Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία έχει συνάψει συμφωνία με τη γειτονική Λευκορωσία για να αναπτύξει «τακτικά» πυρηνικά όπλα στο έδαφος της συμμάχου της - χώρας που βρίσκεται στις πύλες της Ευρωπαϊκής Ενωσης - προσθέτοντας ότι αυτό δεν θα παραβιάζει τις συμφωνίες μη διάδοσης.
Η ανακοίνωση αυτή έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία, με τις ΗΠΑ αλλά και την άμεσα «ενδιαφερόμενη» Ευρώπη να παρακολουθούν στενά τις τελευταίες κινήσεις της Μόσχας.
Ποιες είναι οι ανησυχίες
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είπαν ότι ο κόσμος αντιμετωπίζει τον σοβαρότερο πυρηνικό κίνδυνο από την Κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962 λόγω των δηλώσεων του Πούτιν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στην Ουκρανία, αλλά η Μόσχα λέει ότι η θέση της έχει παρερμηνευτεί.
Το Κίεβο και οι δυτικοί σύμμαχοί του φοβούνται ότι τα τακτικά πυρηνικά όπλα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στη μάχη, αφού ο Πούτιν και άλλοι προειδοποίησαν ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει όλο το τεράστιο οπλοστάσιό της.
Τι είναι τα τακτικά πυρηνικά όπλα
Ακαδημαϊκοί και διαπραγματευτές για τον έλεγχο των όπλων έχουν περάσει χρόνια διαφωνώντας για το πώς να ορίσουν τα τακτικά πυρηνικά όπλα (TNW). Η ερμηνεία βρίσκεται στο όνομα: είναι πυρηνικά όπλα που χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένα τακτικά κέρδη στο πεδίο της μάχης, αντί, ας πούμε, να καταστρέφουν μεγάλες πόλεις.
Λίγοι γνωρίζουν ακριβώς πόσα TNW έχει η Ρωσία επειδή είναι μια περιοχή που εξακολουθεί να καλύπτεται από τις παραδόσεις της μυστικότητας του Ψυχρού Πολέμου.
Η Ρωσία φαίνεται να έχει τεράστια αριθμητική υπεροχή έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και της στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ όσον αφορά τα TNW: οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτιμούν ότι η Ρωσία έχει περίπου 2.000 τέτοιες λειτουργικές τακτικές κεφαλές, 10 φορές περισσότερες από την Ουάσιγκτον.
Αυτές οι κεφαλές μπορούν να εκτοξευθούν μέσω μιας ποικιλίας πυραύλων, τορπιλών και βομβών βαρύτητας από ναυτικές, αεροπορικές ή χερσαίες δυνάμεις. Θα μπορούσαν ακόμη και απλώς να μεταφερθούν οδικώς σε μια περιοχή και να πυροδοτηθούν επιτόπου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν περίπου 200 τέτοια όπλα, τα μισά από τα οποία βρίσκονται σε βάσεις στην Ευρώπη. Αυτές οι πυρηνικές βόμβες B61 των, με διαφορετικές αποδόσεις, από 0,3 έως 170 χιλιοτόνους, αναπτύσσονται σε έξι αεροπορικές βάσεις σε όλη την Ιταλία, τη Γερμανία, την Τουρκία, το Βέλγιο και την Ολλανδία.
Η ατομική βόμβα που έριξαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Χιροσίμα της Ιαπωνίας το 1945 ήταν περίπου 15 χιλιοτόνων.
Ποιος δίνει εντολή πυροδότησης στην Ρωσία και τι ακολουθεί
Ο Ρώσος πρόεδρος είναι ο απόλυτος φορέας λήψης αποφάσεων όταν πρόκειται για τη χρήση πυρηνικών όπλων, τόσο στρατηγικών όσο και μη, σύμφωνα με το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας.
Οταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση το 1991, η Ρωσία είχε περίπου 22.000 TNW ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν περίπου 11.500. Τα περισσότερα από αυτά τα όπλα έχουν αποσυναρμολογηθεί ή βρίσκονται σε κατάσταση αναμονή προς αποσυναρμολόγηση.
Αυτά που έχουν απομείνει αποθηκεύονται σε τουλάχιστον 30 στρατιωτικές βάσεις και σιλό υπό τον έλεγχο της 12ης Κεντρικής Διεύθυνσης του Υπουργείου Αμυνας (12η GUMO) με επικεφαλής τον Ιγκόρ Κολεσνίκοφ, ο οποίος δίνει αναφορά απευθείας στον υπουργό Αμυνας.
Για να προετοιμαστεί ένα χτύπημα με TNW, είναι πιθανό ο Πούτιν να διαβουλευτεί με ανώτερους αξιωματούχους από το Ρωσικό Συμβούλιο Ασφαλείας προτού δώσει διαταγή, μέσω του γενικού επιτελείου, να ενωθεί μια κεφαλή με ένα όχημα εκτόξευσης.
Επειδή ο Πούτιν δεν θα μπορούσε να προβλέψει την απάντηση των ΗΠΑ σε ένα τέτοιο χτύπημα, ολόκληρη η πυρηνική στάση της Ρωσίας θα άλλαζε: τα υποβρύχια θα πήγαιναν στη θάλασσα, οι πυραυλικές δυνάμεις θα βρίσκονταν σε πλήρη ετοιμότητα και τα βομβαρδιστικά θα ήταν στις βάσεις έτοιμα για άμεση απογείωση.
Η συνθήκη της μη διάδοσης
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης το 1991, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέβαλαν τεράστιες προσπάθειες για να επιστρέψουν στη Ρωσία τα σοβιετικά πυρηνικά που είχαν τοποθετηθεί στη Λευκορωσία, την Ουκρανία και το Καζακστάν - το Κρεμλίνο κληρονόμησε το πυρηνικό οπλοστάσιο της Σοβιετικής Ενωσης.
Από τότε που της επιστράφηκαν τα όπλα στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Ρωσία δεν έχει ανακοινώσει καμία ανάπτυξη πυρηνικών όπλων εκτός των συνόρων της.
Ο Πούτιν υποστήριξε ότι η συμφωνία με τη Λευκορωσία δεν θα παραβιάζει τις συμφωνίες μη διάδοσης. Η Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων , που υπογράφηκε από τη Σοβιετική Ένωση, λέει ότι καμία πυρηνική δύναμη δεν μπορεί να μεταφέρει πυρηνικά όπλα ή τεχνολογία σε μια μη πυρηνική δύναμη, αλλά επιτρέπει την ανάπτυξη των όπλων εκτός των συνόρων της υπό τον έλεγχό της - όπως συμβαίνει και με τα πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ στην Ευρώπη.