Τριτοετής φοιτήτρια σε ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια μηχανικής της Ιαπωνίας, η Γιούνα Κάτο έχει στραμμένη την προσοχή της σε μία επαγγελματική καριέρα στον τομέα της έρευνα, αλλά φοβάται ότι μπορεί να είναι βραχύβια αν κάνει παιδιά.
Η Κάτο λέει ότι οι συγγενείς της προσπάθησαν να την απομακρύνουν από την επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά, όντας πεπεισμένοι που οι γυναίκες που απασχολούνται σε αυτούς τους τομείς είναι πολύ απασχολημένες με την δουλειά τους για να διαχειριστούν παράλληλα τη προσωπική τους ζωή, για να βγουν ραντεβού, να κάνουν σχέσεις, για να ”βρουν συζύγους” και να κάνουν οικογένεια.
″Η γιαγιά και η μητέρα μου συχνά μου λένε ότι υπάρχουν δουλειές που μπορώ να κάνω πέραν του τομέα των STEM (Επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά) που θα μου επιτρέψουν να μεγαλώσω παιδιά”.
Η Κάτο μέχρι στιγμής τα έχει καταφέρει, αλλά πολλές επίδοξες γυναίκες μηχανικοί επιλέγουν έναν διαφορετικό δρόμο λόγω του κοινωνικού στίγματος, δημιουργώντας τεράστιο πονοκέφαλο στην Ιαπωνία.
Μόνο στον τομέα της πληροφορικής, η χώρα θα έχει έλλειμμα 790.000 εργαζομένων μέχρι το 2030, σε μεγάλο βαθμό λόγω της σοβαρής υποεκπροσώπησης των γυναικών.
Το αποτέλεσμα, προειδοποιούν οι ειδικοί, είναι μια πτώση στο επίπεδο της καινοτομίας, της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας για μια χώρα που αναπτύχθηκε στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, με αυτά τα δυνατά, σημεία τον περασμένο αιώνα.
″Είναι σπατάλη και απώλεια για το έθνος” παρατηρεί η Γινούο Λι, κινέζα εκπαιδευτικός με διδακτορικό στη μοριακή βιολογία, εξωτερικά χαρακτηριστικά της οποίας αξιοποιήθηκαν για την ανάπτυξης μιας κούκλα Barbie ως γυναικείο πρότυπο στο τομέα των STEM.
″Αν δεν έχετε την ισορροπία των φύλων, η τεχνολογία σας θα έχει ένα σημαντικό τυφλό σημείο και ελλείψεις”, είπε η επιστήμονας και μητέρα τριών παιδιών που βρίσκεται στην Ιαπωνία στο πλαίσιο ενός προγράμματος πολιτιστικών ανταλλαγών.
″Είσαι καλή στα μαθηματικά αν και κορίτσι”
Η Ιαπωνία κατατάσσεται στην τελευταία θέση μεταξύ των πλούσιων χωρών με μόνο το 16% γυναικών που φοιτούν σε πανεπιστήμια να να ειδικεύονται στη μηχανική, τη βιομηχανία και τις κατασκευές και με μία μόνο γυναίκα να αντιστοιχεί σε κάθε επτά επιστήμονες.
Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι τα κορίτσια στην Ιαπωνία έχουν τη δεύτερη υψηλότερη βαθμολογία στον κόσμο στα μαθηματικά και την τρίτη στις επιστήμες, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Όσον αφορά γενικότερα την ισότητα των φύλων, η κατάταξη της Ιαπωνίας έπεσε φέτος σε ιστορικό χαμηλό και η κυβέρνηση έχει αναλάβει την αποστολή να ”κλείσει” το χάσμα.
Για το ακαδημαϊκό έτος που ξεκινά το 2024, περίπου δώδεκα πανεπιστήμια - συμπεριλαμβανομένου του Τεχνολογικού Ινστιτούτου του Τόκιο που παρακολουθεί η Κάτο - θα λάβουν υπόψη την έκκληση της κυβέρνησης να εισαγάγει με ποσόστωση γυναίκες φοιτήτριες στον τομέα των STEM.
Είναι μια μεγάλη ανατροπή για μια χώρα όπου μια έρευνα το 2018 διαπίστωσε ότι μια ιατρική σχολή του Τόκιο είχε σκόπιμα μειώσει τις βαθμολογίες εισαγωγικών εξετάσεων γυναικών για να ευνοήσει την εισαγωγή ανδρών. Αυτό το έπραξαν οι εκπαιδευτικοί, πεπεισμένοι πως οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να σταματήσουν να εργάζονται αφού αποκτήσουν παιδιά και έτσι θα σπαταλούσαν την εκπαίδευσή τους.
Με στόχο να αλλάξει αυτή νοοτροπία, η κυβέρνηση πριν από λίγους μήνες δημοσίευσε ένα βίντεο για να δείξει στους εκπαιδευτικούς και σε άλλους ενήλικες πώς η ”ασυναίσθητη προκατάληψη” αποτρέπει τα κορίτσια από το να συνεχίσουν τις σπουδές στον τομέα των STEM.
Στο βίντεο ένας ηθοποιός που υποδύεται έναν δάσκαλο σχολείου επαινεί μια μαθήτρια για το ότι είναι ”καλή στα μαθηματικά παρόλο που είσαι κορίτσι”, κάνοντάς την να αισθάνεται ότι δεν ήταν φυσιολογικό να είσαι γυναίκα και να ασχολείσαι με τα μαθηματικά.Σε άλλο σημείο του βίντεο μια μητέρα αποθαρρύνει την κόρη της από το να ασχοληθεί με τη μηχανική αφού ”ο τομέας είναι ανδροκρατούμενος”.
Σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, το κυβερνητικό Γραφείο Ισότητας των Φύλων θα διοργανώσει το καλοκαίρι περισσότερα από 100 εργαστήρια και εκδηλώσεις για τους συγκεκριμένους τομείς που θα στοχεύουν κυρίως φοιτήτριες.
Δεν υπάρχει καινοτομία χωρίς διαφορετικότητα
Στο μεταξύ περισσότερα σχολεία και εταιρείες, όπως η Mitsubishi Heavy Industries και η Toyota, προσφέρουν υποτροφίες σε φοιτήτριες STEM για να προσελκύσουν ταλέντα.
″Η έλλειψη γυναικών μηχανικών είναι απολύτως αφύσικη αν σκεφτεί κανείς ότι οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το ήμισυ της κοινωνίας”, δήλωσε ο υπάλληλος ανθρώπινου δυναμικού της Mitsubishi Heavy, Μινόρου Ταχτζούρα.
″Αν η σύνθεση των μηχανικών δεν είναι ίδια με τον πληθυσμό, θα μείνουμε πίσω σε ότι φορά το ζητούμενο που είναι να προσφέρουμε αυτό που αναζητούν οι πελάτες”.
Η Panasonic, επίσης, βλέπει οφέλη από τη γυναικεία απασχόληση, λέγοντας ότι ο ανώτερος μηχανικός της Κιόντο Ίντα επωφελείτο από την οπτική γυναικών που μετείχαν στην έρευνα για την ανάπτυξη μηχανής ψωμιού από την εταιρεία αφού οι περισσότεροι χρήστες ήταν γυναίκες.
Ο Τζουν ίτσι Ιμούρα αναπληρωτής διευθυντής στην σχολή της Κάτο, σχολίασε πως η έλλειψη διαφορετικότητας έχει αντίκτυπο.
″Η διαφορετικότητα είναι η πηγή της καινοτομίας και εάν αναρωτηθούμε σοβαρά αν έχουμε δει αληθινή καινοτομία τις τελευταίες δεκαετίες στο σχολείο μας ή στην Ιαπωνία γενικότερα τα πράγματα δεν φαίνεται να πηγαίνουν καλά”, είπε. ”Κοιτάζοντας μπροστά στο 2050, όλοι πρέπει να σκεφτούμε τι πρέπει να γίνει τώρα”.