένουμε ασφαλείς».
Η Μολδαβία έχει αντιμετωπίσει πολλές κρίσεις εν μέσω του πολέμου στη «γειτονιά» της. Μεταξύ αυτών είναι «αδέσποτοι» πύραυλοι που κατέληξαν στην επικράτειά της, μια σοβαρή ενεργειακή κρίση μετά τη δραματική μείωση των προμηθειών αερίου από τη Μόσχα, εκτροχιασμένος πληθωρισμός και αντικυβερνητικές διαδηλώσεις από φιλορωσικά κόμματα.
Η στρατιωτική επιθετικότητα ίσως να μην είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας εφόσον αποσταθεροποιεί «ιδιαίτερα αποτελεσματικά» τη Μολδαβία «χωρίς να επιτίθεται στη Μολδαβία» είπε η Αλεξάνδρα Βακρού, εκτελεστική διευθύντρια του Davis Center for Russian and Eurasian Studies στο Χάρβαρντ. «Δεν το βλέπω» πρόσθεσε.
Τι θα μπορούσε να κάνει ο Πούτιν στην περιοχή
Η κυβέρνηση της Μολδαβίας υποστηρίζει πως η Μόσχα διεξάγει ευρύ «υβριδικό πόλεμο» κατά της χώρας χρηματοδοτώντας αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, παρεμβαίνοντας στις τοπικές εκλογές και πραγματοποιώντας μεγάλες εκστρατείες παραπληροφόρησης με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης και τον εκτροχιασμό των φιλοδοξιών της Μολδαβίας ως προς την ΕΕ.
Νωρίτερα μέσα στον μήνα η υπηρεσία πληροφοριών της Μολδαβίας είπε ότι είχε συγκεντρώσει στοιχεία που υποδείκνυαν «άνευ προηγουμένου» σχέδια της Μόσχας για νέα, μεγάλης κλίμακας εκστρατεία αποσταθεροποίησης καθώς η Μολδαβία ετοιμάζεται για δημοψήφισμα ως προς την ένταξη στην ΕΕ και προεδρικές εκλογές.
«Υπολογίζουμε στην κοινωνία μας και τους εταίρους μας για να μας βοηθήσουν να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε αντοχή...έτσι ώστε να μπορούμε να είμαστε πιο αποτελεσματικοί στην αποτροπή και αντιμετώπιση όλων αυτών των υβριδικών απειλών» είπε ο Πόπσοϊ.
Είναι λόγος ανησυχίας το επεισόδιο με το ελικόπτερο;
Αφού οι αρχές της Υπερδνειστερίας απέδωσαν το συμβάν στην Ουκρανία, η Μολδαβία διέψευσε γρήγορα πως έλαβε χώρα επίθεση και έκανε λόγο για «προσπάθεια πρόκλησης φόβου και πανικού στην περιοχή».
Το γραφείο επανενσωμάτωσης είπε πως μετά την ανάλυση βίντεο με το ελικόπτερο να τυλίγεται στις φλόγες βρέθηκαν ενδείξεις πως η φωτιά «προκλήθηκε από παράγοντες άλλους από το drone» μα δεν διευκρίνισε τι προκάλεσε τη φωτιά.
Ο Πόπσοϊ, είπε ότι το περιστατικό- το οποίο έλαβε χώρα την τελευταία ημέρα των προεδρικών εκλογών της Ρωσίας- φαινόταν «όσο στημένο γίνεται», μα η «υστερία και ο πανικός είναι κατανοητά» δεδομένης της εγγύτητας του πολέμου της Ρωσίας.
Η Μολδαβία είπε πως το ελικόπτερο ήταν εκτός υπηρεσίας εδώ και χρόνια. «Φαίνεται σαν να έβαλαν καύσιμο στο ελικόπτερο...απλά για να έχουν μια πιο ωραία έκρηξη για κινηματογραφικά εφέ».
Μπορεί αυτή η «παγωμένη σύγκρουση» να ξεπαγώσει σύντομα;
Ο Ίον Μαραντίτσι, ακαδημαϊκός που μελετά την επίλυση συγκρούσεων και την ανατολική Ευρώπη, είπε πως έχει αμφιβολίες ως προς το αν η Υπερδνειστερία θα μπορούσε να επανενσωματωθεί στη Μολδαβία ως το 2030, που η Μολδαβία ελπίζει να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ.
«Μπορεί να υπάρξει επιτυχής διαχείριση της σύγκρουσης, μα δεν μπορεί να επιλυθεί σε αυτή τη φάση λόγω της βαθιάς έλλειψης εμπιστοσύνης και των θυσιών που καμία από τις δύο πλευρές δεν είναι πρόθυμη να κάνει» είπε. «Η επανενσωμάτωση θα σήμαινε αποδυνάμωση των φιλοευρωπαϊκών κομμάτων (της Μολδαβίας) και εδραίωση των πολιτικών αντιπάλων τους».
Ο Πόπσοϊ είπε ότι η ΕΕ έχει διαβεβαιώσει τη Μολδαβία πως το θέμα της Υπερδνειστερίας δεν θα εμποδίσει τη χώρα να ενταχθεί στην ΕΕ «per se» και ότι η διαδικασία θα έκανε την επανενσωμάτωση πιο ελκυστική για την αποσχισθείσα περιοχή, καθώς το 70% των εξαγωγών της Υπερδνειστερίας καταλήγουν στην ΕΕ.
(Με πληροφορίες από Associated Press)