Τα ερείπια που έγιναν σπίτια: «Το Παλατάκι των Αορίων» στο YouTube του Ιδρύματος Ωνάση

Πώς η επίμονη προσπάθεια, η αλληλεγγύη και η αυτοοργάνωση μπορούν να μεταμορφώσουν ένα χωριό φάντασμα σ’ ένα παραδοσιακό οικισμό;

Ένα ντοκιμαντέρ για την Εθιά, ένα ξεχασμένο χωριό στα Αστερούσια Όρη που έρχεται πάλι στη ζωή, έκανε πρεμιέρα στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση.

Μια μικρού μήκους ταινία με μεγάλα συναισθήματα.

Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του Βασίλη Παναγιωτακόπουλου, «Το Παλατάκι των Αορίων», μετά την επίσημη πρεμιέρα του στο 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και τη συμμετοχή του στο 7ο Los Angeles Greek Film Festival, το 19ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθηνών και το 14ο Festival du Film Insulaire de l’ Ιlle de Croix (Βραβείο Καλύτερου Μικρού Μήκους Ντοκιμαντέρ) μεταξύ άλλων, έκανε ψηφιακή πρεμιέρα στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση την Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου.

Η ανάπλαση της Εθιάς, όπως τη διηγούνται οι πρωταγωνιστές της με τις ξεχωριστές ιστορίες τους, δημιουργεί ένα σύμπαν μνήμης και αισιοδοξίας.

Στα βουνά της Κρήτης, οι ντόπιοι αποφάσισαν να φέρουν ξανά στη ζωή ένα ερειπωμένο χωριό και την ιστορία του.

Αυτή είναι η ιστορία της Εθιάς, άρρηκτα δεμένη με τις ιδιαιτερότητες του σκληροτράχηλου ορεινού όγκου στον οποίο βρίσκεται, τα Αστερούσια όρη.

Μια σύντομη εισαγωγή, με την αφήγηση της κυρίας Μαρίας Λουλάκη, η οποία δεν εγκατέλειψε ποτέ το χωριό, μας οδηγεί μέχρι την άνθιση του οικισμού και, στη συνέχεια, την αστυφιλία, την εγκατάλειψη, την ερήμωση. Η ιδέα της ανάπλασης, μια έμπνευση του Γιάννη Ανδρουλάκη, ενός μηχανικού με καταγωγή από την Εθιά, στην αρχή αντιμετωπίστηκε με πολλές αμφιβολίες.

Μετά τις αρχικές επιφυλάξεις, μπροστά στις τεράστιες πρακτικές δυσκολίες που θα είχε η εφαρμογή αυτής της ιδέας, οι κάτοικοι πέρασαν στη δράση.

Οι διηγήσεις τους, σε συνδυασμό με πλάνα προσωπικών αρχείων της εποχής, μας μεταφέρουν την ένταση της προσπάθειας, αλλά και των συναισθημάτων της περιόδου -στα μέσα της δεκαετίας του ’90.

Στοιχειώδη έργα υποδομής, όπως η ύδρευση και η αποχέτευση του οικισμού, έγιναν με έξοδα και συλλογική εργασία των κατοίκων και μόνο, και χωρίς να λείπουν οι πρωτότυπες ιδέες για τη χρηματοδότηση.

Τα σπίτια αναστηλώθηκαν, διατηρώντας την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και λειτουργικότητά τους, με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον. Φτάνοντας στο σήμερα, βλέπουμε το χωριό να ξαναζεί, δικαιώνοντας τις προσπάθειες των κατοίκων: παρέες απολαμβάνουν την πλατεία του χωριού και ξαναγίνονται πανηγύρια μετά από 30 χρόνια. Η συλλογική προσπάθεια και η αλληλεγγύη των κατοίκων της είχαν ως αποτέλεσμα ένα ερειπωμένο χωριό να γίνει ένας ζωντανός παραδοσιακός οικισμός.

Μέσα από την απλότητα και την αμεσότητα της διήγησης των πρωταγωνιστών, δημιουργείται μια ενιαία αφήγηση, που σκοπό έχει τη συμμετοχή και την ταύτιση του θεατή με την ιστορία.
Η επιλεκτική χρήση αρχειακού υλικού των τελευταίων 30 ετών, πλάνα από τη σημερινή καθημερινότητα των κατοίκων, αλλά και η περιγραφή του ορεινού όγκου όπου βρίσκεται το χωριό, συμβάλλουν στην κατανόηση του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο εξελίσσεται μια ιστορία με έντονες συναισθηματικές μεταβολές. Στο επίκεντρο της εικόνας είναι πάντα οι άνθρωποι και οι διαφορετικές καταστάσεις που βιώνουν.
Στο φόντο είναι το χωριό και η διαδρομή του μέσα στα χρόνια. Τα ερείπια που έγιναν σπίτια. Τα καφενεία που άνοιξαν, τα δέντρα που πρασίνισαν, η μοναξιά και η εγκατάλειψη, τα παιδιά που γύρισαν και παίζουν στην πλατεία. Εικόνες που είναι τόσο έντονες όσο και διαφορετικές μεταξύ τους.

Βασίλης Παναγιωτακόπουλος