Ο επίσημος τίτλος του πυρηνικού δόγματος της Ρωσίας ακούγεται μάλλον ανιαρός και γραφειοκρατικός: «Βασικές Αρχές Κρατικής Πολιτικής ως προς την Πυρηνική Αποτροπή». Ωστόσο το περιεχόμενό του είναι ανησυχητικό, ειδικά μετά τις πρόσφατες αναθεωρήσεις.
Η αναθεωρημένη έκδοση του πυρηνικού δόγματος υπεγράφη την Τρίτη από τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν και παρουσιάζει τις συνθήκες υπό τις οποίες η Μόσχα θα χρησιμοποιούσε το πυρηνικό της οπλοστάσιο, το οποίο είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο. Η νέα αυτή έκδοση «χαμηλώνει τον πήχυ», δίνοντας στον Ρώσο πρόεδρο την επιλογή να χρησιμοποιήσει πυρηνικά ως απάντηση και σε μια συμβατική επίθεση που γίνεται με την υποστήριξη μιας πυρηνικής δύναμης. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να περιλαμβάνει και τη χρήση αμερικανικής προέλευσης πυραύλων ATACMS από την Ουκρανία για χτυπήματα στο ρωσικό έδαφος, που είναι αυτό το οποίο θεωρείται ότι συνέβη την Τρίτη, όταν έξι πύραυλοι εκτοξεύτηκαν εναντίον του Μπριάνσκ. Ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, υπογράμμισε ότι τέτοιου είδους πλήγματα θα μπορούσαν εν δυνάμει να προκαλέσουν μια πυρηνική απάντηση, στο πλαίσιο του αναθεωρημένου εγγράφου.
Ποιο είναι το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας
Ο Πούτιν είχε υπογράψει την αρχική έκδοσή του το 2020 και ενέκρινε την Τρίτη την πιο πρόσφατη. Περιγράφει πότε η Ρωσία θα μπορούσε να καταφύγει στο πυρηνικό της οπλοστάσιο.
Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022, ο Πούτιν και άλλοι στο Κρεμλίνο έχουν απειλήσει επανειλημμένα τη Δύση με τα πυρηνικά όπλα της Ρωσίας. Ωστόσο αυτό εν τέλει δεν απέτρεψε τους συμμάχους του Κιέβου από το να παρέχουν στην Ουκρανία προηγμένα όπλα αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, κάποια εκ των οποίων έχουν χρησιμοποιηθεί για χτυπήματα σε ρωσικό έδαφος.
Το αναθεωρημένο έγγραφο περιγράφει τα πυρηνικά όπλα ως «μέσα αποτροπής» χαρακτηρίζοντας τη χρήση τους ως «ακραίο και αναγκαστικό μέτρο». Διακηρύσσει πως η Ρωσία «κάνει όλες τις απαραίτητες προσπάθειες για να μειώσει την πυρηνική απειλή και να αποτρέψει την επιδείνωση των διακρατικών σχέσεων που θα μπορούσε να πυροδοτήσει στρατιωτικές συγκρούσεις, περιλαμβανομένων πυρηνικών».
Η πυρηνική αποτροπή έχει σκοπό να διασφαλίζει την «κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα του κράτους», να αποτρέπει έναν εν δυνάμει επιτιθέμενο ή, «σε περίπτωση στρατιωτικής σύγκρουσης, να αποτρέπει μια κλιμάκωση εχθροπραξιών και να τις σταματά με όρους αποδεκτούς από τη Ρωσική Ομοσπονδία», σύμφωνα με το έγγραφο.
«Η πυρηνική αποτροπή έχει σκοπό να διασφαλιστεί πως οποιοσδήποτε αντίπαλος θα συνειδητοποιεί το αναπόφευκτο της ανταπόδοσης σε μια περίπτωση επιθετικότητας απέναντι στη Ρωσία και στους συμμάχους της», συμπληρώνεται.
Αν και η γλώσσα που χρησιμοποιείται έχει γενικό χαρακτήρα για να αποφεύγονται ξεκάθαρες δεσμεύσεις και να μην μπορεί να μαντέψει με ακρίβεια η Δύση ποια θα είναι η αντίδραση της Μόσχας, η επικαιροποιημένη έκδοση παρουσιάζει συνθήκες υπό τις οποίες ο Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την πυρηνική επιλογή ως απάντηση σε μια συμβατική επίθεση.
Οι αλλαγές στο δόγμα προετοιμάζονταν εδώ και μήνες, και δεν είναι σύμπτωση που η ανακοίνωση της νέας έκδοσης την Τρίτη ακολουθεί την απόφαση των ΗΠΑ να επιτρέψουν στην Ουκρανία τη χρήση μεγαλύτερης εμβέλειας πυραύλων για χτυπήματα σε στόχους στη Ρωσία. Επί μήνες ο πρόεδρος Μπάιντεν εξέταζε τους κινδύνους μιας τέτοιας κλιμάκωσης.
Τι θα προκαλούσε ρωσική απάντηση με πυρηνικά όπλα;
Σύμφωνα με το δόγμα, η Μόσχα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα «ως απάντηση στη χρήση πυρηνικών και άλλων τύπων όπλων μαζικής καταστροφής» εναντίον της Ρωσίας και των συμμάχων της καθώς και «σε περίπτωση επιθετικότητας» κατά της Ρωσίας και της Λευκορωσίας με συμβατικά όπλα που απειλούν «την κυριαρχία ή/ και την εδαφική ακεραιότητα».
Οποιαδήποτε επιθετικότητα απέναντι στη Ρωσία από μια μη πυρηνική δύναμη με «τη συμμετοχή ή την υποστήριξη μιας πυρηνικής δύναμης» θα εκλαμβάνεται ως «κοινή επίθεση» στη Ρωσία, σύμφωνα με το έγγραφο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Τα κριτήρια της Ρωσίας για χρήση πυρηνικών - Τι έδειξε «πρόβα» κατά κινεζικής εισβολής
Όπως συμπληρώνεται, πυρηνικά όπλα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν υπό τις εξής συνθήκες:
-Αν υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες για την εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων κατά της ρωσικής επικράτειας ή συμμάχων της
-Αν πυρηνικά όπλα ή άλλα όπλα μαζικής καταστροφής χτυπήσουν την επικράτεια της Ρωσίας ή των συμμάχων της ή χτυπήσουν ρωσικές στρατιωτικές μονάδες ή εγκαταστάσεις στο εξωτερικό
-Αν οι επιπτώσεις εχθρικής ενέργειας εναντίον κρίσιμης σημασίας εγκαταστάσεων της ρωσικής κυβέρνησης ή των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις δυνατότητες πυρηνικής αντεπίθεσης
-Σε περίπτωση επιθετικότητας κατά της Ρωσίας ή της Λευκορωσίας που περιλαμβάνει συμβατικά όπλα, η οποία αποτελεί κρίσιμη απειλή στην κυριαρχία και εδαφική τους ακεραιότητα
-Αν υπάρξουν αξιόπιστες πληροφορίες περί απογείωσης ή εκτόξευσης στρατηγικών και τακτικών αεροσκαφών, πυραύλων cruise, drones, πολυηχητικών ή άλλων ιπτάμενων οχημάτων και παραβίασης των ρωσικών συνόρων από αυτά
Ο πρόεδρος μπορεί να ενημερώσει τους στρατιωτικούς και πολιτικούς ηγέτες άλλων χωρών ή διεθνών οργανισμών «για την ετοιμότητα περί χρήσης πυρηνικών όπλων» ή ότι έχει ληφθεί ήδη απόφαση χρήσης τους.
Επίκειται χρήση πυρηνικών όπλων;
Ακόμα και πριν υπογράψει το αναθεωρημένο πυρηνικό δόγμα, ο Πούτιν προειδοποιούσε τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ να μην επιτρέψουν στην Ουκρανία να χτυπήσει τη Ρωσία με δυτικής προέλευσης πυραύλους μακράς εμβέλειας. Ερωτηθείς την Τρίτη αν μια ουκρανική επίθεση θα μπορούσε να οδηγήσει εν δυνάμει σε πυρηνική απάντηση, ο Πεσκόφ απάντησε καταφατικά, υποδεικνύοντας την αναφορά στο δόγμα που ανοίγει τον δρόμο για κάτι τέτοιο σε περίπτωση συμβατικού πλήγματος που συνιστά κρίσιμη απειλή προς την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ρωσίας.
Ο Πεσκόφ επίσης υπογράμμισε το νέο κομμάτι στο δόγμα που χαρακτηρίζει κοινή επίθεση μια επίθεση από χώρα που υποστηρίζεται από πυρηνική δύναμη.
Η Τατιάνα Στανόβαγια του Carnegie Russia and Eurasia Center σημείωσε πως το σχόλιο του Πεσκόφ σηματοδοτεί την πρώτη φορά που το Κρεμλίνο ξεκάθαρα αναγνωρίζει «την πιθανή χρήση πυρηνικών όπλων ως απάντηση σε πλήγματα στη ρωσική επικράτεια με πυραύλους μακράς εμβέλειας».
«Για να το πούμε απλά, ο Πεσκόφ ανοιχτά παραδέχεται ότι το Κρεμλίνο εξετάζει το ενδεχόμενο πυρηνικού πλήγματος» πρόσθεσε.
Ενώ το δόγμα οραματίζεται μια πιθανή πυρηνική απάντηση από τη Ρωσία, η γλώσσα είναι τέτοια που να αποφεύγεται σαφής δέσμευση στη χρήση πυρηνικών όπλων και να παραμένουν ανοιχτές οι επιλογές του Πούτιν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Πυρηνικά όπλα: Αύξηση- ρεκόρ στις δαπάνες ενίσχυσης των πυρηνικών οπλοστασίων το 2023
Οι ΗΠΑ δεν έχουν δει αλλαγή στην πυρηνική «στάση» (posture) της Ρωσίας, σύμφωνα με αξιωματούχο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ που μίλησε ανώνυμα. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση Μπάιντεν «δεν έχει δει λόγο να αλλάξει τη δική μας πυρηνική στάση ή δόγμα ως απάντηση στις ρωσικές ανακοινώσεις», πρόσθεσε.
Ο Τζακ Γουότλινγκ, ερευνητής του Royal United Services Institute (RUSI) είπε ότι η χρήση μεγαλύτερης εμβέλειας δυτικών όπλων «σίγουρα δεν» θα προκαλέσει πυρηνική απάντηση από τη Μόσχα, όπως φοβούνται κάποιοι στη Δύση. Ωστόσο η Ρωσία «μπορεί να κλιμακώσει με μια σειρά από τρόπους για να επιφέρει κόστος στη Δύση, από υποβρύχιες δολιοφθορές μέχρι τη χρήση “αντιπροσώπων/ υποχειρίων” για την παρεμπόδιση του εμπορίου στο Μπαμπ ελ Μαντέμπ»- στενό στην Ερυθρά Θάλασσα όπου επιθέσεις κατά εμπορικών πλοίων αποδίδονται στους Χούθι της Υεμένης.
Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, αναπληρωτής επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, στο οποίο προεδρεύει ο Πούτιν, είπε ότι η χρήση ΝΑΤΟϊκών πυραύλων από την Ουκρανία για πλήγματα στη Ρωσία «θα μπορούσε να θεωρηθεί επίθεση από χώρες του (ΝΑΤΟ) στη Ρωσία...σε αυτό το σενάριο, η Ρωσία διατηρεί το δικαίωμα να ανταποδώσει με όπλα μαζικής καταστροφής εναντίον του Κιέβου και σημαντικών εγκαταστάσεων του ΝΑΤΟ, όπου και αν βρίσκονται...αυτό θα συνιστούσε Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο».
Η Στανόβαγια είπε ότι η παρούσα κατάσταση «προσφέρει στον Πούτιν έναν σημαντικό πειρασμό να κλιμακώσει» και αποτελεί μια «ασυνήθιστα επικίνδυνη περίσταση». Ο Πούτιν «ίσως θέλει να παρουσιάσει στη Δύση δύο άκαμπτες επιλογές: “Θέλετε πυρηνικό πόλεμο; Θα τον έχετε” ή “ας τελειώσουμε αυτόν τον πόλεμο με τους όρους της Ρωσίας”» έγραψε σχετικά στο Χ. Αυτό δεν θα εμπόδιζε πιθανές ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, μα θα ενίσχυε τη θέση του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για απευθείας διάλογο με τον Πούτιν, όπως ανέφερε η ίδια. «Ταυτόχρονα, θα εξέθετε τον Μπάιντεν σε επικρίσεις ως καταλύτη της κλιμάκωσης, εν δυνάμει αποθαρρύνοντας και την Ουκρανία από την περαιτέρω χρήση πυραύλων μακράς εμβέλειας» πρόσθεσε η Στανόβαγια.
Πηγή: Associated Press