Οι εμπορικοί θαλάσσιοι λιμένες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (ΝΑΕ) είναι κόμβοι για το λαθρεμπόριο κοκαΐνης και ηρωίνης και το παράνομο εμπόριο. Αποστολές ναρκωτικών, κυρίως από τη Λατινική Αμερική, βρίσκονται συχνά σε δοχεία με φρέσκα φρούτα - συγκεκριμένα μπανάνες, αναφέρει μια νέα έκθεση που εξετάζει τις θαλάσσιες διαδρομές των Βαλκανίων.
Μεγάλες κατασχέσεις κοκαΐνης - συνήθως κρυμμένες σε κουτιά με μπανάνες - σε λιμάνια όπως το Δυρράχιο (Αλβανία), το Πλότσε και η Ριέκα (Κροατία) και η Θεσσαλονίκη έχουν προκαλέσει υποψίες ότι τα λιμάνια της νοτιοανατολικής Ευρώπης γίνονται ολοένα και πιο ελκυστικά για τους διακινητές.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε από μεγάλες κατασχέσεις ηρωίνης στα λιμάνια της Κωνστάντζας (Ρουμανία), του Κόπερ (Σλοβενία) και της Βάρνας (Βουλγαρία), καθώς και το μακροχρόνιο πρόβλημα του λαθρεμπορίου τσιγάρων, ιδίως μέσω των λιμανιών του Μπαρ (Μαυροβούνιο) και του Πειραιά.
Η έρευνα προειδοποίησε ότι πάνω από 100 λιμάνια της ΝΑΕ και 12 τερματικοί σταθμοί εμπορευματοκιβωτίων χρησιμεύουν ως βασικά σημεία εισόδου και εξόδου για μεγάλης κλίμακας παράνομο εμπόριο στην Αδριατική, στο Αιγαίο, στη Μαύρη και στο Ιόνιο Πέλαγος και στον ποταμό Δούναβη.
«Η εγγύτητα της περιοχής σε προσοδοφόρες αγορές στη δυτική Ευρώπη, οι δεσμοί της με τη Βόρεια Αφρική και την Τουρκία και η αυξημένη κίνηση από τη Λατινική Αμερική και την Ασία, σε συνδυασμό με ευπάθειες που συνδέονται με τη διαφθορά, δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για εγκληματικά δίκτυα να εμπλέκονται σε τέτοιου είδους εμπορία», αναφέρει η έκθεση που δημοσιεύθηκε την Τρίτη από την Παγκόσμια Πρωτοβουλία κατά του Διακρατικού Οργανωμένου Εγκλήματος (GI-TOC).
Μεταξύ 2018 και 2021, κατασχέθηκαν περίπου οκτώ τόνοι κοκαΐνης σε λιμάνια της ΝΑ Ευρώπης, σημειώνει η έκθεση. Τα οπιούχα και τα συνθετικά ναρκωτικά, κυρίως η ηρωίνη, που φτάνουν μέσω Τουρκίας και Μέσης Ανατολής, αποτελούν τακτικές αναχαιτίσεις των αρχών και στα περιφερειακά λιμάνια.
«Φαίνεται ότι υπάρχει μια αλλαγή στις διαδρομές λαθεεμπορίας λόγω των μέτρων που έχουν σχεδιαστεί για τον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών και της COVID, των μεγάλων κατασχέσεων κοκαΐνης στο Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες· και την αναστάτωση που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι διακινητές αναζητούν εναλλακτικές διαδρομές», αναφέρει ο Γουόλτερ Κεμπ, συν-συγγραφέας της έκθεσης
«Σε ορισμένα λιμάνια, φαίνεται να υπάρχουν κελιά εγκληματικών ομάδων που λειτουργούν ως μέρος ευρύτερων διεθνικών δικτύων. Αρκετά λιμάνια είναι μαγνήτες του εγκλήματος, προσελκύοντας όχι μόνο τοπικές εγκληματικές ομάδες αλλά και εκείνες από χώρες που δεν δρουν στην στεριά και χρειάζονται διέξοδο στη θάλασσα», υποστηρίζει ο Ρουτζέρο Σκατούρο, κύριος συγγραφέας της έκθεσης.
Περίπου το 80% όλων των εμπορευμάτων που διακινούνται παγκοσμίως αποστέλλονται μέσω θαλάσσης, τις περισσότερες φορές σε εμπορευματοκιβώτια. Μόνο το 2–3% αυτών των εμπορευματοκιβωτίων ελέγχονται τακτικά - καθιστώντας τα τον προτιμώμενο τρόπο μεταφοράς για τη διακίνηση μαζικών εμπορευμάτων στα Βαλκάνια, σύμφωνα με την έκθεση.
Tσιγάρα και καπνός, ειδικά στην Ελλάδα και το Μαυροβούνιο, απόβλητα, ειδικά μέσω λιμένων της Μαύρης Θάλασσας, και τα όπλα είναι μεταξύ των παράνομων εμπορευμάτων που διακινούνται κατά μήκος της ναυτικής οδού.
Παρά τις μεγάλες κατασχέσεις, ωστόσο, δεν έχουν γίνει πολλές συλλήψεις μεγάλων διακινητών κατά μήκος της διαδρομής.
«Αυτό δείχνει είτε αδυναμία δίωξης είτε μια ομπρέλα προστασίας που καλύπτει παράνομες δραστηριότητες σε ορισμένα λιμάνια των Βαλκανίων»
Η μελέτη εννέα λιμένων κατά μήκος της θαλάσσιας οδού των Βαλκανίων, η οποία αποκάλυψε πώς οι επενδύσεις σε λιμενικές υποδομές μπορούν να συνδεθούν με το ξέπλυμα χρήματος και τη διαφθορά, αποδεικνύουν τη σύνδεση μεταξύ των εμπορικών σημείων και του οργανωμένου εγκλήματος.
Μερικά από αυτά τα λιμάνια, λόγω της ευάλωτης διακυβέρνησης και της γεωγραφικής θέσης, αποτελούν μαγνήτες του εγκλήματος.
Ορισμένα από την άλλη πλευρά, αποτελούν ασφαλή καταφύγια, όχι μόνο για εγκληματίες, αλλά για «τις πολιτικές και επιχειρηματικές ελίτ που παρέχουν προστασία στο λαθρεμπόριο και που επωφελούνται από το λαθρεμπόριο, συμπεριλαμβανομένου του ξεπλύματος χρήματος», ανέφερε η έκθεση.
Οι αρχές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης έχουν καταβάλει μεγάλες προσπάθειες τις τελευταίες δεκαετίες για την καταπολέμηση τέτοιων απειλών χρησιμοποιώντας μέτρα του Διεθνούς Κώδικα Ασφάλειας Πλοίων και Λιμενικών Εγκαταστάσεων (ISPS), αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν παραλείψεις, για παράδειγμα λόγω ανεπαρκών σαρωτών και κινήτρων για διαφθορά σε ορισμένα λιμάνια, πρόσθεσε η ΜΚΟ με έδρα τη Γενεύη.
Ορισμένες προτάσεις για τη μείωση της εγκληματικής δραστηριότητας στα λιμάνια των Βαλκανίων και τη βελτίωση της διασυνοριακής συνεργασίας ήταν η ενίσχυση των τοπικών ερευνητικών ικανοτήτων, η ανάπτυξη αξιωματικών συνδέσμων στα λιμάνια για την αύξηση των δικτύων ασφαλείας, η βελτίωση των διακρατικών δικτύων επιβολής του νόμου και η επένδυση σε νέες τεχνολογίες.
Πηγή: OCCRP