Το εαρινό πακέτο συστάσεων προς τις χώρες που μπαίνουν ή κινδυνεύουν να μπουν σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος ανακοίνωσε σήμερα η Κομισιόν και μπορεί η Ελλάδα να ανησυχεί, διότι μονίμως βρίσκεται στη κόψη του ξυραφιού, αφού έχει τη τραυματική εμπειρία της εφαρμογής των δημοσιονομικών κανόνων, όμως αυτή τη φορά στο στόχαστρο βρίσκεται η δεύτερη ισχυρότερη οικονομία της Ευρωζώνης, η Γαλλία.
Υπενθυμίζεται ότι οι νέοι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας προβλέπουν αυστηρά μέτρα για τα κράτη με χρέος υψηλότερο από το 60% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος και δημοσιονομικό έλλειμμα άνω του 3%. Πιο ειδικά απαιτούν από τις χώρες με υπερβολικά ελλείμματα να μειώνουν το έλλειμμα κατά τουλάχιστον 0,5 μονάδα ετησίως και προβλέπουν οικονομικές κυρώσεις 0,1% του ΑΕΠ ετησίως για χώρες που δεν συμμορφώνονται με τις συστάσεις για διορθώσεις του δημοσιονομικού τους ελλείμματος.
Αξίζει δε να τονισθεί ότι η εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων είναι ενάντια στην λογική των πολιτικών που ευνοούν τις αθρόες παροχές καθώς οι δημόσιες δαπάνες θα πρέπει να βρίσκονται εντός ενός πολύ συγκεκριμένου πλαισίου και οτιδήποτε εκτός αυτού θα εκλαμβάνεται ως αύξηση δαπανών που θα ενεργοποιεί τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.
Καλύτερα η Ελλάδα αλλά ...
Για την Ελλάδα, όπως αναφέρεται στην έκθεση, διαπιστώνεται ότι βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με πέρυσι αφού φέτος παρουσιάζει ανισορροπίες αντί υπερβολικών ανισορροπιών. Ωστόσο οι ανισορροπίες αυτές, που έχουν να κάνουν με το υψηλό δημόσιο χρέος, τα πολλά μη εξυπηρετούμενα δάνεια, την υψηλή ανεργία, αν και υπάρχει βελτίωση σε σχέση με ένα χρόνο πριν, εξακολουθούν να προκαλούν ανησυχία και όπως σημειώνεται οι κίνδυνοι δημοσιονομικής βιωσιμότητας θα εξεταστούν στο πλαίσιο των μεταρρυθμισμένων δημοσιονομικών κανόνων.
Ακόμη αναφέρεται ότι η διατήρηση του συνετού δημοσιονομικού προσανατολισμού παραμένει ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και τη διασφάλιση της επανεξισορρόπησης της οικονομίας.
Σχετικά με τη δυνατότητα εξυπηρέτησης του χρέους και βάσει των εκθέσεων μεταπρογραμματικής εποπτείας, η οποίες αξιολογούν την οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοοικονομική κατάσταση των κρατών μελών που έχουν επωφεληθεί από προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής, εστιάζοντας στην ικανότητά τους να αποπληρώνουν, προκύπτει ότι η Ελλάδα, όπως επίσης και η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Κύπρος και η Πορτογαλία διατηρούν την ικανότητα αποπληρωμής του χρέους τους.
Συστάσεις της Κομισιόν προς την Ελλάδα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρουσιάζοντας τις ειδικές συστάσεις ανά χώρα για την κοινωνικοοικονομική πολιτική, στο πλαίσιο του εαρινού Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, συνιστά στην Ελλάδα να αναλάβει δράση το 2024 και το 2025 για:
- Να υποβάλει έγκαιρα το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό-διαρθρωτικό της σχέδιο.
Σύμφωνα με τις απαιτήσεις του μεταρρυθμισμένου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, συνίσταται να περιοριστεί η αύξηση των καθαρών δαπανών το 2025 σε ρυθμό συμβατό με την τοποθέτηση του χρέους της γενικής κυβέρνησης σε μια εύλογη πτωτική τροχιά μεσοπρόθεσμα και τη διατήρηση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης κάτω από το 3%.
- Συστήνεται, επίσης, η περαιτέρω βελτίωση του φορολογικού συστήματος, η ενίσχυση της λειτουργικής αυτονομίας της φορολογικής αρχής για τη διαχείριση και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της.
- Επιπλέον, χρειάζεται να διασφαλιστεί ότι τα εξωτερικά ισοζύγια συνεχίζουν σε μια σταθερά βελτιούμενη πορεία, προωθώντας την ισορροπημένη ανάπτυξη και υποστηρίζοντας τις παραγωγικές εγχώριες επενδύσεις. Θα πρέπει, ακόμη, να συνεχιστεί η μείωση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων που κατέχουν οι τράπεζες και οι πιστωτικοί φορείς, μεταξύ άλλων με την περαιτέρω βελτίωση των διαδικασιών ηλεκτρονικών δημοπρασιών για τη μείωση του ποσοστού των αποτυχημένων πλειστηριασμών.
- Επίσης σύμφωνα με την Επιτροπή, οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να ενισχύσουν τη διοικητική ικανότητα για τη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ, την επιτάχυνση των επενδύσεων και τη διατήρηση της δυναμικής στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. «Αντιμετωπίστε τις αναδυόμενες καθυστερήσεις για να καταστεί δυνατή η συνεχής, ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένου του κεφαλαίου REPowerEU, διασφαλίζοντας την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων έως τον Αύγουστο του 2026», αναφέρει η Επιτροπή.
- Η Επιτροπή επισημαίνει ότι «η εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας βρίσκεται σε καλό δρόμο», αλλά στο μέλλον, αντιμετωπίζει κινδύνους και προκλήσεις. Υπογραμμίζεται ότι «οι περαιτέρω προσπάθειες είναι βασικές για την επιτυχή εφαρμογή όλων των μέτρων του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας έως τον Αύγουστο του 2026».
- Όσον αφορά τα προγράμματα πολιτικής συνοχής, η Επιτροπή συστήνει την επιτάχυνση της εφαρμογής τους, αναφέροντας τα εξής: «Στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησής τους, συνεχίστε να εστιάζετε στις συμφωνηθείσες προτεραιότητες, αναλαμβάνοντας δράση για την καλύτερη αντιμετώπιση των αναγκών στον τομέα της πρόληψης και της ετοιμότητας έναντι των κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις ευκαιρίες που παρέχονται από την πλατφόρμα Strategic Technologies for Europe πρωτοβουλία για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας».
Προτείνεται, επίσης, να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα μέσω της αντιμετώπισης της χαμηλής επίδοσης βασικών δεξιοτήτων, της ενίσχυσης της διαχείρισης των κρατικών περιουσιακών στοιχείων και της ολοκλήρωσης του ρυθμιστικού πλαισίου για την περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Η Επιτροπή υπογραμμίζει την ανάγκη να μειωθεί η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα επιταχύνοντας την απεξάρτηση από τον άνθρακα στον τομέα των μεταφορών και τέλος συστήνεται η ενίσχυση της διαχείρισης των φυσικών καταστροφών με τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης και πρόληψης κινδύνων.
Η Κομισιόν επισημαίνει το χαμηλό επίπεδο της ελληνικής παιδείας λέγοντας:
«Το υψηλό και αυξανόμενο ποσοστό μαθητών με χαμηλές επιδόσεις, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που προέρχονται από πιο ευνοημένα περιβάλλοντα, αλλά και το χαμηλό ποσοστό των μαθητών με τις καλύτερες επιδόσεις υποδεικνύει τις διαρθρωτικές προκλήσεις όσον αφορά την ποιότητα και την ισότητα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Η Ελλάδα κατέχει επίσης την τελευταία θέση μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ όσον αφορά τη συμμετοχή σε εκπαίδευση και φροντίδα στην πρώιμη παιδική ηλικία, η οποία έχει διαπιστωθεί ότι επηρεάζει θετικά τα μετέπειτα εκπαιδευτικά αποτελέσματα.
Οι προκλήσεις που υπονομεύουν την εκπαίδευση στην Ελλάδα μπορούν να συνδεθούν με:
(i) την υποχρηματοδότηση του εκπαιδευτικού συστήματος,
(ii) την ανεπαρκή έμφαση που δίνεται στις μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης που βασίζονται στις ικανότητες με μεγάλη έμφαση στις επιχειρηματικές, κοινωνικές και εγκάρσιες δεξιότητες-
(iii) χαμηλά επίπεδα σχολικής αυτονομίας- και
(iv) έλλειψη συστηματικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών».
Διαβάστε αναλυτικά τις συστάσεις της Κομισιόν προς την Ελλάδα εδώ
Έναρξη της διαδικασίας περί υπερβολικού ελλείμματος. Στο στόχαστρο η Γαλλία
Η Κομισιόν στην έκθεσή της για το εαρινό Ευρωπαϊκό Εξάμηνο διαπιστώνει ότι δικαιολογείται η έναρξη της διαδικασίας περί υπερβολικού ελλείμματος για τη Γαλλία, την Ιταλία, το Βέλγιο, τη Σλοβακία, τη Μάλτα, την Ουγγαρία και την Πολωνία. Η Επιτροπή σκοπεύει να προτείνει στο Συμβούλιο να ανοίξει τη διαδικασία περί υπερβολικού ελλείμματος γι′ αυτά τα επτά κράτη-μέλη τον Ιούλιο και το φθινόπωρο αναμένεται να προτείνει τις συστάσεις της για διόρθωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Επίσης σύμφωνα με την Επιτροπή, συνολικά δέκα κράτη-μέλη υπερέβησαν πέρυσι το όριο του 3% του ΑΕΠ: Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, Σλοβακία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Εσθονία, Ισπανία και Τσεχία, ενώ το 2024 αναμένεται υπέρβαση του ορίου από τη Φινλανδία και τη Σλοβενία.
Σύμφωνα με τις εαρινές οικονομικές προβλέψεις της Επιτροπής, το 2023 η Ιταλία κατέγραψε έλλειμα 7,4% του ΑΕΠ, η Γαλλία (5,5%), η Σλοβακία και η Μάλτα (4,9%) και το Βέλγιο (4,4%).
Ο φόβος της άκρας δεξιάς ή της ανόδου των λαϊκιστικών δυνάμεων στη Γαλλία
Όπως προκύπτει η Κομισιόν δεν χαρίστηκε αυτή τη φορά στη Γαλλία η οποία εμφανίζει δημοσιονομικό έλλειμμα 5,5% του ΑΕΠ και χρέος που ξεπερνά το 110% του ΑΕΠ.
Η προοπτική σχηματισμού κυβέρνησης στο Παρίσι από τον ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό της Μαρί Λεπέν, έπειτα από την προκήρυξη πρόωρων εκλογών από τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ή ακόμη και το ενδεχόμενο νίκης της λαϊκιστικής αριστεράς, μετέτρεψε την ανοχή των Βρυξελλών προς τη χώρα σε αγωνία.
Πολύ σωστά επισημαίνουν αναλυτές στο Politico ότι είναι άλλο πράγμα να δείχνεις μια κάποια ανοχή σε ένα φιλοευρωπαίο ηγέτη και τελείως διαφορετικό να δείχνεις ανοχή σε πολιτικούς οι οποίοι αμφισβητούν την ΕΕ και οι πολιτικές τους απειλούν να τινάξουν την ευρωζώνη στον αέρα.
Η κυβέρνηση του Μακρόν είχε υποσχεθεί δημοσιονομικές περικοπές ύψους περίπου 20 δις. Ευρώ ενώ οι πολιτικοί του αντίπαλοι στις προεκλογικές εξαγγελίες έχουν προβεί σε μια ακατάσχετη παραχολογία όπως μείωση της φορολογίας ή της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 έτη για κάποιες κατηγορίες εργαζομένων.
Σταθερή η οικονομία της ΕΕ αλλά οι καιροί είναι αβέβαιοι
Σύμφωνα με τις εαρινές οικονομικές προβλέψεις του 2024 από την Κομισιόν προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ το 2024 κατά 1,0% στην ΕΕ και 0,8% στη ζώνη του ευρώ, χάρη στην ισχυρή αγορά εργασίας και τη δυναμική ιδιωτική κατανάλωση.
Το 2025, η ανάπτυξη προβλέπεται να επιταχυνθεί περαιτέρω σε 1,6% στην ΕΕ και σε 1,4% στη ζώνη του ευρώ.
Παράλληλα, ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί από 6,4% το 2023 σε 2,2% το 2025.
Όσον αφορά το δημοσιονομικό έλλειμμα στην ΕΕ προβλέπεται μείωση στο 3,0% για το 2024 και 2,8% για το 2025. (Δείτε αναλυτικά τα στοιχεία εδώ)
«Η οικονομία της ΕΕ παρέμεινε σταθερή παρά τις σημαντικές προκλήσεις που αντιμετώπισε και βελτιώνεται συνεχώς» δήλωσε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόφσκις και τόνισε την ανάγκη τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις όπως αυτές ορίζονται στα σχέδια ανάκαμψης, όπως επίσης και να παρουσιάσουν τα σχέδιά τους για το πως θα μειώσουν το χρέος και το έλλειμμα. Ο ίδιος τόνισε ότι το εξάμηνο που ακολουθεί είναι κρίσιμο και πρέπει να υπάρξει συντονισμός των πολιτικών των κρατών μελών δεδομένης της αβεβαιότητας που επικρατεί.
«Ούτε επιστροφή στην κανονικότητα, ούτε και στην λιτότητα»
Από την πλευρά του ο αρμόδιος επίτροπος για την Οικονομία Πάολο Τζεντιλόνι σημείωσε ότι οι οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές εισέρχονται τώρα σε έναν νέο κύκλο.
«Αυτό δεν σημαίνει ”επιστροφή στην κανονικότητα”, διότι δεν ζούμε σε κανονικούς καιρούς- και σίγουρα όχι ″επιστροφή στη λιτότητα”, διότι αυτό θα ήταν τρομερό λάθος» είπε και πρόσθεσε: «Επικεντρωνόμαστε σήμερα σε τρεις άξονες: την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, την εντατικοποίηση της εφαρμογής των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και τη λήψη των πρώτων μέτρων για την εφαρμογή της νέας οικονομικής μας διακυβέρνησης. Η σημερινή πολιτική καθοδήγηση αντανακλά τόσο την ανάγκη για δημοσιονομική σύνεση όσο και τις τεράστιες επενδυτικές ανάγκες που αντιμετωπίζουμε. Είμαι βέβαιος ότι θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε τους κοινούς μας στόχους».