Επτά χρόνια μετά τη συγκέντρωση δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων στους δρόμους της Μαδρίτης, στις 15 Μαΐου 2011, με αίτημα την πολιτική αναγέννηση, που κατέληξε στην κατάληψη της κεντρικής πλατείας της Πουέρτα ντελ Σολ, ποια μπορεί να είναι η παρακαταθήκη που έχει αφήσει στην πολιτική ζωή της Ισπανίας (και όχι μόνον) η εμβληματική τούτη μεσημβρία του κινήματος των πολιτών;
Σύμφωνα με τον ισπανικό ενημερωτικό ιστότοπο El Publico, από εκείνο το κίνημα και το κείμενο με τις δεκαέξι θέσεις αιτήματα των πολιτών, οι αλλαγές που προέκυψαν σε όλες τις πτυχές του πολιτικού φάσματος αλλά και της κοινωνίας είναι σημαντικές για να τις ανακαλούμε ακόμα και σήμερα στη συλλογική μνήμη, ως σημαντική συνεισφορά και κληρονομιά για τα επόμενο χρόνια.
Εν πρώτοις, υπενθυμίζει η El Publico η 15η Μαΐου συνέβαλε στην κατάρρευση του δικομματισμού στην Ισπανία. Υπήρξε η αφορμή για τη γέννηση νέων κομμάτων, όπως οι Podemos (που το 2104 εξέπληξαν με την εκλογή 5 Ευρωβουλευτών, ενώ τον επόμενο χρόνο, με 69 βουλευτές έγιναν η τρίτη δύναμη στο Ισπανικό Κοινοβούλιο). Συνάμα και άλλες τάσεις, που εμφανίσθηκαν δυναμικά στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως οι Equo, ή η Vox, έλκουν τη δημιουργία τους από τα γεγονότα και τις κινητοποιήσεις της 15ης Μαρτίου. Παράλληλα, το αίτημα για πολιτική αναγέννηση αποτέλεσε τη γενεσιουργό αφορμή και για άλλα κόμματα, στον αντίποδα των αριστερών κινημάτων, όπως οι Ciudadanos, που επισήμως εισήλθαν στο πολιτικό προσκήνιο το 2015 και σήμερα, σύμφωνα με τις σφυγμομετρήσεις, αποτελούν τη μεγαλύτερη σε πρόθεση ψήφου, πολιτική δύναμη στην Ισπανία.
Επίσης, τα γεγονότα του Μαΐου συνέβαλαν στην δυναμική ανάδυση κινήσεων πολιτών, που προασπίζονται το δικαίωμα στην υγεία, τη δημόσια εκπαίδευση και αντιστέκονται στην λιτότητα, την ανεργία και τις περικοπές.
Επίσης, το κίνημα της 15ης Μαΐου εξανάγκασε σε εσωτερικές αλλαγές και τα ίδια τα παραδοσιακά κόμματα. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) υιοθέτησε τα αιτήματα της βάσης για την θέσπιση εσωκομματικών εκλογών για την ανάδειξη του ηγέτη και των οργάνων. Εσωτερικές διαδικασίες που καταστατικά είναι υποχρεωτικές για τους Podemos, Ciudadanos. Μόνον το κυβερνητικό Λαϊκό Κόμμα δεν έχει επηρεασθεί, τονίζει ο ίδιος ιστότοπος.
Μία σημαντική παράμετρος, που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στις συγκεντρώσεις του Μαΐου και επηρέασε βαθιά την άσκηση της πολιτικής, είναι και ο κεντρικός ρόλος της συλλογικής λήψης αποφάσεων, μέσω των πλατιών συνελεύσεων. Πρόκειται για μία «οριζόντια μορφή οργάνωσης, που επηρεάζει άμεσα τη λήψη αποφάσεων» σε πολλά κόμματα, όπως οι Unidos Podemos. Στόχος αυτής της συμμετοχικής λήψης αποφάσεων είναι να αποφευχθεί η λειτουργία του κόμματος, ή η χάραξη στρατηγικής από τους ηγέτες του, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της βάσης.
Χάρις στο κίνημα της 15ης Μαΐου, που η ακμή του συνέπεσε με την έκρηξη της φούσκας των ακινήτων και την έναρξη των εξώσεων, ήταν μέσα από τα κινήματα των δυναμικών παρεμβάσεων των πολιτών, να περιορισθούν οι εξώσεις. Οι διεκδικήσεις για μία αξιοπρεπή κατοικία και για παραγραφή του χρέους εάν κατασχεθεί η κατοικία οδήγησαν, εξόν από τη δημιουργία οργανώσεων σε όλη τη χώρα για την προστασία των δανειοληπτών, επίσης και στην θέσπιση κανόνων για τα δάνεια (όπως ο Κώδικας Καλής Πρακτικής που ενέκρινε η κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι), στους οποίους αναγκάσθηκαν να συμμορφωθούν τα μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα της χώρας.
Ένα άλλο επίτευγμα είναι και η θέσπιση του Νόμου για τη διαφάνεια, την καλή διακυβέρνηση και την πρόσβαση στις πληροφορίες, ένα κεντρικό αίτημα του κόσμου που βγήκε στις πλατείες για να πληροφορείται για τις δαπάνες και τον τρόπο άσκησης της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, τις κρατικές συμφωνίες και τους μισθούς των πολιτικών στελεχών.
Οι κινητοποιήσεις της 15ης Μαΐου κατέληξαν και στην δημιουργία της πλατφόρμας 15MpaRato, που είναι η πρώτη που εγκάλεσε και έφερε ενώπιον τις δικαιοσύνης τραπεζίτες που ευθύνονται για την κρίση και τη διαχείρισή της. Με αιχμή του δόρατος τις δικαστικές διώξεις για το σκάνδαλο της τράπεζας Bankia, ο διοικητής της Ροδρίγο Ράτο και άλλα 32 μεγαλόσχημα στελέχη της τράπεζας κάθισαν στο εδώλιο. Σημαντική στιγμή του κινήματος ήταν η αποκάλυψη εμπιστευτικών ηλεκτρονικών μηνυμάτων και πληροφοριών που ενοχοποιούσαν τη διοίκηση της τράπεζας, της οποίας η χρεωκοπία και η διάσωση μέσω της εθνικοποίησής της στοίχισαν ακριβά στον ισπανό φορολογούμενο.
Αλλά και το φεμινιστικό κίνημα έλαβε μία νέα ώθηση μέσα από τις ανοικτές συνελεύσεις, τα τραπέζια των συζητήσεων, τα σημεία πληροφόρησης που λειτούργησαν στη διάρκεια των καταλήψεων στις πλατείες.
Ωστόσο, το κύριο χαρακτηριστικό της κινητοποίησης της 15 Μαΐου είναι η ανάδειξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως βασικού πεδίου και εργαλείου για τον πολιτικό διάλογο. Αμέσως μετά την κατάληψη της Πουέρτα ντελ Σολ, το Twitter μετατράπηκε σε ένα άτυπο Κοινοβούλιο, με τους χρήστες του να ανταλλάσσουν απόψεις και να εκφράζουν πολιτικές ιδέες μέσα από τα δίκτυα. Η εκτίναξη τούτη της χρήσης των μέσων αυτών στην κριτική κατά της εξουσίας (που κορυφώθηκε και πρόσφατα με τα γεγονότα στην Καταλωνία) έχει εξαναγκάσει την κυβέρνηση σε δυσανάλογες αντιδράσεις—όπως οι δικαστικές διώξεις κατά δύο γνωστών χρηστών του Twitter, που έχουν προκαλέσει αγανάκτηση στη χώρα.
Γεγονός πάντως παραμένει πως πλέον και τα ίδια τα κόμματα έχουν αναγκασθεί να προσαρμόσουν την ίδια τους την πολιτική γλώσσα και τον τρόπο πληροφόρησης στις νέες πραγματικότητες που τα μέσα τούτα επιβάλουν.