Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, έδωσε κάποια σημαντικά μαθήματα στο Ιράν σχετικά με τη στρατηγική άμυνας και την πολιτική του, απέναντι στους -περιφερειακούς και διεθνείς- αντιπάλους του.
Τόσο το μάθημα της Ουκρανίας, όσο και τα παλαιότερα παραδείγματα του Μουαμάρ Καντάφι (Λιβύη) και του Σαντάμ Χουσεΐν (Ιράκ), κατέδειξαν ότι σε καμία περίπτωση η Τεχεράνη δεν πρέπει να εγκαταλείψει τις πυρηνικές της φιλοδοξίες.
Το Ιράν, δεν είναι απαραίτητο να αποκτήσει πυρηνικά όπλα άμεσα, αλλά θα πρέπει να φτάσει σε τέτοιο τεχνολογικό επίπεδο ώστε να αρκεί το «στρίψιμο μιας βίδας» για να τα αποκτήσει. Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν (JCPOA), βρισκόταν ένα βήμα πιο κοντά, μετά την τελική υποβολή του κειμένου στην Τεχεράνη, προκειμένου να μελετηθούν (και να εγκριθούν) οι προτάσεις, μετά τις έμμεσες συνομιλίες στη Βιέννη. Ωστόσο, η απάντηση της χώρας, κρίθηκε ως «μη εποικοδομητική», απομακρύνοντας την προοπτική αναβίωσης της ιστορικής διεθνούς συμφωνίας του 2015, με τις συνομιλίες ωστόσο να συνεχίζονται.
Η επίτευξη μιας συμφωνίας, θα επιφέρει εκατέρωθεν κέρση, καθώς αφενός θα μπορέσει να ανοίξει την σταδιακή άρση των κυρώσεων κατά της Τεχεράνης και αφετέρου θα ανοίξει ο δρόμος για διοχέτευση ιρανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά, με στόχο τον περιορισμό της αποσταθεροποίησης που προκαλεί η Ρωσία στην αγορά ενέργειας. Σχετικά με το Ιράν, τα επιβεβαιωμένα αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου το κατατάσσουν στην 2η και 4η θέση αντίστοιχα, παγκοσμίως.
Η σύγκρουση στην Ουκρανία, εκτόξευσε τις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και όπως ήταν λογικό, αυτές με την σειρά τους συμπαρέσυραν και τις τιμές αρκετών προϊόντων στην εφοδιαστική αλυσίδα, οδηγώντας σε αύξηση του πληθωρισμού τόσο στην Γηραιά Ήπειρο όσο και παγκοσμίως.
Φαίνεται λοιπόν, ότι η επίσπευση της επίτευξης συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αποτελεί τόσο για την Ουάσινγκτον όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση μια ακόμα λύση στη φαρέτρα έναντι της ενεργειακής κρίσης αλλά και γιατί θα μπορούσε να συμβάλει ως ένα σημείο στην απομάκρυνση του Ιράν από τη Μόσχα. Οι σχέσεις των δυο χωρών, αν και έχουν περάσει από πολλά στάδια, σήμερα έχουν ενισχυθεί σημαντικά, καθώς αφενός μαζί με την Τουρκία, συνεργάζονται στενά στο θέμα της Συρίας και αφετέρου η Τεχεράνη διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο στην ενεργοποίηση του διαδρόμου INSTC (International North South Transport Corridor).
Σε οικονομικό επίπεδο, μπορεί το Ιράν να αναμένεται να απολέσει ένα μέρος των εξαγωγών του προς την Κίνα και την Ινδία, λόγω του αναπροσανατολισμού του ρωσικού πετρελαίου και των μεγάλων εκπτώσεων που παρέχει, ωστόσο μια χώρα όπως η Κίνα δεν πρόκειται να ακυρώσει τα τεράστια συμβόλαια με την Τεχεράνη και να θέσει την «συμμαχία» τους σε κίνδυνο.
Παράλληλα, οι νέες εξελίξεις στον πόλεμο της Ουκρανίας, με την αντεπίθεση των τελευταίων ημερών, μπορεί να αναγκάσει την Ρωσία να αποτραβηχτεί ως ένα σημείο από τη Συρία, οδηγώντας σε αύξηση της ιρανικής επιρροής στη Δαμασκό (βλέπε τις πρόσφατες συναντήσεις μεταξύ του Σύριου Προέδρου Άσαντ με τον θρησκευτικό ηγέτη του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ και τον Πρόεδρο αυτού, Ιμπραχίμ Ραϊσί), κάτι που θα αποτελέσει κόκκινη γραμμή για το Ισραήλ (και κατ’ επέκταση τις Ηνωμένες Πολιτείες).
Τέλος, ένα ακόμα μάθημα που έλαβε το Ιράν από το πόλεμο στην Ουκρανία, αφορά τη σημασία των βαλλιστικών πυραύλων στο σύγχρονο πεδίο των μαχών. Η χρήση τέτοιων οπλικών συστημάτων από τη Ρωσία κατέδειξε στην Τεχεράνη τη σπουδαιότητα και την αναγκαιότητα να αυξηθούν σημαντικά τα αποθέματα των βαλλιστικών πυραύλων της. Σύμφωνα με στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης, «οι πύραυλοι, χτίζοντας μια ισορροπία τρόμου, μπορούν να αποτρέψουν τον πόλεμο και να αναγκάσουν τους εχθρούς να χρησιμοποιήσουν διπλωματικά μέσα».
Παράλληλα, η αποτυχία της ρωσικής αεροπορίας στην Ουκρανία, κατέδειξε την αναγκαιότητα για εκσυγχρονισμό των παλαιών μαχητικών αεροσκαφών του Ιράν. Ωστόσο, λόγω της απομόνωσης και των κυρώσεων, η Τεχεράνη αποφάσισε να δώσει προτεραιότητα στις πυραυλικές της δυνάμεις, προσπαθώντας να διατηρήσει επιχειρησιακή, την εναέρια δύναμη και ταυτόχρονα να την πλαισιώσει από την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, όπως τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAV), τα οποία προκαλούν σημαντικά χτυπήματα, όπως κατέδειξε η ιστορία στα πεδία των μαχών της Ουκρανίας.
Καταλήγοντας, η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία (που εξελίσσεται σε πόλεμο δια αντιπροσώπων – proxy war) παίζει καταλυτικό ρόλο για την διαμόρφωση των «νέων» παγκόσμιων και περιφερειακών ισορροπιών. Στη Μέση Ανατολή, όπως και σε άλλες περιοχές του πλανήτη μας, γίνετε μια προσπάθεια δημιουργίας διαφορετικών αρχιτεκτονικών ασφαλείας που θα βασίζονται λιγότερο σε μια υπερδύναμη (Η.Π.Α.) και περισσότερο στις περιφερειακές δυνάμεις, όπου με αυτόν τον τρόπο θα συγκροτηθούν νέα πλαίσια συνεργασίας και σύμπραξης.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, το Ιράν (όπως και η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος στην ευρύτερη περιοχή) αισθάνεται ότι έφτασε η στιγμή να υιοθετηθεί αυτό το νέο κύμα αναθεώρησης του διεθνούς κανονιστικού πλαισίου.
***
Αφορμή για τη συγγραφή του παραπάνω άρθρου, αποτέλεσε η θέση του Αναπληρωτή Καθηγητή Σωτήριου Ρούσσου, όπως διατυπώθηκε στο βιβλίο: «Το μέλλον της Ιστορίας: Πως ο πόλεμος της Ουκρανίας αλλάζει το παγκόσμιο τοπίο», Επιμέλεια Κωνσταντίνου Φίλη, Εκδόσεις Παπαδόπουλος.