Βίντεο με το πρωτότυπο του εγχώριου μαχητικού της Τουρκίας, που κατασκευάζει η TUSAS (ή ΤΑΙ), δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα: Το TF-X, όπως αποκαλείται, προορίζεται να αποτελέσει το μέλλον της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, ωστόσο το πρόγραμμά του έχει ακόμα πολλά και δύσκολα εμπόδια μπροστά- ειδικά αν η Άγκυρα θέλει να το εντάξει σε υπηρεσία την επόμενη δεκαετία.
Σε εκτενές δημοσίευμα του Warzone (The Drive) σχετικά με το TF-X αναφέρεται πως το πρωτότυπο του προγράμματος MMU (Mulli Muharip Ucak, εθνικό μαχητικό αεροσκάφος) είναι στη γραμμή συναρμολόγησης στην Άγκυρα, και το μεγαλύτερο μέρος της ατράκτου και των φτερών έχει συναρμολογηθεί. Απουσιάζουν οι δύο κινητήρες, καθώς και οι ουρές και άλλα τμήματ. Αν και η καλύπτρα του κόκπιτ έχει εγκατασταθεί, δεν έχουν εγκατασταθεί τα avionics και το εκτινασσόμενο κάθισμα. Το βίντεο φέρεται να τραβήχτηκε στις 21 Νοεμβρίου.
Από πλευράς μεγέθους είναι μικρότερο από το αμερικανικό stealth μαχητικό εναέριας υπεροχής F-22 Raptor (θεωρείται το κορυφαίο μαχητικό εναέριας υπεροχής που υπάρχει αυτή τη στιγμή στον κόσμο), μα είναι λίγο μεγαλύτερο από το F-35- το εξαιρετικά προηγμένο μαχητικό που φέρνει πολλές αεροπορίες του κόσμου στον χώρο των μαχητικών 5ης γενεάς. Σύμφωνα με αναφορές, το πρωτότυπο προορίζεται να κάνει την «έξοδό» του στις 18 Μαρτίου 2023, αν και η ημερομηνία αυτή φαντάζει κάπως φιλόδοξη.
Γενικότερα μιλώντας, το χρονοδιάγραμμα έχει πάει πίσω: Ομοίωμα πλήρους μεγέθους είχε παρουσιαστεί στο Paris Air Show το 2019, με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της TUSAS , Τεμέλ Κοτλί, να λέει πως ο στόχος ήταν η πρώτη πτήση του πρωτοτύπου να γίνει το 2025, με τα πρώτα αεροσκάφη παραγωγής να τίθενται σε υπηρεσία από το 2028. Η παρθενική πτήση επιδιώκεται τώρα να γίνει το 2025 ή το 2026, και τα πρώτα αεροσκάφη παραγωγής να αρχίσουν να παραδίνονται στις αρχές της δεκαετίας του 2030.
Το πρόγραμμα του TF-X είχε αρχίσει τον Δεκέμβριο του 2010, με στόχο την ανάπτυξη ενός μαχητικού το οποίο υποτίθεται πως θα ήταν «5ης γενεάς», ενσωματώνοντας stealth χαρακτηριστικά, υψηλές επιδόσεις και προηγμένα avionics- ωστόσο γίνεται εύκολα αντιληπτό πως, παρά τις τουρκικές εξαγγελίες και φιλοδοξίες, το TF-X μάλλον δεν θα βρίσκεται στην ίδια κατηγορία με το F-35 ή το F-22, τα οποία είναι αεροσκάφη που αναπτύχθηκαν από τις ΗΠΑ (με την τεράστια εμπειρία και τεχνογνωσία τους στον χώρο της αμυντικής και αεροδιαστημικής βιομηχανίας) μέσα σε βάθος πολλών ετών και με πολύ μεγάλο οικονομικό κόστος- κοινώς, το πρώτο εγχώριο αεροσκάφος της Τουρκίας δεν μπορεί να είναι αντίστοιχο/ εφάμιλλο των αεροσκαφών που φτιάχνουν οι ΗΠΑ, ό,τι και αν λένε οι Τούρκοι.
Ο αρχικός σχεδιασμός, σε επίπεδο concept, έγινε το 2011-2013, οδηγώντας στην έναρξη της πλήρους ανάπτυξης το 2016- ωστόσο πρέπει να υπενθυμιστεί πως όταν το πρόγραμμα άρχιζε οι απαιτήσεις της Τουρκίας ήταν διαφορετικές, καθώς ήταν να προμηθευτεί 100 μαχητικά F-35 από τις ΗΠΑ. Εν τέλει, η προμήθεια των ρωσικών S-400 οδήγησε στην εκδίωξη της Τουρκίας από το πρόγραμμα του F-35 το 2019.
Η απώλεια του F-35 έκανε ακόμα σημαντικότερο το πρόγραμμα του TF-X για την Τουρκία, αλλά προκάλεσε προβλήματα και σε αυτό, καθώς είχε επιλεγεί η «οικογένεια» κινητήρων F110 της General Electric για το μαχητικό- και η επιδείνωση των σχέσεων ΗΠΑ- Τουρκίας φάνηκε να απομακρύνει αυτή την προοπτική (αν και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ενδεχόμενης βελτίωσης, δεδομένου ότι οι συζητήσεις συνεχίζονται για την προοπτική αγοράς νέων μαχητικών F-16 από τις ΗΠΑ και αναβάθμισης υπαρχόντων αεροσκαφών του τύπου που έχει η Τουρκία).
Εάν δεν καταλήξουν οι F110 στο TF-X, μεταξύ των άλλων επιλογών θα μπορούσαν να είναι βρετανικοί Rolls-Royce- ωστόσο είναι άγνωστο κατά πόσον θα υπήρχε συμφωνία ως προς θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και μεταφοράς τεχνολογίας στην Τουρκία. Η επιλογή ρωσικού κινητήρα, αν και έχει συζητηθεί στο παρελθόν, αποτελεί πλέον μάλλον επικίνδυνη επιλογή, δεδομένων των κυρώσεων στη Ρωσία που ακολούθησαν την εισβολή της στην Ουκρανία και τη γενικότερη αποξένωσή της: Ήδη η Τουρκία δέχεται κριτικές για το συνεχιζόμενο «φλερτ» της με τη Μόσχα υπό αυτές τις συνθήκες, ενώ δεν πρέπει να παραβλέπεται και το ότι η Τουρκία έχει προμηθεύσει όπλα στην Ουκρανία. Έχει προταθεί και η ανάπτυξη ενός εγχώριου κινητήρα, αλλά αυτό στέλνει το χρονοδιάγραμμα πολύ μακριά.
Όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, το σκεπτικό στην Τουρκία έχει αλλάξει ως προς τη διαχείριση των μαχητικών της πολεμικής της αεροπορίας, και κυρίως της ραχοκοκαλιάς της, των F-16: Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν πως τα F-35 θα αντικαθιστούσαν τα παλιά F-4E-2020 Terminator στην αρχή και μετά θα εξόπλιζαν νέες μοίρες- με τα F-16 να αντικαθίστανται μετά από τα TF-X. Με την απώλεια του F-35, η Τουρκία προσπαθεί να επεκτείνει όσο γίνεται τη «ζωή» των F-16, ενώ παράλληλα επενδύει πολύ στα drones, μεταξύ των οποίων και το Bayraktar Kizilelma, που υποτίθεται ότι θα είναι ένα μη επανδρωμένο «μαχητικό». Ωστόσο οι προβληματικές σχέσεις με τις ΗΠΑ δημιουργούν ερωτηματικά ως προς το τι θα γίνει με τα F-16, ενώ διάφορες φημολογίες που έχουν κυκλοφορήσει περί πιθανής «ενδιάμεσης λύσης» δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Ως εκ τούτου, η εξέλιξη του TF-X είναι ζήτημα υψίστης σημασίας για την τουρκική αεροπορία, καθώς, όπως φαίνεται, το μέλλον της εξαρτάται από αυτήν.