Το Ιράν είναι το λίκνο ενός από τους αρχαιότερους και πλουσιότερους πολιτισμούς στον κόσμο. Άριοι, Μύδιοι, Πάρθιοι, Πέρσες εγκαταστάθηκαν και για μεγάλες περιόδους μεγαλούργησαν στα εδάφη της χώρας που σήμερα ονομάζεται Ιράν.
Όλο αυτό τον πολιτιστικό πλούτο που έχει να μοιραστεί με την ανθρωπότητα όμως, πολλοί στις μέρες μας τον αγνοούν ενώ δυστυχώς κυρίως μετά την Ισλαμική Επανάσταση και τις συχνές κρίσεις με τη Δύση η χώρα δεν έχει καταφέρει να γίνει ένας ευρέως ελκυστικός τουριστικός προορισμός και να προβληθεί όσο της αξίζει. Οι αλλεπάλληλες όμως δηλώσεις τους αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, εν μέσω της κρίσης που προκάλεσε με την δολοφονία του υποστράτηγου Σολεϊμανί, ότι πιθανοί στόχοι για τις ΗΠΑ είναι και κορυφαία πολιτιστικά μνημεία στο Ιράν, προκάλεσαν όχι μόνο έντονες αντιδράσεις αλλά και ένα ενδιαφέρον για τα άγνωστα, σε πολλούς από εμάς, διαμάντια του ιρανικού πολιτισμού.
Η Περσέπολη
Χαρακτηρίζεται ως το διαμάντι του αρχαιολογικού στέμματος του Ιράν. Ένα μνημειακό συγκρότημα που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα π.Χ περίοδο.
Η αρχαία πρωτεύουσα της δυναστείας των Αχαιμενιδών κατασκευάστηκε με στόχο να προκαλεί δέος στον επισκέπτη αντανακλώντας φυσικά την παντοδυναμία της αυτοκρατορίας των Περσών.
Στο συγκρότημα ξεχωρίζουν η Πύλη των Εθνών, το Ανάκτορο Απαντάνα (που χτίστηκε επί Δαρείου του Μέγα), η Αίθουσα με τις Χίλιες Κολόνες, το Τρίπυλον, το Αυτοκρατορικό Θησαυροφυλάκιο και το Αρματοδρόμιο.
Κύριο χαρακτηριστικό της κατασκευής ήταν επίσης οι ξύλινες κολώνες από κέδρους του Λιβάνου και την Ινδία ενώ ιδιαίτερη αξίας είναι τα κοιλανάγλυφα γλυπτά και τα αγάλματα -που μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τις δοξασίες των Περσών και την ψυχοσύνθεσή τους- καθώς επίσης και τα διάσημα λιοντάρια και άλλες αναπαραστάσεις μυθικών πλασμάτων.
H πόλη υπέστη μεγάλες και σε πολλές περιπτώσεις ανεπανόρθωτες ζημιές με μεγαλύτερη αυτή που προκλήθηκε κατά την εισβολή του Μεγάλου Αλεξάνδρου οπότε και ξέσπασε μεγάλη φωτιά.
Το Σαχ Σεράχ
Η ακριβής μετάφραση είναι «Βασιλιάς του Φωτός» και η ονομασία που του δόθηκε δεν είναι τυχαία. Αν και εξωτερικά το τέμενος και το ταφικό μνημείο μπορεί να περνά απαρατήρητο, αφού η αρχιτεκτονική του μπορεί να μοιάζει απλοϊκή συγκριτικά με άλλα, το εσωτερικό του όταν αποκαλύπτεται στον επισκέπτη, είναι εκθαμβωτικό.
Καλύπτεται εξ′ ολοκλήρου από περίπλοκα γεωμετρικά σχέδια που σχηματίζουν μικρές ψηφίδες που αντανακλούν το φως και η όλη σύνθεση δημιουργεί έναν αλλόκοτο, μαγικό φωτισμό. Αν και τόπος προσκυνήματος επισκέπτες, περιγράφοντας την εμπειρία τους έχουν συχνά αναφέρει πως η είσοδος στο κτίσμα μοιάζει με την είσοδο στο σε μία γιγαντιαία ντισκομπάλα.
Σύμφωνα με την ιρανική παράδοση, ένας ταξιδιώτης παρατήρησε πως από το συγκεκριμένο σημείο όπου έγινε η ανέγερση του οικοδομήματος ερχόταν ένα φως και όταν πλησίασε αντιλήφθηκε πως ήταν ένας τάφος. Οι ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια τις σορούς δύο επιφανών μουσουλμάνων που είχαν αναζητήσει καταφύγιο στην πόλη Σιράζ κατά την διώξεις των σιιτών μουσουλμάνων από τους Αββασίδες.
Το 1130, χτίστηκε στο σημείο το μνημείο ενώ τον 14ο αιώνα, η περιοχή έγινε τόπος προσκυνήματος. Το δε τέμενος αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της ισλαμικής αρχιτεκτονικής.
Ο Καθεδρικός του Βανκ
Το Ιράν έχει και μια μακρά χριστιανική παράδοση εξαιτίας και της γείτονος χώρας, Αρμενίας. Τρεις από τις παλαιότερες εκκλησίες στην περιοχή έχουν ανακηρυχθεί μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς από την Unesco. Ο συγκεκριμένος καθεδρικός ναός, κοντά στο Ισπαχάν χρονολογείται από την εποχή του βασιλιά Σαφαβιδών Σάχ Αμπάς Α′ (17ος αιώνας, περίοδος των οθωμανικών πολέμων) και χτίστηκε από Αρμένιους.
Στην εσωτερική διακόσμηση κυριαρχεί το χρυσό, οι τοιχογραφίες με εμφανείς ιταλικές επιρροές ενώ εντυπωσιάζει το μέγεθος της εσωτερικής επιφάνειας του θόλου.
Ο καμπαναριό μπροστά από την κύρια είσοδο της εκκλησίας σχεδιάστηκε σύμφωνα με το ιρανικό στυλ ενώ η εκκλησία αποτελεί ένα αξιοθαύμαστο μνημείο που «παντρεύει» την ισλαμική και χριστιανική αρχιτεκτονική και τέχνη.
Οι γέφυρες του Ισφαχάν
Οι επισκέπτες εντυπωσιάζονται πάντα από την ομορφιά αλλά και την φινέτσα τους. Οι πιο ονομαστές σκεπαστές γέφυρες χτίστηκαν κατά τον 17ο αιώνα και ενώνουν τις δύο όχθες του ποταμού Ζαγιαντερούντ, κύρια πηγή νερού για τους κατοίκους της περιοχής κατά την αρχαιότητα.
Θεωρούνται θρίαμβος της μηχανικής αλλά και ένας ύμνος στην λειτουργικότητα.
Η περίφημη σκεπαστή γέφυρα Χατζού χτίστηκε τον 17ο αιώνα και έχει μήκος 130μ., αποτελείται από 24 αψίδες και χρησίμευσε και ως φράγμα αλλά και πύλη για τον έλεγχο του ποταμού ενώ ο κεντρικός κλίτος ήταν ένας σκιερός δημόσιος χώρος συνάντησης όπου κάποιος μπορούσε να απολαύσει το τσάι του.
Τέμενος του Σεϊχη Λοτφολάχ
Δεν είναι το μεγαλύτερο τέμενος του Ισφαχάν, αλλά ένα από τα πιο εντυπωσιακά διακοσμημένα ενώ θεωρείται ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα της περσικής αρχιτεκτονικής.
Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1603 και ολοκληρώθηκε το 1619, περίοδο της δυναστείας των Σαφαβίδων, από τον επικεφαλής αρχιτέκτονα της τότε βασιλικής αυλής ενώ αρχικά χτίστηκε για τους βασιλείς και όχι για τους κοινούς θνητούς, εξ ου και η μεγαλοπρέπεια που το χαρακτηρίζει.
Το εσωτερικό του περιλαμβάνει μερικά από τα πιο ξεχωριστά ψηφιδωτά στον κόσμο ενώ διάσημα είναι τα περίπλοκα γεωμετρικά σχήματα που προσομοιάζουν με την ουρά παγονιού και φυσικά μαρτυρούν τις αμέτρητες ώρες εργασίας που απαιτήθηκαν.
Συχνά αποκαλείται και ως «τέμενος της αγνότητας και της ομορφιάς».
Ο βωμός του Ιμάμη Ρεζά
Πρόκειται για το μεγαλύτερο ισλαμικό τέμενος στον κόσμο, ένα από τους πιο ιερούς τόπους στην επίσης ιερή πόλη του Ιράν και ο μέσος ετήσιος αριθμός επισκεπτών φτάνει τα 25 εκατ.
Η καταστροφή του θεωρείται πως θα ήταν κάτι που δεν θα συγχωρούσαν, ούτε θα ξεχνούσαν πολλοί μουσουλμάνοι ανά τον κόσμο.
Εκτός από τον τάφο του Ιμάμη Ρεζά, τον όγδοο ιμάμη των Σιιτών, αλλά και πολλών άλλων θρησκευτικών προσωπικοτήτων, το όλο συγκρότημα φιλοξενεί τζαμιά, αυλές, μαντράσα (έτσι αποκαλούνται μορφωτικά ιδρύματα, κοσμικά η θρησκευτικά) αλλά και ένα μουσείο με πολύτιμα ιστορικά εκθέματα.
Πασαργάδες
Η πρώτη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Αχαϊμενιδών (522 π.Χ. έως 486 π.Χ.), που χτίστηκε από τον Κύρο τον Μεγάλο σε ξεχωριστό ύφος, με εντυπωσιακά παλάτια με κίονες και μια σειρά άλλων κτισμάτων διάσπαρτα εν μέσω μεγάλων κήπων που χωρίζονταν από υδάτινους διαδρόμους.
Αυτό το επιβλητικό περσικό στυλ κήπου αποτέλεσε πρότυπο για την ασιατική αρχιτεκτονική γενικότερα και από αυτό εμπνεύστηκε ο σχεδιασμός και η κατασκευή του ινδικού Ταζ Μαχάλ και του ανακτόρου φρουρίου Αλάμπρα των Μαυριτανών στην Γρανάδα της Ισπανίας.
Τα κτίρια δυστυχώς έχουν μετατραπεί σε ερείπια αλλά μια κατασκευή που έχει επιβιώσει εικάζεται πως είναι ο τάφος του Κύρου του Μέγα.
Ο τάφος του Δανιήλ
Υπάρχουν αρκετές περιοχές ανά τον κόσμο που υποστηρίζουν ότι στα εδάφη τους έχε ταφεί ο βιβλικός προφήτης Δανιήλ ο οποίος τιμάται στην χριστιανική παράδοση αλλά έχει ξεχωριστή θέση και στην μουσουλμανική.
Η Σούσα στο Ιράν είναι πάντως η περιοχή που ευρέως θεωρείται πως έχει τις περισσότερες πιθανότητες να ήταν ο τόπος στον οποίο ετάφη ο προφήτης.
Υποστηρικτής αυτής της άποψης ήταν και ο εβραίος Βενιαμίν της Τουντέλα, γνωστός ταξιδευτής του Μεσαίωνα ο οποίος επισκέφθηκε, πριν από τον Μάρκο Πόλο πολλές περιοχές της Ασίας την περίοδο 1160 - 1163.
Τα χρόνια που ακολούθησαν ο τάφος συντηρήθηκε ενώ η τελευταία μεγάλη ανακαίνιση για να λάβει ο τάφος την μορφή που έχει έως σήμερα, έγινε το 1870 κατά εντολή του σιίτη Σεϊχη Τζαφάρ Σουστάρι ενώ ακολούθησαν φυσικά και άλλες ανακαινίσεις με μικρότερες όμως παρεμβάσεις.
Το πιο χαρακτηριστικό φυσικά γνώρισμα του κτίσματος είναι η κωνικός θόλος. Το δε μνημείο αποτελεί πολύ σημαντικό τόπο προσκυνήματος.
Η ακρόπολη της Μπαμ
Πρόκειται για το μεγαλύτερο κτίσμα του κόσμου και που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα π.Χ. (Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία).
Πρόκειται για μια ολόκληρη πόλη πάνω σε έναν λόφο, συνολικής έκτασης 180 στρεμμάτων. Περιλαμβάνει ένα κεντρικό φρούριο, περιβάλλεται από δρόμους, σπίτια, παζάρια, όλα περιτριγυρισμένα από από τείχη ύψους 7μ.
Η Μπαμ καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό κατά τον σεισμό του 2003 και τα έργα ανοικοδόμησης συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Ο Πύργος του Καβούς (Gonbad-e Qabus)
Ένα ακόμη από τα μνημεία που συναντά κανείς στο Ιράν και επίσης στην Λίστα των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco.
O Πύργος έχει ανεγερθεί στον τόπο ταφής του βασιλιά Ζιγιαρίντ (978-1012) ενώ κατασκευάστηκε ενώ ο ίδιος ήταν ακόμη εν ζωή. Πρόκειται για έναν πύργο σε κυλινδρικό σχήμα ύψους 61μ, ο οποίος είναι ορατός ακόμη και σε απόσταση 30χλμ. Η δε πόλη (Gonbad-e Qabus) πήρε το όνομά της από την ονομασία του μνημείου.
Θεωρείται κορυφαίο αριστούργημα της ιρανικής αρχιτεκτονικής σύμφωνα με τον Ολέγκ Γρκραμπάρ -κορυφαίο ιστορικό και αρχαιολόγο με ειδίκευση στην ισλαμική τέχνη και αρχιτεκτονική- αφού ισορροπεί και συνδυάζει τέλεια τον σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε (τη δόξα μετά θάνατον), την μορφή (κυλινδρικός πύργος που μεταμορφώνεται σε αστέρι) και την ύλη (είναι φτιαγμένος από ένα και μόνο υλικό: τούβλα).