Μετά από ένα 24ωρο καταιγιστικών εξελίξεων στη Βρετανία, που έφερε την απώλεια της πλειοψηφίας στη Βουλή των Κοινοτήτων για το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα (Τόρις), ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αναμένεται σήμερα να ζητήσει τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών για τις οποίες μετά τα γεγονότα της Τρίτης το κόμμα της Εργατικών που ηγείται της αντιπολίτευσης, δηλώνει έτοιμο να αναμετρηθεί αλλά όχι στο χρόνο που επιθυμεί ο πρωθυπουργός. Αυτή δε η διαφωνία φαίνεται ικανή να απομακρύνει τις πρόωρες κάλπες αφού για την διεξαγωγή εκλογών απαιτείται η έγκριση των 2/3 των βουλευτών του Σώματος.
Ο ηγέτης των εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν αξίωνε καιρό εκλογές, εκτιμώντας πως είναι η βέλτιστη οδός για να αρθεί το αδιέξοδο. Ωστόσο πολλοί μεταξύ όσων επιδιώκουν να αποτραπεί ένα διαζύγιο χωρίς συμφωνία, προειδοποιούν πως ο Τζόνσον θα επιδιώξει οι εκλογές να γίνουν σε χρόνο που θα εμποδίζει το κοινοβούλιο να αποτρέψει το Brexit την 31η Οκτωβρίου χωρίς συμφωνία. Ήδη ο πρωθυπουργός αναφέρει ως επιθυμητή ημερομηνία την 15η Οκτωβρίου η οποία όμως δύσκολα θα βρει σύμφωνο τον Κόρμπιν.
Ο τελευταίος επιθυμεί πρώτα την υπερψήφιση του νομοσχεδίου και την αναβολή του διαζυγίου Βρετανίας-ΕΕ και ακολούθως τον ορισμό του χρονοδιαγράμματος των εκλογών.
Τι συνέβη την Τρίτη
Η πρώτη ήττα για τον Τζόνσον ήρθε με την αποχώρηση του βουλευτή των Τόρις, Φίλιπ Λι ο οποίος προσχώρησε στο κόμμα των Φιλελεύθερων Δημοκρατών ενώ στη συνέχεια ο Τζόνσον γεύτηκε και την ήττα κατά την ψηφοφορία επί του σχεδίου νόμου για την αποτροπή της αποχώρησης χωρίς συμφωνία του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως είχαν προειδοποιήσει οι συνεργάτες του, η εξέλιξη αυτή θα οδηγούσε σε πρώρες κάλπες.
Το κείμενο εγκρίθηκε με 328 ψήφους (301 κατά) από μέλη των κομμάτων της αντιπολίτευσης και 21 στελέχη των Συντηρητικών του Τζόνσον, παρότι είχαν προειδοποιηθεί ότι εάν αψηφούσαν την κομματική γραμμή, θα αποπέμπονταν από την Κοινοβουλευτική Ομάδα των Τόρις και θα στερούνταν τη δυνατότητα να θέσουν εκ νέου υποψηφιότητα να εκλεγούν. Η Ντάουνινγκ Στριτ επιβεβαίωσε ότι θα τεθούν εκτός Συντηρητικού κόμματος.
Τρία χρόνια και πλέον αφότου οι ψηφοφόροι ενέκριναν στο δημοψήφισμα την αποχώρηση από την ΕΕ, η ήττα του Τζόνσον διατηρεί τον γόρδιο δεσμό του Brexit άλυτο. Όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν πάντα ανοικτά, από τη θυελλώδη έξοδο χωρίς συμφωνία ως την πλήρη εγκατάλειψη του εγχειρήματος.
Πάντως η χθεσινή έκβαση ήταν απλά το πρώτο εμπόδιο που καλούνταν να ξεπεράσουν σε αυτόν τον αγώνα οι κοινοβουλευτικοί, που ανέκτησαν τον έλεγχο της νομοθετικής ατζέντας, πράγμα όχι ασήμαντο.
Μια ακόμη κρίσιμη ψηφοφορία σήμερα και ένας μαραθώνιος
Σήμερα οι βουλευτές θα έχουν την ευκαιρία να ψηφίσουν και τα τρία στάδια του νομοσχεδίου Χίλαρι Μπεν, ενώ στη συνέχεια θα τεθεί στη Βουλή των Λόρδων, όπου συνήθως δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός στην ολοκλήρωση της συζήτησης ενός νομοσχεδίου.
Ήδη, ωστόσο, η επικεφαλής της ομάδας των Λόρδων που στηρίζουν το Εργατικό κόμμα, η Άντζελα Σμιθ, κατέθεσε πρόταση που θα εξεταστεί αύριο, η οποία προβλέπει ότι όλα τα στάδια του εγκεκριμένου από τη Βουλή των Κοινοτήτων νομοσχεδίου Μπεν, θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι την Παρασκευή το απόγευμα. Η κίνηση οφείλεται στις μάλλον βάσιμες υποψίες ότι οι Λόρδοι που πρόσκεινται υπέρ του Brexit θα επιχειρήσουν να καθυστερήσουν την συζήτηση του νομοσχεδίου, ώστε να μην έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία στην Άνω Βουλή πριν να ξεκινήσει η διακοπή των εργασιών της Βουλής των Κοινοτήτων.
Με τον τρόπο αυτό, διασφαλίζεται ότι το νομοσχέδιο θα έχει επιστρέψει στη Βουλή των Κοινοτήτων τη Δευτέρα 9η Σεπτεμβρίου, όπου οι βουλευτές θα εξετάσουν τις όποιες τροποποιήσεις έχουν προταθεί από τη Βουλή των Λόρδων. Η πρόταση της Σμιθ υποστηρίχθηκε από τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, γεγονός που ενισχύει τις πιθανότητες να γίνει δεκτή.
Το ERG βλέπει τώρα συνεργασία με το κόμμα του Brexit
Στο μεταξύ ο νέος πρόεδρος της ομάδας European Research Group (ERG), των Συντηρητικών βουλευτών που υποστηρίζουν το «σκληρό» Brexit, ο Στιβ Μπέικερ, που διαδέχθηκε την Τρίτη τον Τζέικομπ Ρις-Μογκ, έπειτα από συνεδρίαση της ομάδας, υποστήριξε ότι το κόμμα πρέπει να προχωρήσει σε συμφωνία με το Κόμμα του Brexit του Νάιτζελ Φαράζ, προκειμένου να κερδίσει τις πρόωρες εκλογές πριν από την έξοδο της χώρας από την ΕΕ.
Σε ενημέρωση που έκανε μετά τη συνεδρίαση της ομάδας για την επιλογή του νέου επικεφαλής, και παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον απέκλεισε στη διάρκεια του αγώνα για την ηγεσία οποιαδήποτε εκλογική συνεργασία με το κόμμα του Brexit, είπε: «Αυτό που είναι σαφές για μένα είναι ότι εάν έχουμε εκλογές πριν να αποχωρήσουμε από την ΕΕ και το κόμμα του Brexit πιστεύει ότι οδεύουμε προς μια κατεύθυνση που δεν επιτυγχάνει την ανεξαρτησία μας από την ΕΕ, τότε θα ορίσουν υποψηφίους ουσιαστικά παντού. Το αποτέλεσμα θα είναι ίδιο όπως στο Πίτερμπρο και στην Ουαλία – η συνεργασία των υποστηρικτών του Remain από τους Φιλελεύθερους και τους Εργατικούς, και θα χάσουμε το Brexit. Γι’ αυτό είπα ότι πρέπει να έχουμε κάποιου είδους συμβιβασμό (με το κόμμα του Brexit) αλλά δεν είμαστε ακόμη σε αυτό το σημείο».
Ένα όλο και πιο διχασμένο βασίλειο
Εν μέσω της πολιτικής θύελλας του Brexit, ωστόσο, είναι κάθε άλλο παρά σαφές το εάν η αντιπολίτευση θα εγκρίνει την προκήρυξη εκλογών.
Το δημοψήφισμα του 2016 αποκάλυψε ένα ΗΒ βαθιά διχασμένο για πολλά περισσότερα πράγματα από την ΕΕ, βάζοντάς το σε διαδικασία ενδοσκόπησης σχεδόν για τα πάντα: από τη μετανάστευση ως τον καπιταλισμό, την αυτοκρατορία, την Ένωση, το τι σημαίνει σήμερα η βρετανική ταυτότητα.
Πυροδότησε επίσης σφοδρές εμφύλιες συγκρούσεις και στα δύο μεγάλα κόμματα, με δεκάδες κοινοβουλευτικούς να ορκίζονται ότι θα βάλουν τις τύχες της χώρας πάνω από την πίστη τους στο κόμμα τους.
Η λίρα, η συναλλαγματική ισοτιμία της οποίας εκτιμάται ότι θα υποστεί βαρύ πλήγμα σε περίπτωση διαζυγίου με την ΕΕ χωρίς συμφωνία, υποχώρησε σε επίπεδο ως και 1:1,1959 δολάρια πριν από την ψηφοφορία. Επρόκειτο για νέο ιστορικό χαμηλό μετά το 1985, εξαιρουμένης μιας πολύ μικρής χρονικής περιόδου τον Οκτώβριο του 2016 —μερικά λεπτά, στην πραγματικότητα— όταν είχε καταγραφεί το λεγόμενο «flash crash», η στιγμιαία κατάρρευση της ισοτιμίας της.
Οι φόβοι για το Brexit χωρίς συμφωνία κλιμακώνονται στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε πως είναι ολοένα περισσότερο «ευκρινής πιθανότητα». Ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λεντριάν προεξόφλησε πως είναι το πιθανότερο σενάριο.
Σε έγγραφό της που περιήλθε σε γνώση του Reuters, η Κομισιόν εισηγείται να προσφερθεί οικονομική βοήθεια σε επιχειρήσεις, εργαζόμενους και αγρότες σε περίπτωση που το σενάριο γίνει πραγματικότητα. Επαναλαμβάνει την εκτίμησή της πως το Brexit χωρίς συμφωνία θα πλήξει πολύ πιο σκληρά την οικονομία της Βρετανίας από ό,τι αυτή της ΕΕ.
Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (ΔΗΕΕΑ) υπολογίζει ότι αυτή η εξέλιξη θα στοίχιζε σχεδόν 15 δισεκ. ευρώ στη Βρετανία άμεσα, λόγω απολεσθέντων εσόδων από τις εξαγωγές της στην ΕΕ, ενώ θα είχε επίσης μεγάλα έμμεσα κόστη. Το σενάριο αυτό χαρακτηρίζεται εφιάλτης στους οικονομικούς κύκλους, που προβλέπουν απογείωση του πληθωρισμού, κατάρρευση της λίρας και ύφεση.
Η αμερικανική επενδυτική τράπεζα JP Morgan σημείωσε ότι η προκήρυξη εκλογών θα καθιστούσε πιθανότερο το Brexit χωρίς συμφωνία.
Κοντά στο Ουέστμινστερ χθες, πολλοί εκατοντάδες αντίπαλοι του Brexit διαδήλωσαν χθες βράδυ απαιτώντας να «σταματήσει το πραξικόπημα» του Τζόνσον, που αποφάσισε αναστολή των εργασιών της Βουλής των Κοινοτήτων για πέντε εβδομάδες, ως την 14η Οκτωβρίου, ώστε να μειωθεί ο διαθέσιμος χρόνος συζήτησης από τα μέλη του κοινοβουλίου και άρα να επιβληθεί το δικό του όραμα για το διαζύγιο.
Από την πλευρά του, το υπουργείο Οικονομικών της Βρετανίας ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει επιπλέον δύο δισεκ. λίρες για την προετοιμασία και την αντιμετώπιση των συνεπειών του Brexit την περίοδο 2020-2021, αυξάνοντας το συνολικό κονδύλι στα 8,3 δισεκ. στερλίνες.