Όλοι μας κατά καιρούς κάνουμε διάφορες σκέψεις γύρω από τις σχέσεις που συνάπτουμε στη ζωή μας, όπως τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους, με το φαγητό, με τη σωματική δραστηριότητα. Ωστόσο, πόσοι από εμάς όταν ακούμε τη λέξη «σχέση», σκεφτόμαστε τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τα χρήματα; Κι όμως, πολλοί άνθρωποι διατηρούμε κακή σχέση με το χρήμα.
Το να διατηρούμε μια υγιή σχέση με τα χρήματα είναι αρκετά απλό αλλά και ταυτόχρονα εξαιρετικά περίπλοκο, ιδιαίτερα σε μια κοινωνία που βασίζεται στο συγκεκριμένο κριτήριο. Σύμφωνα με την Ντάσα Τσερνιακόβσκαγια, οικονομική σύμβουλο στη Μασαχουσέτη, η βέλτιστη σχέση με το χρήμα «σημαίνει ότι αντιμετωπίζουμε τα χρήματα απλώς ως νόμισμα που χρησιμοποιούμε για να αγοράσουμε αγαθά και υπηρεσίες και για να κάνουμε μια σχετική αποταμίευση για το μέλλον».
Παρακάτω, οι ειδικοί μοιράζονται τα σημάδια που μαρτυρούν ότι η άποψή μας για τα χρήματα ελλοχεύει ο κίνδυνος να επηρεάζει την ψυχική μας υγεία. Επιπλέον, μας προσφέρουν μερικές συμβουλές για το πώς να αναδιαμορφώσουμε τη σκέψη μας γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα, ώστε να είμαστε ευτυχισμένοι.
Το να μην βγάζουμε αρκετά χρήματα για να καλύψουμε τις βασικές μας ανάγκες, δεν σημαίνει ότι έχουμε κακή σχέση με τα χρήματα
«Αν δυσκολευόμαστε να τα βγάλουμε πέρα ή δεν είμαστε σε θέση να πληρώσουμε τους λογαριασμούς μας, αυτό δεν έχει να κάνει με τη σχέση μας με τα χρήματα», εξηγεί ο Άχα Έβανς, σύμβουλος ψυχικής υγείας με έδρα τη Νέα Υόρκη.
Το να μην κερδίζουμε αρκετά χρήματα για να καλύψουμε τις βασικές ανάγκες μας δεν αντικατοπτρίζει μια κακή σχέση με τα χρήματα. Αντικατοπτρίζει πολύ μεγαλύτερα ζητήματα της κοινωνίας μας.
Το να μην τακτοποιούμε τους λογαριασμούς μας θα μπορούσε να αποτελεί σημάδι μιας κακής σχέσης με τα χρήματα
Η αποφυγή ορίζεται ως μια συμπεριφορά αντιμετώπισης που οι ειδικοί ψυχικής υγείας έχουν εντοπίσει ότι χρησιμοποιείται σε διάφορες καταστάσεις στην καθημερινότητά μας. Αυτό μπορεί να ξεκινάει από το γεγονός ότι δεν πάμε στο γιατρό για να αποφύγουμε δυσάρεστα νέα σχετικά με μια διάγνωση ή αναβάλλουμε επ′ αόριστον μια σοβαρή συζήτηση με ένα αγαπημένο σας πρόσωπο.
Η αποφυγή κυριαρχεί ως μηχανισμός και στην διαχείριση των οικονομικών μας. Σύμφωνα με τον Έβανς, αν τείνουμε να αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε ζητήματα όπως ένα οικονομικό χρέος ή να τσεκάρουμε το τραπεζικό μας υπόλοιπο, αυτό φανερώνει μια παράλογη συμπεριφορά όσον αφορά τα χρήματα. Όλο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε άγχος που περιστρέφεται γύρω από την οικονομική μας κατάσταση. Πώς μπορούμε άλλωστε να αισθανόμαστε ήρεμοι εάν ανησυχούμε ότι η κάρτα μας ενδέχεται να απορριφθεί σε κάθε μας ανέπαφη συναλλαγή;
Οι περιοριστικές πεποιθήσεις γύρω από τα χρήματα
Μια υγιής σχέση με τα χρήματα είναι ουδέτερη. Και αν διαθέτουμε περιοριστικές πεποιθήσεις για τα χρήματα, η σχέση μας είναι κάθε άλλο παρά ουδέτερη.
Περιοριστικές πεποιθήσεις, όπως η αντίληψη ότι τα χρήματα είναι επικίνδυνα, μας περιορίζουν είτε συνειδητά, είτε ασυνείδητα. Για παράδειγμα, αν πιστεύουμε ότι τα χρήματα είναι κάτι κακό, ίσως δεν κυνηγάμε μια προαγωγή επειδή απλώς δεν θέλουμε να είμαστε άπληστοι.
Πεποιθήσεις για τα χρήματα, θετικές η αρνητικές, οφείλονται ως έναν βαθμό και στο μεγάλωμά μας: Αποτελούσε στα παιδικά μας χρόνια προτεραιότητα η εξοικονόμηση χρημάτων; Μας έχουν επιπλήξει ποτέ επειδή ξοδέψαμε μερικά χρήματα παραπάνω; Ή μήπως η οικογένειά μας δεν συζητούσε ποτέ για τα οικονομικά επειδή το θεωρούσε ταμπού;
Εάν δεν είμαστε σίγουροι για το πώς αισθανόμαστε γύρω από το ζήτημα των χρημάτων, μπορούμε απλώς να εξετάσουμε τους συνειρμούς που διαμορφώνουμε γύρω από συνηθισμένες περιπτώσεις όπως το να λαμβάνουμε, να προσφέρουμε ή να δανείζουμε χρήματα.
Οι συσχετισμοί μας είναι θετικοί ή αρνητικοί ; Με αυτή την αφετηρία μπορούμε να προσδιορίσουμε τις συνειδητές ή υποσυνείδητες πεποιθήσεις μας για τα χρήματα, συμβουλεύουν οι ειδικοί.
Σύμφωνα με την Τσερνιακόβσκαγια, μια θετική σχέση εναπόκειται στη χρήση των χρημάτων για την αίσθηση ασφάλειας ή για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Στους αρνητικούς συσχετισμούς περιλαμβάνεται οτιδήποτε σχετίζεται με την ιδέα ότι τα χρήματα έχουν φτιαχτεί για να εξυπηρετούν κάθε μας επιθυμία.
Το να συγκρίνουμε τη δική μας οικονομική κατάσταση με των άλλων ανθρώπων
Πιθανότατα έχουμε ακούσει ότι η σύγκριση είναι ο κλέφτης της χαράς. Κι όμως, είναι σχεδόν αδύνατο να μην συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους γύρω μας, ειδικά εφόσον είμαστε χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Ωστόσο, όταν μιλάμε για τη σχέση μας με τα χρήματα, είναι τοξικό να συγκρίνουμε διαρκώς στην οικονομική μας κατάσταση με των γύρω μας. Ειδικά εφόσον αυτό μας προκαλεί απογοήτευση και απελπισία.
Το να νιώθουμε ότι η αξία μας ορίζεται ανάλογα με τα χρήματα που βγάζουμε
Εάν φθονούμε τον μεγαλύτερο μισθό ενός φίλου ή αισθανόμαστε συνεχώς ότι δεν είμαστε αρκετά άξιοι λόγω της οικονομικής μας κατάστασης, αυτό φανερώνει μια κακή σχέση με τα χρήματα.
Σύμφωνα με τον Έβανς ωστόσο, ισχύει και το αντίθετο. Αν δηλαδή θεωρούμε ότι είμαστε πιο άξιοι ή πιο ικανοί εξαιτίας των χρημάτων μας, αυτό θα πρέπει επίσης να μας βάλει σε σκέψεις.
Το να μην μπορούμε να δεχτούμε ένα δώρο
«Όταν κάποιος δεν δύναται να καταδεχτεί ένα δώρο ή ένα μικρό κέρασμα, αυτό αποτελεί σημάδι ότι αισθάνεται ανάξιος της φροντίδας μας και ότι πρέπει να δουλέψει με τον εαυτό του», υπογραμμίζει η Τσερνιακόβσκαγια.
Κάποιος που εκδηλώνει αυτή τη συμπεριφορά μπορεί να αισθάνεται ότι δεν αξίζει να του προσφέρουν κάτι που δεν έχει κερδίσει με τον προσωπικό του μόχθο. Επομένως, εάν δυσκολευόμαστε να πούμε το ναι σε αυτό το κερασμένο φλιτζάνι καφέ από τον συνάδελφο, αυτό αποτελεί ένδειξη ότι κάτι πάει στραβά.
«Όταν κάποιος πιστεύει ότι πρέπει να παλέψει για τα πάντα, γίνεται δέσμιος μιας περίεργης πεποίθησης που σχετίζεται με τα χρήματα και βλάπτει τις σχέσεις μας με τους γύρω μας», προειδοποιεί η Τσερνιακόβσκαγια.
Το να ξοδεύομε αλόγιστα
Αν ανήκουμε στην κατηγορία των ανθρώπων που ξοδεύουν συνεχώς περισσότερα από όσα βγάζουν, είμαστε καταδικασμένοι να αισθανόμαστε διαρκώς ανεπαρκείς.
Ενώ η δαπάνη χρημάτων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας, είναι προβληματικό να νιώθουμε διαρκώς την ανάγκη να ξοδεύουμε και να αγοράζουμε πράγματα απλώς και μόνο για να ξεχειλίζουμε τα ντουλάπια και την αποθήκη μας.
Τα χρήματα επιδρούν στα συναισθήματά μας
«Τα χρήματα έχουν να κάνουν με την επιβίωση και ως εκ τούτου αποτελούν ένα ζήτημα βαθιά ριζωμένο στον ανθρώπινο εγκέφαλο και τον ψυχισμό μας. Οπότε, είναι απολύτως φυσιολογικό να παρουσιάζουμε μια έντονη αντίδραση απέναντι σε κάτι που σχετίζεται με τα χρήματα. Με άλλα λόγια, σε ό,τι αφορά τα οικονομικά, οφείλουμε ανά πάσα στιγμή να είμαστε προετοιμασμένοι για σοβαρές συζητήσεις και δύσκολες αποφάσεις. Τα χρήματα αποτελούν ένα μέσο με το οποίο που φροντίζουμε τον εαυτό και την οικογένειά μας. Αυτό είναι άλλωστε που τα κάνει εξαιρετικά «συναισθηματικά» ως αντικείμενο.
Αν αντιμετωπίζουμε σωματικά σημάδια που προκύπτουν από την κακή σχέση μας με το χρήμα, όπως χρόνιο στρες και η κυκλοθυμία, μπορούμε πάντα να απευθυνθούμε σε έναν θεραπευτή, προκειμένου να βελτιώσουμε την αντίληψή μας επάνω στο συγκεκριμένο θέμα.