Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ*
Βρισκόμαστε στην υλοποίηση της πρώτης φάσης μιας συμφωνίας τετραήμερης κατάπαυσης πυρός που επιτεύχθηκε προκειμένου να απελευθερωθούν πενήντα Ισραηλινοί και 13 ξένοι όμηροι, εκ των 240 που είχε απαγάγει η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια της βάρβαρης εισβολής στο Νότιο Ισραήλ.
Ήδη από τη δεύτερη μέρα της εκεχειρίας, η Χαμάς ξεκίνησε έναν ψυχολογικό πόλεμο και το Σάββατο 25 Νοεμβρίου, αντί να απελευθερώσει τους 13 ομήρους στις 4 το μεσημέρι, τους απελευθέρωσε στις 11.30 το βράδυ, και αυτό μετά την απειλή του Ισραήλ ότι εάν μέχρι τα μεσάνυκτα δεν απελευθερωθούν, οι πολεμικές επιχειρήσεις θα επαναληφθούν χωρίς άλλη προειδοποίηση.
Είναι βέβαιο ότι η Χαμάς θα παίξει το χαρτί των ομήρων για να επιβιώσει ως κυβέρνηση στη Γάζα. Εάν επιτύχει, το αποτέλεσμα θα είναι ένα θανατηφόρο πλήγμα στην ισχύ αποτροπής που διαθέτει το Ισραήλ, σε σημείο υπαρξιακής απειλής.
Οι επερχόμενες ημέρες εκεχειρίας - πιθανώς περισσότερες από τέσσερις - θα τεντώνουν τα νεύρα με τρόπο που θα εξυπηρετεί τη Χαμάς. Ενδιαφέρεται κυρίως να παρατείνει την κατάπαυση του πυρός όσο το δυνατόν περισσότερο, και να το κάνει μέσω της διεθνούς κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Αυτό θα της δώσει δύο τεράστια στρατηγικά πλεονεκτήματα.
Το πρώτο: εάν το Ισραήλ δεν συνεχίσει να πολεμά και δεν ολοκληρώσει την κατάληψη όλων των επιτελικών και στρατιωτικών κέντρων τρόμου στη Λωρίδα της Γάζας, η Χαμάς θα συνεχίσει να ελέγχει αυτήν και τους κατοίκους της. Εάν αυτό συμβεί, τότε το Ισραήλ δεν θα έχει πετύχει ένα από τους στόχους για τους οποίους διεξάγει τον πόλεμο, που είναι η συντριβή της στρατιωτικής και πολιτικής εξουσίας της οργάνωσης.
Το δεύτερο στρατηγικό πλεονέκτημα της Χαμάς και των Ιρανών προστατών της είναι ψυχολογικό: να κηρύξει τη νίκη στον πόλεμο κατά του Ισραηλινού Στρατού που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου και έληξε χωρίς ηττημένη τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ. Εάν λοιπόν η κατάπαυση πυρός μονιμοποιηθεί, αυτός ο ισχυρισμός θα είναι αληθινός. Ο Ισραηλινός στρατός δεν έχει καταλάβει δύο βασικά προπύργια της Χαμάς στα βόρεια της Λωρίδας της Γάζας - την Τζαμπαλία και τη Σαΐγια - και ταυτόχρονα η οργάνωση θα συνεχίσει να ελέγχει χωρίς κανέναν περιορισμό το νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, όπου βρίσκονται καίριες στρατιωτικές της βάσεις, καθώς και οι Ισραηλινοί όμηροι.
Ο ισχυρισμός ότι αυτός είναι ο στόχος της Χαμάς δεν είναι εικασία. Ο πρωθυπουργός του Κατάρ και ο υπουργός Εξωτερικών του, που ενεργούν ως μεσολαβητές στη συμφωνία των ομήρων, αλλά ταυτόχρονα είναι και υποστηρικτές της Χαμάς, έχουν ανακοινώσει ρητά ότι σκοπεύουν να παρατείνουν την κατάπαυση του πυρός όσο το δυνατόν περισσότερο και να την καταστήσουν μόνιμη. Ο Ιρανός πρόεδρός Ibrahim Raisi έχει ήδη δηλώσει ρητά ότι η Χαμάς κέρδισε επειδή ο Ισραηλινός Στρατός ξεκίνησε τον πόλεμο χωρίς να επιτύχει κανέναν από τους στρατηγικούς στόχους του. Εάν μονιμοποιηθεί η κατάπαυση πυρός ο Raisi θα έχει δίκιο. Αυτό θα ερμηνευτεί ως νίκη τόσο στον Μουσουλμανικό κόσμο όσο και στη Δύση. Η ισχύς αποτροπής του Ισραήλ θα έχει δεχθεί ένα θανατηφόρο πλήγμα που μπορεί να οριστεί και ως υπαρξιακή απειλή.
Η βασική υπόθεση της Χαμάς και των προστατών της είναι βάσιμη: όσο μακρύτερη είναι η κατάπαυση του πυρός, τόσο μεγαλύτερη είναι η πίεση στο Ισραήλ από τις ΗΠΑ και άλλα δυτικά κράτη για να σταματήσει τις μάχες και να συμβιβαστεί με την τρομερή καταστροφή που έχει ήδη προκληθεί στη Λωρίδα και τις ρυθμίσεις ασφαλείας στα σύνορα που θα βελτιώσουν τα συναισθήματα των κατοίκων της Λωρίδας της Γάζας. Επίσης η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες της περιοχής θα πιέσουν προς αυτή την κατεύθυνση για να ηρεμήσουν τους δρόμους τους, όπου γίνονται διαρκώς ισλαμιστικές διαδηλώσεις υποστήριξης προς τη Χαμάς.
Η Χαμάς, από την πλευρά της, θα χρησιμοποιήσει τους απαχθέντες και τους ομήρους όπως ένας παίκτης πόκερ χρησιμοποιεί τα χαρτιά του. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Ισραηλινού τύπου, η Χαμάς παραδέχεται ότι μόνο 50 απαχθέντες είναι στα χέρια της και άλλοι 20-30 βρίσκονται στα χέρια «άλλων ομάδων» που μπορεί να τους συγκεντρώσει εάν επιτραπεί στους ανθρώπους της να βγουν στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας. Υπάρχουν συνολικά 70-80 Ισραηλινοί, μωρά, παιδιά, κορίτσια και αγόρια κάτω των 17 ετών και μεγαλύτεροι άνδρες και γυναίκες ηλικίας 70 και 80 ετών. Επιπλέον, η Χαμάς έχει απαγάγει περίπου 120 νέους και νέες ηλικίας 20 έως 30 ετών, με τους οποίους προφανώς σκοπεύει να διεξαγάγει χωριστές διαπραγματεύσεις που θα της επιτρέψουν να παρατείνει την κατάπαυση του πυρός κατά δεκάδες ημέρες, και να λάβει ως αντάλλαγμα και την απελευθέρωση μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων κρατουμένων από τις ισραηλινές φυλακές.
Το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα συμβεί εάν η Χαμάς ανακοινώσει ότι είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί για αυτούς τους 120 νέους και νέες που βρίσκονται στα χέρια της και για τον σκοπό αυτό απαιτήσει να παραταθεί η εκεχειρία με τέτοιο τρόπο ώστε να καταστεί μακροπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός, ώστε να πετύχει και την ανασύνταξη των δυνάμεών της και την εδραίωση της εξουσίας της.
Αυτό θα είναι το μεγάλο δίλημμα που θα αντιμετωπίσει το Κράτος του Ισραήλ. Η Χαμάς προσπαθεί να υπονομεύσει τη συλλογική ψυχική αντοχή των Ισραηλινών πολιτών όταν παίζει κυνικά με τους ομήρους. Θα επιχειρήσει δηλαδή να προκαλέσει την ψυχική κατάρρευση της Ισραηλινής κοινωνίας: Ένα τμήμα της θα ασκεί πίεση στο πολεμικό συμβούλιο να αποδεχθεί μια εκεχειρία μακράς πνοής με στόχο την απελευθέρωση όλων των ομήρων κι ένα άλλο τμήμα θα ασκεί πίεση για την ανάγκη συντριβής της Χαμάς για την ασφάλεια και προστασία των Ισραηλινών πολιτών.
Το πολεμικό συμβούλιο μαζί με την ηγεσία του Ισραηλινού στρατού καλούνται να αποτρέψουν αυτή την επιχείρηση ψυχικής κατάρρευσης που επιδιώκει η Χαμάς και να στείλουν ένα σαφές μήνυμα: ότι το Ισραήλ θα κάνει τα πάντα και για να απελευθερώσει όλους τους απαχθέντες αλλά θα διατηρήσει ως στρατηγικό του στόχο τη συντριβή της πολιτικής και στρατιωτικής υποδομής της Χαμάς.
Το δίδαγμα των πρώτων 48 ημερών του πολέμου ήταν ακριβώς αυτό: Η Χαμάς δέχθηκε την κατάπαυση πυρός και τη σταδιακή απελευθέρωση ομήρων όταν διαπίστωσε ότι η εξουσία της κινδυνεύει όσο ο ισραηλινός στρατός καταστρέφει όλο και περισσότερα στρατιωτικά και πολιτικά της προπύργια μέσα στη Λωρίδα της Γάζας.
Και τέλος, εάν η διεθνής κοινότητα επιθυμεί να παύσουν οι Ισραηλινές επιχειρήσεις θα πρέπει να δράσει άμεσα για την απελευθέρωση των ομήρων και τον αφοπλισμό της Χαμάς, για να διασφαλιστεί και η ασφάλεια των Ισραηλινών πολιτών αλλά και η προοπτική μιας καλύτερη μέρας για τους Παλαιστινίους της Λωρίδας της Γάζας.
―-
*Δημοσιογράφος και αναλυτής θεμάτων Μ. Ανατολής και αντισημιτισμού.