Μπορεί από μία πρώτη ανάγνωση να φαίνεται ότι ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εργαλειοποιεί πρόσφυγες και μετανάστες «ανέξοδα», ωστόσο, Ελληνες αξιωματούχοι εκφράζουν την εκτίμησή τους ότι η δεύτερη και η τρίτη ανάγνωση δεν οδηγεί στο ίδιο συμπέρασμα.
Και αυτό διότι οι τουρκικές Αρχές εκπέμπουν το μήνυμα ότι η χώρα τους μπορεί να αποτελέσει μεταβατικό σταθμό για το πέρασμα των προσφύγων και των μεταναστών στην Ευρώπη. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα η Τουρκία να πέσει θύμα της ίδιας της πολιτικής της, καθώς θα δεχτεί και η ίδια ροές. Σε περίπτωση, μάλιστα, που οι ροές αυτές δεν είναι εύκολο -λόγω της φύλαξης των ελληνικών συνόρων- να διοχετευτούν στην Ελλάδα, τότε το πρόβλημα θα φουντώσει για τη γειτονική χώρα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, στο Ιράν βρίσκονται περίπου ενάμιση εκατομμύριο Αφγανοί.
Η παραπάνω εκτίμηση κάνει πολλούς Έλληνες αξιωματούχους να πιστεύουν ότι η πολιτική των «ανοιχτών συνόρων» θα συνεχιστεί για αρκετό καιρό, σε μία προσπάθεια εκβιασμού της Ευρώπης και αποπροσανατολισμού της τουρκικής κοινής γνώμης, όχι όμως για πάντα.
«Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πιστεύει ότι το μεταναστευτικό του προκαλεί πρόβλημα στην ‘επίσημη’ οικονομία του (γιατί η παραοικονομία και το μαύρο χρήμα ανθεί). Παράλληλα, επιδιώκει να ανακάμψει στο εσωτερικό της χώρας του, όπου κατηγορείται για διαφθορά, για θανάτους Τούρκων στρατιωτών στη Συρία και για άλλα θέματα. Με την πολιτική των ανοιχτών συνόρων προσπαθεί να κλείσει την καλύτερη δυνατή συμφωνία με την Ευρώπη. Δεν μπορεί, όμως, αυτό να το κάνει για πάντα, γιατί η χώρα του θα γίνει ‘pull factor’ (παράγοντας έλξης) για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες», εξηγεί Έλληνας αξιωματούχος.
Για την Ελλάδα το μεγάλο στοίχημα είναι τα νησιά. Τα στελέχη της ΕΛ.ΑΣ. και των Ενόπλων Δυνάμεων εκτιμούν ότι μπορούν να ανακόψουν τις ροές στον Έβρο, κάτι που μέχρι στιγμής φαίνεται και εκ του αποτελέσματος. Το ίδιο, ωστόσο, δεν ισχύει -τουλάχιστον όχι στον ίδιο βαθμό- για τα ελληνικά νησιά, καθώς είναι αδύνατο να αναπτυχθούν στη θάλασσα δυνάμεις που θα μπορούσαν να ανακόψουν με αντίστοιχη αποτελεσματικότητα τις ροές. Αυτό το γνωρίζουν οι δουλέμποροι, οι οποίοι εκτιμάται ότι θα στρέψουν την προσοχή τους το επόμενο διάστημα στο Αιγαίο. Εκτιμάται ότι για ακόμα μία φορά θα θέσουν σε κίνδυνο τις ζωές των προσφύγων.
Στο μεταξύ, στη Λέσβο έχει δημιουργηθεί σοβαρό ζήτημα με τους νεοεισερχόμενους, διότι η Μόρια δεν μπορεί να δεχτεί άλλους μετανάστες. Έτσι, προβάλει επιτακτικά η ανάγκη μεταφοράς προσφύγων και μεταναστών στην ενδοχώρα. Όπως εξηγούν πηγές με γνώση του μεταναστευτικού, μία λύση θα ήταν να μετακινηθούν από το νησί οι μετανάστες που έχουν πάρει έγγραφα για άρση του γεωγραφικού περιορισμού. Πρόκειται ουσιαστικά για μετανάστες που μπορούν να φύγουν από το νησί, χωρίς να παραβιάζεται η συμφωνία Τουρκίας-Ε.Ε.
Μία άλλη κίνηση που θα μπορούσαν να κάνουν οι ελληνικές Αρχές για να «στριμώξουν» την Τουρκία και να εκθέσουν την πολιτική της, θα ήταν να κάνουν αιτήματα επανεισδοχής στη γειτονική χώρα για τους νεοαφιχθέντες που έχουν αναστολή του δικαιώματος υποβολής αιτήματος ασύλου για ένα μήνα. Τι θα απαντούσε άραγε η Τουρκία; Ενδεχομένως να μην απαντούσε στα αιτήματα των ελληνικών Αρχών. Ωστόσο, η ελληνική πλευρά θα είχε να προβάλει ακόμα ένα επιχείρημα στους Ευρωπαίους εταίρους.