Μέλος μιας οικογένεια που έχει συνεισφέρει όσο λίγες στην ελληνική μουσική σκηνή και ιδιαίτερα το jazz τμήμα της (ο αδελφός του Νίκος είναι εξαίρετος ντράμερ όπως επίσης και ο γιος του τελευταίου και φυσικά ανιψιός του Μιχάλης) ο κιθαρίστας και συνθέτης Θόδωρος Καπηλίδης ήταν ήδη από το τέλος της δεκαετίας του ’70 από τους λαμπρότερους εκπροσώπους της εγχώριας jazz. Μετά από πολλές δισκογραφικές και συναυλιακές συμπράξεις με τον αδελφό του και τους περισσοτέρους από τους πλέον εκλεκτούς Έλληνες jazz μουσικούς μετοίκησε εδώ και αρκετά χρόνια στην Ελβετία όπου διδάσκει jazz στο Πανεπιστήμιο Των Τεχνών της Ζυρίχης. Δεν αμέλησε όμως και την αμιγώς μουσική/δημιουργική πλευρά του και έτσι, μετά από δύο δίσκους αντίστοιχα το ’14 και το ’16, επανήλθε πριν λίγο καιρό με τον τρίτο που έχει τον – παράδοξο σε πρώτο επίπεδο – τίτλο «Το Εν» και διαφοροποιείται αισθητά από εκείνους. Με το νέο του γκρουπ Theo Kapilidis Neoplatonic Trio που συναπαρτίζεται από δυο Ελβετούς μουσικούς στο σαξόφωνο/κλαρινέτο και τα ντραμς ο Θόδωρος Καπηλίδης στο album αυτό κάνει μιαν απολύτως σύγχρονη jazz η οποία σε αρκετά μεγάλο βαθμό εμπνέεται από τον πολιτισμό (κάποιες στιγμές ακόμα και την μουσική παράδοση) της χώρας μας αλλά κινείται στους πλέον νέους δρόμους του ιδιώματος με την ηλεκτρική κιθάρα μάλιστα του ιδίου αρκετά συχνά να ακολουθεί ακόμα και...ψυχεδελικές κατευθύνσεις! Συνομίλησα μαζί του για την – όχι και τόσο συνηθισμένη ομολογουμένως – εμπειρία του, το να δημιουργεί εντός του πλαισίου του πιθανότατα πλέον διεθνιστικού μουσικού ιδιώματος όντας Έλληνας αλλά ζώντας μόνιμα σε μιαν από τις πλέον ανεπτυγμένες από πάσης πλευράς ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ελβετία.
Προφανώς θα βρισκόσουν στην Ελβετία λόγω της εργασίας σου στο πανεπιστήμιο θα ήταν όμως ενδιαφέρον να πεις αν υπάρχουν άλλοι λόγοι που θα σε έκαναν να μετοικήσεις εκεί, με άλλα λόγια αν υπάρχουν πράγματα για τα οποία θα την προτιμούσες από την Ελλάδα.
Νομίζω ότι ο βασικότερος λόγος που εξακολουθώ να ζω στην Ελβετία είναι το ότι πρέπει να δίνω εξετάσεις κάθε ημέρα. Τίποτα δεν είναι δεδομένο και πρέπει να το διεκδικείς καθημερινά. Αυτό με κάνει να παραμένω ανταγωνιστικός, να παρακολουθώ και να συμμετέχω στις εξελίξεις της μουσικής σε εκτελεστικό και εκπαιδευτικό επίπεδο. Υπάρχουν πάντως πολλές στιγμές που θα ήθελα να βρίσκομαι στην Ελλάδα, κυρίως σε περιόδους που είναι νεκρές δημιουργικά. Όσο παράξενα και αν ακούγεται πηγή έμπνευσης για εμένα παραμένει η Ελλάδα.
Τι θα είχες να πεις συγκρίνοντας την εκεί και την εδώ jazz σκηνή και γενικότερα το μουσικό γίγνεσθαι στις δύο χώρες;
Στην Ελβετία υπάρχει σαφώς ένα πιο μεγάλο background στην jazz, λογικό αν σκεφτούμε ότι η κεντρική και βόρεια Ευρώπη βίωσε όλη τη εξέλιξη του ιδιώματος και ότι ήδη από την δεκαετία του ’50 πέρασαν όλα τα αστέρια του από τη Ελβετία. Ακόμα έχουμε πολλούς Ελβετούς μουσικούς με διεθνή αναγνώριση όπως οι George Gruntz, Franco Amproseti, Daniel Humair, Jojo Mayer. Julian Sartorius, Pierre Favre, Thiery Lang και Nik Bärtsch και επίσης λειτουργούν πέντε Universities of the Arts με τμήματα jazz τα οποία παρέχουν εκπαίδευση ανωτάτου επιπέδου με το αρχαιότερο να λειτουργεί ήδη από το 1967. Όλα αυτά σε αντίθεση με την Ελλάδα που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια να κάνει κάποια βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Χρειάζεται νομίζω ακόμα χρόνος και πολλή δουλειά για να βρούμε την ταυτότητα μας στον χώρο αυτής της διεθνούς μουσικής γλώσσας που λέγεται jazz.
Ο τρίτος δίσκος σου έρχεται ως συνέχεια των δύο προηγουμένων ή διαφοροποιείται από αυτούς;
Τα δυο προηγούμενα albums ήταν μια αναφορά στην contemporary jazz ενώ το καινούριο είναι μια στροφή στην έκφραση βιωμάτων που ηχούν μέσα μου εδώ και πολλά χρόνια και τα αγνοούσα.
Είναι όχι απλά ασυνήθιστο αλλά παράξενο για τον ηγέτη ενός jazz συγκροτήματος, ακόμα περισσότερο θα έλεγα αν είναι κιθαρίστας, να μην περιλαμβάνει σε αυτό μπάσο και είμαι σίγουρος ότι δεν συνέβη επειδή δεν μπορούσες να βρεις τον κατάλληλο μπασίστα ή κοντραμπασίστα. Σε τι οφείλεται λοιπόν αυτή η επιλογή και σε τι εξυπηρετεί το μουσικό όραμα σου;
Κυρίως αποσκοπεί στο να έχουμε ακόμα πιο ελεύθερο χώρο για να κινηθούμε. Το μπάσο καθορίζει κάποια πράγματα ιδίως αρμονικά, χωρίς αυτό μπορώ να ακούω την ίδια αρμονία σε δυο διαστάσεις γιατί δεν υπάρχει η ρίζα την οποία ορίζει. Επίσης το μπάσο γενικά «γειώνει», χωρίς αυτό μπορούμε ίσως να πετάμε πιο εύκολα στα σύννεφα!
Επίσης δεν είναι καθόλου συνηθισμένο, είναι μάλλον μοναδική περίπτωση θα έλεγα, ένα jazz σχήμα να έχει το όνομα ενός φιλοσοφικού ρεύματος! Γιατί λοιπόν έδωσες στο γκρουπ αυτό το όνομα και τι καθιστά τον νεοπλατωνισμό τόσο σημαντικό για εσένα;
Μια μεγάλη πλειοψηφία των δημιουργικών μουσικών ασχολήθηκε με φιλοσοφικές ή και μεταφυσικές ακόμα αναζητήσεις. O John Coltrane είχε ηχογραφήσει ήδη το 1965 το album «Om», υπάρχει ακόμα το έργο του John McLaughlin με την Mahavishnu Orchestra, όπως και το «Shakti» του 1976 και πολλές ακόμα περιπτώσεις. Η δική μου αναζήτηση γίνεται διαμέσου του νεοπλατωνισμού.
Το ένα, η μονάδα, που έχεις δώσει ως τίτλο στο album, είναι για εσένα η απαρχή των πάντων, το πλήρες σύνολο ή αμφότερα ταυτόχρονα;
Είναι η προσπάθεια να καταφέρουμε την ώρα που παίζουμε ζωντανά την μουσική μας να γίνουμε έστω και για μιαν απειροελάχιστη στιγμή ένα με το κοινό που μας ακούει.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον, ειδικά σε αυτό τον δίσκο που – συνάδοντας με τον τίτλο του – ακολουθεί πιο εσωτερικούς, θα έλεγα ακόμα και φιλοσοφικούς, δρόμους να έλεγες ποιοι μουσικοί της jazz (και όχι φυσικά απαραίτητα κιθαρίστες!) λειτούργησαν ως βασικές επιρροές ή έστω αναφορές για εσένα.
Θα αναφέρω πριν από όλους τον Ερίκ Σατί και τον Ολιβιέ Μεσιάν και ας μην είναι φυσικά jazz μουσικοί αλλά μέγιστοι συνθέτες της μετα-κλασικής μουσικής και στη συνέχεια τους Esbjörn Svensson Trio, Bill Frisell, Olivier Messiaen, Kenny Wheeler, Sara Serpa και Andre Mattos.
Δεν είσαι από αυτούς που το «ταμπού» της διαφύλαξης της καθαρότητας της jazz τους εμποδίζει από το να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρονικά, έτσι δεν είναι;
Λατρεύω τα ηλεκτρονικά εφέ και διαθέτω πολλά αλλά επιμένω και μου αρέσει να τα χρησιμοποιώ όσο πιο διακριτικά γίνεται. Πάντως και ο καθαρός, δίχως εφέ, ήχος της κιθάρας έχει την δική του χάρη!
Θα έλεγες ότι το album εντάσσεται στο ευρύτερο ρεύμα της modal jazz ή όχι;
Μάλλον όχι, έχει πολλούς συλλογικούς αυτοσχεδιασμούς χωρίς να παρεμβαίνει καθένας μας στον χώρο του άλλου, αποφεύγοντας - εκτός ίσως από πολύ σύντομα διαστήματα - τις περιττές επιδείξεις δεξιοτεχνίας καθώς και τα κλισέ. Δίνεται ακόμα μεγάλη βάση στο mood κάθε σύνθεσης Επίσης τα εφέ και ειδικά με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται, όπως και το ότι ρυθμικά κινούμαστε στα even eights και όχι στο swing, το διαφοροποιούν νομίζω δραστικά από την τυπική έννοια του όρου modal jazz. Γενικά υπάρχει και από τους τρεις μας μια αυθεντική διάθεση πρωτοτυπίας σε όλα τα επίπεδα και για αυτό θα το ονόμαζα περιφραστικά «Greek flavored modern space ambient indie jazz»!
Οι μουσικές αναφορές σου αλλά και εκείνες στους τίτλους των κομματιών είναι κάποιου που ζει μακριά από την χώρα του και την νοσταλγεί ή, ανεξάρτητα από αυτό, κάποιου ο οποίος αγαπά ειλικρινά την χώρα του και ιδιαίτερα τον πολιτισμό της;
Θα έλεγα ότι το συναίσθημα της νοσταλγίας υπάρχει αλλά είναι κάτι βαθύτερο και πέραν από τα σύνορα της γενέθλιας χώρας. Είναι το μήνυμα του ότι έχουμε απομακρυνθεί από τον εαυτό μας, από την ψυχή μας και μέσω αυτού ερχόμαστε πάλι σε επαφή με τον εσωτερικό μας κόσμο Η αίσθηση της λύπης είναι το συναίσθημα του παραμελημένου εσωτερικού κόσμου μας όταν ερχόμαστε πάλι σε επαφή μαζί του. Η χαρά επίσης είναι η ανταμοιβή που μας δίνει η ψυχή μας αφού ασχοληθούμε μαζί της και περάσουμε από το στάδιο της μετάνοιας, κάτι σαν «ευχαριστώ που με θυμήθηκες».
Δεδομένου ότι το γκρουπ αποτελείται κατά τα δύο τρίτα από Ελβετούς πόσο διαθέσιμο είναι για συναυλίες στην Ελλάδα; Σκοπεύεις να πραγματοποιήσεις κάποιες;
Ήδη τον Ιανουάριο έγινε η παρουσίαση του album στο club «Mehrspur» της Ζυρίχη με μεγάλη επιτυχία και πολύ θετικά σχόλια. Πιο πρόσφατα, στις 8 Απριλίου, εμφανιστήκαμε στο «Isebähnli Club» του Μπάντεν, ένα από τα πιο γνωστά jazz clubs της Ελβετίας. Το καλοκαίρι θα εμφανιστούμε στο «Metropol» της Ζυρίχης. Ετοιμάζουμε επίσης την παρουσίαση του CD στην Αθήνα και θα ακολουθήσει τον Οκτώβριο περιοδεία σε Πάτρα, Ηράκλειο, Λάρισα, Ιωάννινα και Θεσσαλονίκη. Η δική μου χαρά, αλλά ακόμα περισσότερο των Ελβετών συνεργατών μου, για το ότι θα παίξουμε στο ελληνικό κοινό, δεν μπορεί να περιγραφεί!
Και η συνέχεια; Έχεις ήδη κάποιαν ιδέα ή και κάποιες συνθέσεις για τον επόμενο δίσκο;
Ετοιμάζω μια δουλειά για ορχήστρα και jazz κουιντέτο που όμως θα χρειαστεί πολύ χρόνο ακόμα μέχρι να ολοκληρωθεί και ένα CD με το τρίο μου αλλά αυτή τη φορά με κλασικά standards της jazz.
Θα περιμένουμε λοιπόν και την επίσης...νεοπλατωνική υποθέτω αντιμετώπιση της jazz παράδοσης από τον Θόδωρο Καπηλίδη με πολύ ενδιαφέρον!