Η γοητεία του κέντρου αυξάνεται ακόμη περισσότερο αυτή την περίοδο και μια νοσταλγία απλώνεται στην ατμόσφαιρα της πλατείας Κλαυθμώνος… Ο λόγος δεν είναι άλλος από την έκθεση που φιλοξενείται στο «Μουσείο της πόλεως των Αθηνών» με τίτλο «Όταν ο Γιώργος Βακιρτζής ζωγράφιζε για τον κινηματογράφο Αττικόν».
Μνημειώδεις γιγαντοαφίσες του προικισμένου καλλιτέχνη Γιώργου Βακιρτζή έχουν τοποθετηθεί στους τοίχους του μουσείου για να θυμίσουν στους παλαιότερους και να γνωρίσουν στους νεότερους, τη χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου κι όχι μόνο.
Διάσημοι ηθοποιοί όπως Αλίκη Βουγιουκλάκη, Ζωή Λάσκαρη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Λάμπρος Κωνσταντάρας, αλλά και Ελίζα Σετζάνι, Ρότζερ Μουρ, Γκρέγκορι Πεκ, Κλιντ Ιστγουντ, Οντρει Χέπμπορν και πολλοί άλλοι «πέρασαν» από τα μαγικά πινέλα του Βακιρτζή, ο οποίος με μαεστρία κατάφερνε να αποτυπώσει κάθε λεπτομέρεια της πρωταγωνιστικής φυσιογνωμίας.
Ο ρόλος του Βακιρτζή ήταν σπουδαίος. Υπήρξε παιδαγωγός και μύστης στα μυστήρια της 7ης τέχνης. Ήταν ο εύστροφος εκφραστής του κινηματογράφου που με τα σχέδια του κατάφερνε να συλλαμβάνει τις ματιές των θεατών.
Οι γιγαντοαφίσες του λειτουργούσαν ως διαφήμιση που έλκυε τους σινεφίλ. Η αποτύπωση μιας και μόνο σκηνής με την καλλιτεχνική του ματιά αρκούσε για να ξεπουλήσουν τα εισιτήρια.
Ο καλλιτέχνης των καλλιτεχνών δεν ήταν τυχαίος. Γεννημένος στη Μυτιλήνη από Μικρασιάτες γονείς έφτασε στον Πειραιά στην ηλικία των 8 ετών. Η ζωή ήταν δύσκολη και πηγαίνει, στην αρχή των εφηβικών του χρόνων, να εργαστεί δίπλα στον Τούρκο Κιαμίλ Νουρ, ο οποίος του μαθαίνει να φιλοτεχνεί επιγραφές και σκηνικά για πλανόδια θέατρα. Αυτή η “λαϊκή“ τέχνη τον μάγεψε. Την υπηρέτησε όσο πιο σωστά μπορούσε και το 1939 γνωρίζει και μαθητεύει δίπλα στον Στέφανο Αλμαλιώτη, τον ιδρυτή της λεγόμενης «Σχολή της Αθήνας» στην γιγαντοαφίσα. Την ίδια χρονιά μπαίνει στη Σχολή Καλών Τεχνών και σπουδάζει ζωγραφική δίπλα στον Κωνσταντίνο Παρθένη και τον Ουμβέρτο Αργυρό. Συνεχίζει τις σπουδές του πάνω στη ζωγραφική, τη χαρακτική και τις γραφικές τέχνες στην Ecole des Beaux - Arts στο Παρίσι.
Στην πόλη του φωτός κάνει το μεταπτυχιακό του με έξοδα της διεύθυνσης της Σκούρας Φιλμς, όπου ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής.
Ο Βακιρτζής ήταν μπροστά από την εποχή του. Δημιουργούσε pop art πολύ πριν τον Warhol. Χαρακτηριστικές ήταν οι χρωμομορφικές του εικόνες. Σε μια από τις γιγαντοαφίσες του είχε σχεδιάσει την Τζέιν Μάνσφιλντ με βιολέ πρόσωπο πλαισιωμένο από πορτοκαλί μαλλί. Ποιος άλλος θα το τολμούσε τότε;
Από το 1945 έως το 1965 ζωγράφισε πάνω από 20.000 αφίσες, έργα φτιαγμένα όχι μόνο με τέχνη και μεράκι, αλλά σωστά μελετημένα. Στόχος του ήταν να προσελκύουν το βλέμμα των περαστικών από το σινέ Αττικόν.
Για τις πινελιές και τα χρώματα που χρησιμοποιούσε πάνω στις ψαρόκολλες, υπολόγιζε πάντα την απόσταση, αλλά και το γεγονός ότι οι περαστικοί έβλεπαν από χαμηλά προς ψηλά. Υπήρχε μέριμνα σχεδίου και χτίσιμο της φόρμας με επίπεδα καθαρού χρώματος. Οι γιγαντοαφίσες ετοιμάζονταν γρήγορα, αλλά όχι πρόχειρα, κατά τις νυχτερινές ώρες, όπου η πόλη κοιμόταν, αλλά ο Βακιρτζής όχι. Έπρεπε η πρόσοψη του σινεμά, βρέξει - χιονίσει, να είναι καλυμμένη με τη γιγαντοαφίσα του νέου έργου.
Όταν σταματούσε η προβολή της ταινίας, η γιγαντοαφίσα κατέβαινε, ή ξεσκιζόταν, για να μπει στη θέση της μια νέα εικόνα. Οι καιρικές συνθήκες δεν ήταν καλοί σύμμαχοι για τη «βιωσιμότητα» της αφίσας. Άραγε πόσο επίπονο ήταν για τον καλλιτέχνη να δημιουργεί γνωρίζοντας ότι οι πιθανότητες επιβίωσης του έργου του ήταν ελάχιστες;
Ίσως αυτό δημιούργησε και την ανάγκη παράλληλα με την τέχνη της γιγαντοαφίσας να εισχωρήσει και σε άλλες καλλιτεχνικές πύλες. Ασχολήθηκε με την φιλοτέχνηση εξωφύλλων για περιοδικά, βιβλία και λευκώματα, ενώ υπήρξε και ο ίδιος συγγραφέας βιβλίων για την τέχνη. Το 1970 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Η γιγαντοαφίσα του κινηματογράφου» στο οποίο εκφράζει την ανάγκη του να προσεγγίσει το λαϊκό κοινό στην τέχνη. Ακολούθησαν τα βιβλία «25 αφίσες» και το «Η λαϊκή επιγραφή στην Ελλάδα».
Το 1949 συμμετείχε για πρώτη φορά σε ομαδική έκθεση καλλιτεχνών, ενώ το 1960 διοργάνωσε την πρώτη ατομική έκθεση ζωγραφικής. Στα χρόνια που ακολούθησαν εγκαινίασε άλλες 14, αποκλειστικά με δικά του έργα. Οι δημιουργίες του παρουσιάστηκαν και εκτός Ελλάδας σε ΗΠΑ, Γερμανία, αλλά και στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
Ο Γιώργος Βακιρτζής έφυγε το 1988 ήρεμος και γεμάτος από τις εικόνες του κινηματογράφου που ο ίδιος είχε δημιουργήσει. Έναν χρόνο μετά η Εθνική Πινακοθήκη τον τίμησε με μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
Επιστροφή στο σήμερα και το μεγάλο ερώτημα είναι πως άντεξαν αυτές οι γιγαντοαφίσες στις κακοκαιρίες, στο βιαστικό και βάναυσο κατέβασμα από την πρόσοψη του «Αττικόν», αλλά και στην πάροδο του χρόνου;
Μια παρέα μικρών παιδιών τότε έκανε το θαύμα της… Ποιός να το φανταζόταν ότι αυτά τα μικρά αγόρια που ξεροστάλιαζαν κάθε φορά στη γωνιά του σινεμά, περίμεναν υπομονετικά τους εργάτες να κατεβάσουν την αφίσα για να την «διασώσουν»;
Η παρέα αυτή δημιούργησε αργότερα την οργάνωση Hellaffi (από τα αρχικά Ελληνικές Αφίσες), όπου κάτω από την ομπρέλα του Hellaffi βρίσκονταν όλες οι γιγαντοαφίσες που είχαν διασωθεί. Αργότερα η οργάνωση μετονομάστηκε σε “Starlets Collection” με επικεφαλής τον Χρήστο Μαργαρίτη, τον άνθρωπο που παραχώρησε στο μουσείο τους «σωσμένους θησαυρούς» δίνοντας τη χαρά στους λάτρεις του παλιού σινεμά -κι όχι μόνο- να θαυμάσουν από κοντά το έργο του Βακιρτζή.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 9 Απριλίου.
Μουσείο Πόλης των Αθηνών: Ιωάννου Παπαρηγοπούλου 5-7, Αθήνα
