Η δύσκολη πορεία των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΤΕΙ), που ξεκίνησε από την απότομη μετεξελικτική πορεία των ΚΑΤΕΕ και την ξαφνική εν έτει 2001 αναβάθμισή τους σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα συνεχίζεται. Τα ΤΕΙ σήμερα αναζητούν διέξοδο και νέα κατεύθυνση. Ο νόμος 2916/01 και η νομολογία που θεσπίστηκε τα τελευταία έτη από το ΥΠΕΠΘ αλλά και η συνεχής αύξηση της χρηματοδότησης των Ιδρυμάτων συνέβαλαν σημαντικά στην αναβάθμιση των ΤΕΙ και στην καλύτερη παρεχόμενη τεχνολογική εκπαίδευση. Αλλά γιατί σήμερα τα ΤΕΙ αντιμετωπίζουν προβλήματα, δεν είναι τόσο ελκυστικά στους αποφοίτους λυκείου, δεν προβάλλεται το έργο τους από τα ΜΜΕ και πολλές φορές αυτό δυσφημείται; Οι λόγοι είναι πολλοί: α) η αλματώδης εξέλιξή τους σε σύντομο χρονικό διάστημα, β) η έλλειψη μιας στοιχειώδους βάσης εισαγωγής στα ΤΕΙ, π.χ. 10.000 μόρια, γ) η έντονη διάκριση της Πολιτείας, διαχρονικά, υπέρ των Πανεπιστημίων, σε πόρους (οικονομικούς και ανθρώπινους), δ) η ανεύθυνη προηγούμενη στάση της Πολιτείας, ιδίως τη δεκατεία του ’90, να γεμίσει τη χώρα με τμήματα ίδιων γνωστικών αντικειμένων, και άλλοι λόγοι εσωτερικοί (λ.χ. η έλλειψη εξωστρέφειας).
Τα ΤΕΙ όμως έχουν προσφέρει πάρα πολύ σημαντικό έργο στη χώρα, στις επιχ/σεις και κυρίως την ελληνική αγορά, διότι έχουν αποδώσει στην πραγματική οικονομία πτυχιούχους - έτοιμα στελέχη μεσαίου επιπέδου που τα χρειάζεται η Ελλάδα πάρα πολύ. Ιδίως σήμερα το 2018, που αρχίζει να παρατηρείται μια ανοδική αναπτυξιακή πορεία η οποία θα συνεχιστεί έντονα τα επόμενα έτη. Σήμερα το 2018, πρέπει «κλείσουν» τα ΤΕΙ; Σήμερα τα ΤΕΙ θα πρέπει να ενισχυθούν όσο ποτέ άλλοτε!
Στη ουσία, ο θεσμικός ρόλος των ΤΕΙ δεν επιβάλλει τη μετατροπή τους σε Πανεπιστήμια. Τα ΤΕΙ είναι τεχνολογικά ιδρύματα της ανώτατης εκπαίδευσης. Το 2008, είχα προβεί σε δημόσια παρέμβαση με τον τίτλο: «Τα ΤΕΙ πρέπει να παραμείνουν ΤΕΙ», διότι η διεθνής εμπειρία μου δείχνει ότι κάθε χώρα ΠΡΕΠΕΙ να στηρίζεται και σε Πανεπιστημιακή και σε Τεχνολογική ανώτατη εκπαίδευση (βλ. Γερμανία, Σουηδία, Αυστρία, Ελβετία, Ιαπωνία). Σήμερα πιστεύω ότι: Τα ΤΕΙ πρέπει εξελιχθούν σε Τεχνολογικά Πανεπιστήμια (Univ. of Applied Sciences), και όχι σε Πανεπιστήμια. Θα είναι ολέθριο σφάλμα. Είναι αλήθεια ότι πολλά τμήματα ΤΕΙ σήμερα εκπληρώνουν σε ικανοποιητικό βαθμό την αποστολή τους. Τροφοδοτούν την ελληνική αγορά με νέα στελέχη που έχουν αρκετή εργαστηριακή πείρα και σχετικά καλό θεωρητικό επίπεδο. Είναι αναμφισβήτητο το γεγονός ότι οι περισσότεροι πτυχιούχοι των ΤΕΙ βοηθούν την ελληνική αγορά, τις επιχειρήσεις, τους φορείς και οργανισμούς ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και εξελίσσονται σε δυναμικά στελέχη. Ενδεικτικά αναφέρουμε: τεχνολόγοι τροφίμων και διατροφής, τεχνολόγοι διαιτολογίας, στελέχη υπηρεσιών τουρισμού, τεχνολόγοι αυτοματισμού, πτυχιούχοι διακόσμησης και γραφιστικής, τεχνολόγοι μηχανολογίας και ηλεκτρολογίας, πτυχιούχοι βιβλιοθηκονομίας, σχεδιαστές και τεχνολόγοι ξύλου και επίπλου, πτυχιούχοι λογιστικής, πτυχιούχοι νοσηλευτικής και μαιευτικής, γραφίστες κ.α., πτυχιούχοι βρεφονηπιοκομίας, τεχνολόγοι ηλεκτρονικής και πληροφορικής, τεχνολόγοι συντήρησης έργων κ.α. Οι περισσότεροι από αυτούς τους αποφοίτους των ΤΕΙ είναι περιζήτητοι και είναι αλήθεια ότι συχνά προτιμούνται από τους πτυχιούχους των Πανεπιστημίων. Τα περισσότερα από τα τμήματα των ΤΕΙ έχουν σήμερα σύγχρονα προγράμματα σπουδών, σε αρκετές περιπτώσεις (κατά τη γνώμη μου) καλύτερα και από αυτά των Πανεπιστημίων, αφού στοχεύουν κυρίως στην τεχνολογική και εργαστηριακή εκπαίδευση και την εφαρμοσμένη έρευνα. Ρωτώ με αγωνία για το μέλλον της χώρας αυτής: Γιατί αυτά τα ανταγωνιστικά τμήματα ΤΕΙ να γίνουν πανεπιστημιακά; Κατανοώ βέβαια τη μέγιστη και ενθουσιώδη υποστήριξη αρκετών καθηγητών ΤΕΙ (όχι όλων), στα νομοσχέδια του Υπουργείου Παιδείας, που βλέπουν την ευκαιρία να γίνουν καθηγητές πανεπιστημίου, με ένα απλό ΦΕΚ∙ αλλά αυτό είναι συμφέρον δικό τους, ΟΧΙ της εθνικής οικονομίας σήμερα!
Ας γίνει μια πανελλήνια έρευνα αγοράς, και ας ερωτηθούν ΟΛΕΣ οι παραγωγικές επιχειρήσεις της χώρας μας, τι θέλουν, τι επιζητούν; Είμαι πεπεισμένος από τη μακρά επαφή μου με την αγορά, ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις σήμερα ζητάνε «έτοιμα» ή «ημιέτοιμα» στελέχη που θα τα προσλάβουν για την παραγωγή τους και την παροχή υπηρεσιών τους, και κατά προτίμηση αποφοίτους ΤΕΙ!
Στη Γερμανία, το σύστημα της ανώτατης εκπαίδευσης (τριτοβάθμια εκπαίδευση) δομείται από: i) τα Πανεπιστήμια (Universitäten), τα οποία είναι στην υψηλότερη κατηγορία και με τις υψηλότερες απαιτήσεις και αποδίδουν τίτλους μεταπτυχιακών και διδακτορικών, σε όλο το φάσμα των επιστημονικών πεδίων, ii) τα Τεχνολογικά Πανεπιστήμια (Fachhochschulen), γνωστά και ως Universities of Applied Sciences, που καλύπτουν τα πεδία της μηχανικής και των τεχνολογικών αντικειμένων, του σχεδιασμού κ.α. και επικεντρώνονται στη λεγόμενη τεχνολογική και εφαρμοσμένη έρευνα με πιο στενή σύνδεση με τη βιομηχανία και την πραγματική οικονομία (χωρίς δικαίωμα απόδοσης διδακτορικών διπλωμάτων), και iii) τα Πανεπιστήμια Καλών Τεχνών / Μουσικής (Kunst- und Musikhochschulen), τα οποία δίνουν προτεραιότητα στις καλές τέχνες, τη μουσική, το θέατρο, κ.α. Το σύστημα αυτό θεωρείται το καλύτερο της Ευρώπης, μακράν το αποδοτικότερο, και εφαρμόζεται με απόλυτη επιτυχία στη Γερμανία, την Αυστρία και την Ελβετία, κ.α. Χρειάζονται αποδείξεις για αυτό; δεν μας αρκεί μια ματιά στην οικονομία αυτών των χωρών, μια ματιά στις παραγωγικές επιχειρήσεις τους, μια ματιά από μια επίσκεψη σε ένα Fachhochschule π.χ. της Αυστρίας;
Ως οπαδός του Γερμανικού συστήματος εκπαίδευσης, έχω να διατυπώσω κάποια ερωτήματα στον αξιότιμο κ. Υπουργό Παιδείας και στα στελέχη του Υπουργείου: 1) Δεν μας αρκεί να δούμε το καλό παράδειγμα το Γερμανικό (όπως ανωτέρω) και να πειστούμε να το εφαρμόσουμε με επιπλέον χρηματοδότηση και αξιολόγηση των ΤΕΙ και των τμημάτων τους (δηλ. «κλείσιμο» συγχώνευση των ομοειδών τμημάτων, ή τμημάτων που δεν έχουν μελλοντικές προοπτικές); 2) Θα εφαρμόσουμε εφεξής ένα σύστημα όπου όλα τα τμήματα της χώρας θα γίνουν Πανεπιστημιακά; Χωρίς να υπάρχει μια κατηγορία ιδρυμάτων Τεχνολογικής Εκπαίδευσης; Γνώμη μου είναι ότι συντελείται μια λαθεμένη πολιτική, που τα αποτελέσματά της θα φανούν πολύ σύντομα.
Εν τέλει, η Πολιτεία (τη δεκαετία του ’90) «εγκλημάτησε κυριολεκτικά» αφού με αμιγώς πολιτικά κριτήρια φρόντισε τον πακτωλό χρημάτων που εδόθη από την Ευρωπαϊκή Ένωση (προγράμματα ΕΠΕΑΕΚ) για την ενδυνάμωση των ήδη υπαρχόντων τμημάτων, να τα σπαταλήσει για την ίδρυση ενός μεγάλου αριθμού νέων τμημάτων, με το ίδιο γνωστικό αντικείμενο, ή σε «τρελά» αντικείμενα αμιγώς Greek style. Ας φροντίσει να μειώσει τα Ιδρύματα (ΤΕΙ) σε αριθμό τμημάτων (που έχουν προοπτικές) δίνοντας κονδύλια για την ενίσχυση των τμημάτων που θα επιλεγούν να παραμείνουν. Είτε το θέλουμε είτε όχι, σήμερα με τις άθλιες οικονομικές συνθήκες, δεν έχουμε την πολυτέλεια ως χώρα να διαθέτουμε (στα ΤΕΙ): 11 τμήματα Πληροφορικής, 11 τμήματα Λογιστικής, 11 τμήματα Διοίκησης Επιχειρήσεων, 10 τμήματα Νοσηλευτικής, 9 τμήματα Τουριστικών Επιχειρήσεων, 9 τμήματα συναφή με τη Φυτική Παραγωγή, 8 τμήματα Μηχανολογίας, 8 τμήματα Ηλεκτρολογίας, 3 τμήματα Δασοπονίας; Τα τμήματα των ΤΕΙ θα πρέπει να μειωθούν στα απολύτως απαραίτητα και αυτά να ενισχυθούν στη συνέχεια. Να υπάρξει σωστός χωροταξικός σχεδιασμός και προγραμματισμός. Φτάνει πια ο λαϊκισμός. Τον έχουμε πληρώσει πανάκριβα ως χώρα.
Ήδη, στα ΤΕΙ έχουν επέλθει τα τελευταία 15 χρόνια σημαντικές θετικές αλλαγές: νέοι εξοπλισμοί και νέες υποδομές, σύγχρονα εργαστήρια, νέοι συνάδελφοι προσοντούχοι, με τίτλους μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς, έχουν εισέλθει στα ιδρύματα μεταβάλλοντας προς το καλύτερο τα ΤΕΙ και δίνοντας αέρα ανανέωσης, δυναμισμού και τεχνοκρατίας. Αυτή η κατάσταση θα πρέπει να συνεχιστεί με ταχύτερους ρυθμούς, και μάλιστα με ενίσχυση των τμημάτων του πρωτογενούς τομέα (φυτική – ζωική παραγωγή), του τομέα των τροφίμων, των τομέων υπηρεσιών (τουρισμού, λογιστικής κ.α.), των τομέων πληροφορικής και νέων τεχνολογιών αιχμής, των τομέων που σχετίζονται με την παραγωγή αγαθών, προϊόντων και ειδικών κατασκευών: Τα ΤΕΙ θα πρέπει να εξελιχθούν σε Τεχνολογικά Πανεπιστήμια.