Για να δείτε πόσο η τύχη οδηγεί τα βήματά μας… Είναι καλοκαίρι, είμαι στο σπιτάκι που οι γονείς μου, γνήσιοι Θρακομακεδόνες, είχαν χτίσει στον οικισμό… Θρακομακεδόνων.
Παίρνω από την βιβλιοθήκη την Αθηναίων Πολιτεία του Αριστοτέλη και κάθομαι στη βεράντα να την διαβάσω. Φτάνω στον Κλεισθένη, ηγέτη του γένους των Αλκμεωνιδών, τον οποίο είχε εξορίσει ο Πεισίστρατος για να καταστεί τύραννος στην Αθήνα. Την τυραννία θα συνεχίσει ο αιμοβόρος γιος του Ιππίας. Οι Αλκμεωνίδες ετοιμάζονται να ανατρέψουν τον Ιππία και μια πρώτη εξέγερση οργανώνεται στο Λειψύδριο, μια συνοριακή βάση νοτίως της Πάρνηθας δίπλα στη χαράδρα που χωρίζει τα δυο βουνά, την Πάρνηθα και την Πεντέλη. Δηλαδή κάπου ανάμεσα στους Θρακομακεδόνες! (Λειψύδριο, γιατί δεν είχε νερό εκεί κοντά, όπως ακόμα και σήμερα).
Αρχηγός της εξέγερσης είναι ο Κήδων. Όμως ο Ιππίας θα στείλει έγκαιρα μια δύναμη μισθοφόρων που θα εξοντώσει τους επαναστάτες μέχρι και τον τελευταίο. Και φυσικά τον Κήδωνα. Όταν θα επιστρέψει η νομιμότητα οι Αθηναίοι θα κάνουν λιανοτράγουδα για τον Κήδωνα που θα τραγουδιούνται στα καπηλειά επί έναν αιώνα τουλάχιστο. Ιδού ένα:
Κάπελα, βάλε και του Κήδωνα κρασί!
Μην το ξεχνάς.
Από κει που είναι μας βλέπει.
Οι γενναίοι, που τη ζωή τους έδωσαν,
μαζί μας να τα πίνουν πρέπει.
Σκέφτηκα να ζητήσω από τον Μίκη να πάρει αυτούς τους στίχους και να τους κάνει αντάρτικο τραγούδι. Παίρνω στο τηλέφωνο τον φίλο μου τον Γιώργο Μακρή, που είναι πολιτικός μηχανικός και κάνει δρόμους και γέφυρες στην Αττική και του λέω: Ξέρεις το σπιτάκι μας στους Θρακομαδόνες. Εσείς που έχετε πιο πλήρεις και ακριβείς χάρτες, μπορείς να βρεις πού ήταν το Λειψύδριο;
Με παίρνει σε λίγο και μου λέει: Το Λειψύδριο; Κάθεσαι απάνω! Καθόμουν πάνω σε ένα φρούριο και 800 παλληκάρια που έπεσαν για τη Δημοκρατία. Που, με τα χρόνια, τα κατάπιε όλα η χαράδρα. Αλλά δεν άργησε μια δεύτερη εξέγερση που έδιωξε τον Ιππία και απελευθέρωσε τους Αθηναίους οι οποίοι δεν άργησαν να ψηφίσουν του πρωτότυπους νόμους του Κλεισθένη. Που ονομάστηκαν στην αρχή Ισονομία, Ισηγορία, Ισοκρατία, δηλαδή ίσα δικαιώματα απέναντι στον νόμο, ελευθερία του λόγου και ίση συμμετοχή στην εξουσία σε όλους.
Και αρχίζω να την ψάχνω αυτήν την περίεργη Δημοκρατία. Τι ακριβώς ήταν; Πώς ξαφνικά έγινε αυτή η «μεταρρύθμιση», όπως την ονομάζουν οι ιστορικοί. Μόνο που δεν ήταν απλή μεταρρύθμιση, αλλά ένα καινούριο Σύνταγμα, τολμώ να πω. Που διατηρήθηκε πάνω από έναν αιώνα και που δεν κατάφεραν δύο ακροδεξιές προσπάθειες να το ανατρέψουν πάνω από 6 μήνες. Την δεύτερη φορά με τους Τριάκοντα Τυράννους. Και μάλιστα προδοτικά, με την υποδούλωση της πόλης στους Σπαρτιάτες. Οι οποίοι και εγκαταστάθηκαν στην Ακρόπολη!
Δεν είναι άσκοπο νομίζω να επαναφέρουμε στο σήμερα και να δούμε από κοντά πως φτάσαμε σ′ αυτό το δώρο των αρχαίων Ελλήνων προς την ανθρωπότητα που διψούσε για δικαιοσύνη. Σκεφτείτε μόνο πως σε καμία ξένη γλώσσα δεν υπάρχει αντίστοιχος όρος για την δημοκρατία. Σήμερα, σε όλες σχεδόν έχει προστεθεί η ελληνική αυτή λέξη. Ντεμοκρασί (γαλλικά), Ντιμόκρασι (αγγλικά), ντεμοκράτιγια (ρωσικά), ντεμοκρατίε (γερμανικά), ντιμιουγκράτια (αραβικά), ντιμοκρασίε (αφρικανικά), ντιμοκρατία (σουηδικά, κροατικά, βιρμανικά κινεζικά) κλπ.
Ελάχιστοι γνωρίζουν τις συγκλονιστικές παρόδους που οδήγησαν σε μια ανακάλυψη απίστευτη και παράξενη για την εποχή της, μια εποχή που μόνο δυναστικά κράτη υπήρχαν σε όλον το υπόλοιπο κόσμο.
Για να είμαστε πιο ακριβείς, μια άλλη ελληνική ανακάλυψη είχε προηγηθεί, αυτή που οδήγησε τους Έλληνες -και ιδιαίτερα τους Αθηναίους- στο πολιτιστικό ζενίθ που γνωρίζουμε. (Ο Αριστοτέλης έγραψε για 300 ελληνικές πολιτείες, δυστυχώς μόνο η των Αθηναίων έχει περισωθεί). Όσο περίεργο και αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, η προηγούμενη πρώτη ελληνική ανακάλυψη ήταν τα φωνήεντα! Σε όλες τις δυναστικές χώρες η εξουσία είχε αναθέσει στο Ιερατείο (στο υπουργείο θρησκευμάτων θα λέγαμε σήμερα) την φύλαξη του τοπικού αλφαβήτου. Κανένα από τα αλφάβητα αυτά δεν ήταν γνωστό από τον υπόλοιπο κόσμο. Σε καμιά χώρα. Γιατί σε καμιά χώρα δεν υπήρχε σχολείο!
Τα δε αλφάβητα που είχαν ψηφία, είχαν μόνο σύμφωνα. Οι ιστορικοί υποθέτουν ότι ήταν από έλλειψη εμπιστοσύνης των κυβερνώντων απέναντι στους λαούς που κυβερνούσαν. Τα κείμενα ήταν συνήθως εμπορικά, νόμοι, δικαστικές αποφάσεις, σπανίως κάποιο θρησκευτικό λυρικό ή επικό κείμενο. Αλλά κανείς δεν ήταν σε θέση να τα διαβάσει αν δεν είχε μελετήσει τις σχέσεις ανάμεσα στα σύμφωνα και το νόημά τους παρά μόνο τα μέλη του ιερατείου που ήξεραν πού θα προσθέσουν -φωνητικά- το φωνήεν. Οι γλώσσες έχουν φωνήεντα αλλά κανείς δεν θα μπορούσε να τα βρει στα αλφάβητα που κυκλοφορούσαν, επίσημα ή ανεπίσημα. Μέχρι τον 9ο ή τον 8ο περίπου προ Χριστού αιώνα. Όταν οι Έλληνες πήραν ένα φοινικικό αλφάβητο και του πρόσθεσαν τα φωνήεντα που του έλειπαν!
Η συνέχεια είναι συγκλονιστική. Αφού κάθε Έλληνας μπορούσε να διαβάσει μπορούσε και να γράψει! Και ανοίξαν σχολεία! Γεννήθηκαν οι συγγραφείς, οι ποιητές, οι φιλόσοφοι, οι επιστήμονες, κυκλοφόρησαν οι γνώσεις, η συμμετοχή στις αποφάσεις για τα κοινά θέματα και προβλήματα έγινε πιεστική. Και από τις κυβερνήσεις που εναλλάσσονταν, όταν η μία κοινωνική τάξη ή φυλή πλειοψηφούσε απέναντι στις άλλες (όπως στην εποχή του Σόλωνα, έναν αιώνα νωρίτερα) φτάσαμε στη Δημοκρατία του Κλεισθένη (η οποία μεταξύ των άλλων κατάργησε και την πάλη των τάξεων!).
Και όλα αυτά χάρη σε 7 φωνήεντα!
Στο επόμενο θα δούμε πώς και γιατί η εβραϊκή Βίβλος γράφτηκε στα ελληνικά από τους 72 ραβίνους. Και τους Νόμους του Κλεισθένη που δεν διδάσκονται στα σημερινά σχολεία. Θα δείτε πώς ο Ιππίας έφερε του Πέρσες στον Μαραθώνα για να καταλάβουν την Αθήνα και να τον χρίσουν ξανά Τύραννο της πόλης.