Η Αρχαία Ελλάδα παρήγαγε τα πρώτα αρχεία της δημοκρατίας, της δυτικής φιλοσοφίας και πολιτισμού, αλλά και, όπως αποδεικνύεται, της ρύπανσης από μόλυβδο.
Ερευνητές που μελέτησαν πυρήνες ιζημάτων που ανακτήθηκαν από την ηπειρωτική Ελλάδα και το Αιγαίο Πέλαγος εντόπισαν τις παλαιότερες γνωστές ενδείξεις μόλυβδου στο περιβάλλον που χρονολογούνται πριν από περίπου 5.200 χρόνια, δηλαδή 1.200 χρόνια πρωτύτερα από την προηγούμενη παλαιότερη καταγεγραμμένη ρύπανση από μόλυβδο, η οποία βρέθηκε σε ένα τυρφώνιο στη Σερβία.
Στην αρχαιότητα, ο μόλυβδος απελευθερωνόταν στην ατμόσφαιρα ως υποπροϊόν της τήξης μεταλλεύματος για χαλκό και ασήμι. Το τοξικό μέταλλο αργότερα συμπυκνωνόταν ως σκόνη και κατέληγε στο έδαφος.
«Ο άργυρος χρησιμοποιούνταν για κοσμήματα, για ειδικά αντικείμενα - αλλά δεν βρέθηκε ατόφιος», εξορυσσόταν σε μετάλλευμα συνδυασμένο με μόλυβδο, δήλωσε ο αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης Τζόσεφ Mαράν, συν-συγγραφέας μιας νέας μελέτης που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη στο Communications Earth and Environment.
Η περιοχή με τα πρώτα σημάδια μόλυνσης από μόλυβδο βρίσκεται στη βορειοανατολική Ελλάδα, κοντά στο νησί της Θάσου. Προηγούμενα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η Θάσος ήταν ένας από τους σημαντικότερους τόπους της εποχής εκείνης για την εξόρυξη αργύρου και τη μεταλλοτεχνία, δήλωσε ο Mαράν.
«Ο μόλυβδος που απελευθερώνεται από την τήξη είναι η πρώτη μορφή τοξικής ή βιομηχανικής ρύπανσης στον κόσμο», δήλωσε ο ιστορικός του Γέιλ Τζόζεφ Μάνινγκ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα μόλυνσης από μόλυβδο παρέμειναν αρκετά χαμηλά και κατά τόπους στην αρχαία Ελλάδα, που θεωρείται το λίκνο του ευρωπαϊκού πολιτισμού, καθ′ όλη τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού, της Κλασικής περιόδου και της Ελληνιστικής περιόδου.
Η Ρωμαϊκή κατάκτηση της Ελλάδας επέφερε απότομη αύξηση των εκπομπών μολύβδου
Αλλά περίπου πριν από 2.150 χρόνια, οι ερευνητές εντόπισαν «μια πολύ ισχυρή και απότομη αύξηση» των εκπομπών μολύβδου που προκλήθηκαν από ανθρώπινες δραστηριότητες σε ολόκληρη την Ελλάδα, δήλωσε ο συν-συγγραφέας Ανδρέας Κουτσοδένδρης από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης.
Περίπου εκείνη την εποχή, το 146 π.Χ., ο ρωμαϊκός στρατός κατέκτησε την ελληνική χερσόνησο, μεταμορφώνοντας την κοινωνία και την οικονομία της περιοχής. Καθώς το ρωμαϊκό εμπόριο, οι αποικίες και η ναυτιλία επεκτάθηκαν σε όλη τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, η ζήτηση για ασημένια νομίσματα αυξήθηκε ραγδαία και μαζί της η τήξη που απελευθέρωσε μόλυβδο, δήλωσε ο Κουτσοδένδρης.
Αργότερα η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία χρησιμοποίησε τον μόλυβδο για επιτραπέζια σκεύη και για κατασκευές, συμπεριλαμβανομένων των σωλήνων.
Προηγούμενες έρευνες -συμπεριλαμβανομένης μιας ανάλυσης πυρήνων πάγου από τη Γροιλανδία- είχαν εντοπίσει υψηλά επίπεδα μολύβδου σε μεγάλο μέρος του βόρειου ημισφαιρίου κατά τη ρωμαϊκή εποχή.
Όμως η νέα μελέτη προσθέτει μια πιο «συγκεκριμένη και τοπική εικόνα για το πώς άλλαξαν τα επίπεδα μολύβδου», δήλωσε ο Nέιθαν Τσέλμαν, περιβαλλοντολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα.