Την εγκύκλιο εφαρμογής του άρθρου 20 του Ν. 4387/16 για την απασχόληση συνταξιούχων, λόγω γήρατος, υπέγραψε ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης, Αναστάσιος Πετρόπουλος.
Μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι δεν θα επέρχεται καμία περικοπή στη σύνταξη για τη συντριπτική πλειονότητα των συνταξιούχων που ασκούν αγροτική δραστηριότητα. Παράλληλα, περιλαμβάνει δικαιότερες ρυθμίσεις για τους απασχολούμενους συνταξιούχους σε σχέση με το προγενέστερο καθεστώς, (πριν από την ψήφιση του Ν. 4387/16), όπως την περικοπή ή την αναστολή της σύνταξης μόνο για το διάστημα το οποίο αντιστοιχεί στις ημέρες απασχόλησης και όχι για ολόκληρο το μήνα, εφόσον η διάρκειά της είναι μικρότερη των 25 ημερών.
Συγκεκριμένα, με βάση την εγκύκλιο, η οποία εφαρμόζεται για συνταξιούχους, λόγω γήρατος, που αναλαμβάνουν εργασία ή αυτοαπασχόληση από τις 13 Μαΐου 2016 και έχουν υποχρέωση ασφάλισης στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ):
- Δεν περικόπτεται η σύνταξη των συνταξιούχων από 1/1/2017 του πρώην ΟΓΑ που συνεχίζουν να ασκούν αγροτική δραστηριότητα για την οποία υφίσταται υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ. Το νέο πλαίσιο του Ν. 4387/16 θα ισχύσει για όσους συνταξιοδοτηθούν από την 1η Ιανουαρίου 2025.
- Δεν περικόπτεται η σύνταξη των συνταξιούχων, μέχρι 12/05/2016, των λοιπών πρώην φορέων κύριας ασφάλισης ή του Δημοσίου που αποκτούν εισόδημα από άσκηση αγροτικής δραστηριότητας.
- Δεν περικόπτεται η σύνταξη των συνταξιούχων πρώην φορέων κύριας ασφάλισης ή του Δημοσίου, μετά την 13η Μαΐου 2016, που αποκτούν ετήσιο εισόδημα από άσκηση αγροτικής δραστηριότητας ύψους έως τις 4.923,12 ευρώ. Το ελάχιστο ασφαλιστέο μηνιαίο εισόδημα των 410,26 ευρώ (4.923,12 ευρώ σε ετήσια βάση) που ισχύει για τους αγρότες, τίθεται ως όριο για τη διατήρηση της αγροτικής περιουσίας και δεν θεωρείται ως «επανένταξη» στην αγορά εργασίας.
- Δεν περικόπτονται, επίσης, οι συντάξεις των συνταξιούχων που λαμβάνουν αμοιβές από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή άλλα συγγενικά δικαιώματα ούτε και οι συντάξεις των συνταξιούχων για αμοιβές που δεν υπόκεινται, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, σε ασφαλιστικές εισφορές ή λαμβάνουν αποδοχές για τις οποίες υφίσταται δυνατότητα παραίτησης και παραιτούνται του δικαιώματος είσπραξής τους.
Επιπλέον:
- Εφόσον δεν υπάρχει απασχόληση ολόκληρο τον μήνα, οι περιορισμοί του νόμου (περικοπή κατά 60% ή αναστολή καταβολής της σύνταξης) εφαρμόζονται μόνο για το διάστημα που αντιστοιχεί στις ημέρες κατά τις οποίες απασχολείται και ασφαλίζεται ο συνταξιούχος.
- Ο χρόνος ασφάλισης των απασχολούμενων συνταξιούχων αξιοποιείται για την προσαύξηση του ανταποδοτικού μέρους της κύριας σύνταξης. Το ύψος της προσαύξησης υπολογίζεται για κάθε έτος απασχόλησης με ετήσιο συντελεστή αναπλήρωσης 0,075% για κάθε μία ποσοστιαία μονάδα επιπλέον εισφοράς. Δικαίωμα προσαύξησης της σύνταξης δίνεται και σε συνταξιούχους που έχουν λάβει σύνταξη, πριν από την εφαρμογή του Ν. 4387/16 και απασχολούνται από τις 13 Μαΐου 2016 και μετά.
- Καταργείται για τους αυτοαπασχολούμενους συνταξιούχους η υποχρέωση καταβολής προσαυξημένων κατά 50% ασφαλιστικών εισφορών.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο, οι διατάξεις του άρθρου 20 του ν. 4387/2016 εφαρμόζονται σε συνταξιούχους, λόγω γήρατος, που λαμβάνουν σύνταξη από τους πρώην φορείς κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο και οι οποίοι εντάχθηκαν, από την 1η Ιανουαρίου 2017, στον ΕΦΚΑ, καθώς και στα πρόσωπα που λαμβάνουν χορηγία ή βουλευτική σύνταξη από το Δημόσιο.
Το νέο νομοθετικό πλαίσιο για την απασχόληση συνταξιούχων εφαρμόζεται στους συνταξιούχους, λόγω γήρατος, που θα αναλάβουν εργασία ή αυτοαπασχόληση, μετά την ισχύ του ν. 4387/2016, δηλαδή από τις 13 Μαΐου 2016, εφόσον προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ, σύμφωνα με τις σχετικές γενικές ή ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, που ίσχυαν, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2016, στους εντασσόμενους στον ΕΦΚΑ φορείς ασφάλισης ή το Δημόσιο.
Συνεπώς, σε περίπτωση που αναληφθεί δραστηριότητα για την οποία δεν προκύπτει, βάσει γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων, υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ, δεν έχει εφαρμογή η κοινοποιούμενη ρύθμιση περί απασχόλησης συνταξιούχων, ακόμη και εάν από την ασκούμενη επαγγελματική δραστηριότητα προκύπτει εισόδημα.
Αντίστοιχα, οι συνταξιούχοι που αναλαμβάνουν εργασία ή δραστηριότητα για την οποία είτε λαμβάνουν αμοιβές (π.χ. έξοδα κίνησης) που δεν υπόκεινται, βάσει νόμου, σε ασφαλιστικές εισφορές κλάδου κύριας σύνταξης ή λαμβάνουν αποδοχές για τις οποίες από την ισχύουσα νομοθεσία υφίσταται δυνατότητα παραίτησης και παραιτούνται του δικαιώματος είσπραξής τους, δεν εμπίπτουν στις ρυθμίσεις του άρθρου 20 του ν. 4387/2016 περί αναστολής ή περικοπής της σύνταξής τους (κύριας και επικουρικής). Στο πεδίο εφαρμογής των ρυθμίσεων του άρθρου 20 του ν. 4387/2016 δεν εμπίπτουν, επίσης, οι συνταξιούχοι που λαμβάνουν αμοιβές από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή άλλα συγγενικά δικαιώματα.
Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, η εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 20 του ν. 4387/2016 αφορά στη χρονική περίοδο που παρέχεται η αναληφθείσα επαγγελματική δραστηριότητα, για την οποία προκύπτει η υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ και όχι στη χρονική περίοδο καταβολής των σχετικών αμοιβών για την αναληφθείσα δραστηριότητα.
Το νέο νομοθετικό πλαίσιο περί απασχόλησης συνταξιούχων εφαρμόζεται σε συνταξιούχους, λόγω γήρατος, που διορίζονται σε θέσεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 3833/2010 (αιρετά όργανα ΟΤΑ, διοικητές, υποδιοικητές, πρόεδροι, αντιπρόεδροι και τα μέλη συλλογικών οργάνων διοίκησης των ΝΠΔΔ, κλπ), εφόσον ο διορισμός στις ανωτέρω θέσεις γίνει, μετά τις 13 Μαΐου 2016 και εφόσον προκύπτει υποχρέωση ασφάλισής τους στον ΕΦΚΑ.
Οι συνταξιούχοι που διορίζονται στις ανωτέρω θέσεις, υπόκεινται σε αναστολή της σύνταξης κύριας και επικουρικής ή των συντάξεών τους σε περίπτωση συρροής, εφόσον διορίζονται σε φορείς της γενικής κυβέρνησης.
Σε περίπτωση, δε, που τα ανωτέρω πρόσωπα δεν δικαιούνται ή έχουν παραιτηθεί της προβλεπόμενης για τη θέση που κατέχουν αμοιβής, εφόσον προβλέπεται από το νόμο η σχετική δυνατότητα, δεν έχουν εφαρμογή οι κοινοποιούμενες ρυθμίσεις.
Ομοίως, οι ρυθμίσεις του άρθρου 20 του ν. 4387/2016 δεν έχουν εφαρμογή στην περίπτωση που τα πρόσωπα αυτά λαμβάνουν αποκλειστικά ποσά ως έξοδα αποζημίωσης ή έξοδα παράστασης, τα οποία εκ της φύσεώς τους καταβάλλονται για την κάλυψη των δαπανών στις οποίες υποβάλλεται ο αιρετός κατά την άσκηση του λειτουργήματός του.
Παράλληλα, στην εγκύκλιο παρατίθενται συγκεκριμένα παραδείγματα:
Παράδειγμα 1: Συνταξιούχος του ΕΦΚΑ λαμβάνει κύρια σύνταξη, ύψους 800,00 ευρώ και επικουρική σύνταξη από το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ), ύψους 100,00 ευρώ και αναλαμβάνει εργασία στον ιδιωτικό τομέα, με πλήρη απασχόληση (25 ημέρες ασφάλισης). Ο εν λόγω συνταξιούχος θα λάβει μειωμένη κύρια και επικουρική σύνταξη κατά 60%, δηλαδή η μηνιαία κύρια σύνταξη θα ανέρχεται στα 320,00 ευρώ [(800,00 ευρώ – (60% x 800,00 ευρώ)] και η μηνιαία επικουρική σύνταξη θα ανέρχεται στα 40,00 ευρώ [100,00 ευρώ – (60% x 100,00 ευρώ)].
Παράδειγμα 2: Συνταξιούχος του ΕΦΚΑ λαμβάνει κύρια σύνταξη, ύψους 800,00 ευρώ και επικουρική σύνταξη από το ΕΤΕΑΕΠ, ύψους 100,00 ευρώ και εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα για δύο ημέρες το μήνα, με πλήρες ωράριο. Στην περίπτωση αυτή, το ποσό της κύριας σύνταξης για κάθε ημέρα ανέρχεται στα 32,00 ευρώ (800,00 ευρώ/25) και για κάθε ημέρα απασχόλησης το ποσό της κύριας σύνταξης μειώνεται κατά 19,20 ευρώ (60% x 32,00 ευρώ). Συνολικά, ο συνταξιούχος απασχολείται δύο ημέρες το μήνα και, συνεπώς, θα λάβει κύρια σύνταξη, ύψους 761,60 ευρώ [800,00 ευρώ – (2 x 19,20 ευρώ)]. Αντίστοιχα, το ποσό της επικουρικής σύνταξης για κάθε ημέρα ανέρχεται στα 4,00 ευρώ (100,00 ευρώ/25) και για κάθε ημέρα απασχόλησης το ποσό της επικουρικής σύνταξης μειώνεται κατά 2,40 ευρώ (60% x 4,00 ευρώ). Συνολικά, ο συνταξιούχος που απασχολείται δύο ημέρες το μήνα, θα λάβει επικουρική σύνταξη, ύψους 95,20 ευρώ [100,00 ευρώ – (2 x 2,40 ευρώ)].
Παράδειγμα 3: Συνταξιούχος του ΕΦΚΑ λαμβάνει κύρια σύνταξη, ύψους 800,00 ευρώ και επικουρική σύνταξη από το ΕΤΕΑΕΠ, ύψους 100,00 ευρώ και εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα για πέντε ημέρες το μήνα, με μειωμένο ωράριο. Στην απασχόλησή του αυτή, έστω ότι αντιστοιχούν τρεις ημέρες ασφάλισης ανά μήνα. Επομένως, θα έχει την ίδια αντιμετώπιση με το συνταξιούχο του προηγούμενου παραδείγματος, δηλαδή θα του καταβληθεί μειωμένο κατά 60% το ποσό που αντιστοιχεί στα 3/25 της κύριας και επικουρικής σύνταξής του.
Παράδειγμα 4: Συνταξιούχος του ΕΦΚΑ λαμβάνει κύρια σύνταξη, ύψους 800,00 ευρώ και επικουρική σύνταξη από το ΕΤΕΑΕΠ, ύψους 100,00 ευρώ και παρέχει υπηρεσίες σε ΝΠΔΔ, που είναι φορέας γενικής κυβέρνησης, για δύο ημέρες το μήνα, με πλήρες ωράριο. Το ποσό της κύριας σύνταξης για κάθε ημέρα ανέρχεται στα 32,00 ευρώ (800,00 ευρώ/25). Συνολικά, ο συνταξιούχος απασχολείται δύο ημέρες το μήνα και, συνεπώς, θα λάβει κύρια σύνταξη, ύψους 736,00 ευρώ [800,00 ευρώ – (2 x 32,00 ευρώ)]. Αντίστοιχα, το ποσό της επικουρικής σύνταξης για κάθε ημέρα ανέρχεται στα 4,00 ευρώ (100,00 ευρώ/25). Συνολικά, ο συνταξιούχος που απασχολείται δύο ημέρες το μήνα, θα λάβει επικουρική σύνταξη, ύψους 92,00 ευρώ [100,00 ευρώ – ( 2 x 4,00 ευρώ)].
Παράδειγμα 5: Ομοίως, συνταξιούχος του ΕΦΚΑ συμμετέχει ως ηθοποιός/τραγουδιστής σε δύο παραστάσεις ανά εβδομάδα. Θα περικοπεί μόνο το ποσό της σύνταξης που αντιστοιχεί στην απασχόλησή του για τις δύο παραστάσεις ανά εβδομάδα, σύμφωνα με τα παραπάνω παραδείγματα.
Κατά τη διάρκεια περικοπής ή αναστολής της σύνταξης, σύμφωνα με τα ανωτέρω, ο συνταξιούχος καταβάλλει τις προβλεπόμενες κατά περίπτωση ασφαλιστικές εισφορές κύριας, επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας, όπου οι τελευταίες προβλέπονται, καθώς και όποιες εισφορές ο ΕΦΚΑ συνεισπράττει. Συνεπώς, σε ό,τι αφορά τους αυτοαπασχολούμενους, καταργείται η προβλεπόμενη από το προϊσχύον καθεστώς προσαύξηση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 50%.
Σημειώνεται, επίσης ότι η καταβαλλόμενη στον απασχολούμενο συνταξιούχο επικουρική σύνταξη του ΕΤΕΑΕΠ αναστέλλεται ή περικόπτεται, μόνο εφόσον προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του ΕΤΕΑΕΠ για την αναληφθείσα εργασία ή αυτοαπασχόληση.