Ουκρανοί και δυτικοί αξιωματούχοι ανησυχούν ότι η συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων κοντά στην Ουκρανία θα μπορούσε να σηματοδοτήσει τα σχέδια της Μόσχας να εισβάλει στην πρώην Σοβιετική γείτονά της.
Το Κρεμλίνο επιμένει ότι δεν έχει τέτοια πρόθεση και έχει κατηγορήσει την Ουκρανία και τους δυτικούς υποστηρικτές της ότι κάνουν τους ισχυρισμούς για να συγκαλύψουν τα δικά τους επεκτατικά σχέδια.
Δεν είναι σαφές εάν η συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων προαναγγέλλει μια επικείμενη επίθεση. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πιέζει τη Δύση για εγγυήσεις που θα αποκλείουν την επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία και η μεταφορά στρατευμάτων κοντά στα σύνορα θα μπορούσε να αντανακλά μια προσπάθεια να περάσει το μήνυμά του.
Την ίδια ώρα η συνομιλία του Τζο Μπάιντεν με τον Βλάντιμιρ Πούτιν, διάρκειας δύο ωρών, το βράδυ της Τρίτης, δεν φαίνεται να οδήγησε προς μια εξομάλυνση της κατάστασης καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος απείλησε με αυστηρές κυρώσεις την Ρωσία σε περίπτωση εισβολής της Ουκρανίας, ενώ ο πρόεδρος της Ρωσίας ζήτησε δεσμευτικές εγγυήσεις ότι το ΝΑΤο δεν θα επεκταθεί προς ανατολάς.
Ποιες είναι οι ρίζες της διένεξης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας;
Η Ουκρανία, η οποία ήταν μέρος της ρωσικής αυτοκρατορίας για αιώνες πριν γίνει σοβιετική δημοκρατία, κέρδισε την ανεξαρτησία καθώς διαλυόταν η ΕΣΣΔ το 1991. Εκτοτε η χώρα προσπαθεί να αποβάλει τη ρωσική αυτοκρατορική της κληρονομιά και να σφυρηλατήσει ολοένα και πιο στενούς δεσμούς με τη Δύση.
Η απόφαση του Ουκρανού πρώην προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, που είχε φιλορωσικές τάσεις, να απορρίψει μια συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση έναντι στενότερων δεσμών με τη Μόσχα πυροδότησε μαζικές διαδηλώσεις οι οποίες οδήγησαν στην ανατροπή του το 2014. Η Ρωσία απάντησε προσαρτώντας τη χερσόνησο της Κριμαίας της Ουκρανίας και στηρίζοντας την αυτονομιστική εξέγερση των ρωσόφωνων πληθυσμών που ξέσπασε στα ανατολικά της Ουκρανίας.
Η Ουκρανία και η Δύση κατηγόρησαν τη Ρωσία ότι έστειλε στρατεύματα και όπλα για να στηρίξει τους αντάρτες. Η Μόσχα αρνήθηκε τους ισχυρισμούς, απαντώντας ότι οι Ρώσοι που προσχώρησαν στους αυτονομιστές ήταν εθελοντές.
Περισσότεροι από 14.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στις μάχες που ρήμαξαν την ανατολική βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας, την περιοχή Ντονμπάς.
Μια ειρηνευτική συμφωνία του 2015 με τη μεσολάβηση Γαλλίας και Γερμανίας βοήθησε να τερματιστούν συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας, αλλά οι προσπάθειες για την επίτευξη πολιτικής διευθέτησης απέτυχαν και οι σποραδικές αψιμαχίες συνεχίστηκαν κατά μήκος της τεταμένης γραμμής επαφής.
Νωρίτερα φέτος, μια έξαρση στις παραβιάσεις της εκεχειρίας στα ανατολικά και η συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων κοντά στην Ουκρανία τροφοδότησαν φόβους πολέμου, αλλά οι εντάσεις υποχώρησαν όταν η Μόσχα απέσυρε το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών της μετά από ελιγμούς τον Απρίλιο.
H πιο πρόσφατη ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων
Οι αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα διαπίστωσαν ότι η Ρωσία σχεδιάζει να αναπτύξει περίπου 175.000 στρατιώτες και σχεδόν οι μισοί από αυτούς είναι ήδη σταθμευμένοι κατά μήκος διαφόρων σημείων κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας προετοιμάζοντας μια πιθανή εισβολή που θα μπορούσε να ξεκινήσει στις αρχές του 2022.
Η Ουκρανία θεωρεί ότι η Μόσχα έχει κρατήσει πάνω από 90.000 στρατιώτες της όχι μακριά από τα σύνορα των δύο χωρών. Το ουκρανικό υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι μονάδες του ρωσικού 41ου στρατού έχουν παραμείνει κοντά στην Γέλνια, μια πόλη περίπου 260 χιλιόμετρα βόρεια των ουκρανικών συνόρων.
Ο Ουκρανός υπουργός Άμυνας είπε στο κοινοβούλιο την Παρασκευή ότι ο αριθμός των ρωσικών στρατευμάτων κοντά στην Ουκρανία και στην προσαρτημένη από τη Ρωσία, Κριμαία, υπολογίζεται σε 94.300, προειδοποιώντας ότι είναι πιθανή μια «μεγάλη κλιμάκωση» τον Ιανουάριο.
Επιπλέον, ο αρχιστράτηγος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων λέει ότι η Ρωσία έχει περίπου 2.100 στρατιωτικό προσωπικό στην ελεγχόμενη από τους αντάρτες περιοχή ανατολικά της Ουκρανίας και ότι οι Ρώσοι αξιωματικοί κατέχουν όλες τις διοικητικές θέσεις στις αυτονομιστικές δυνάμεις. Η Μόσχα έχει επανειλημμένα αρνηθεί την παρουσία των στρατευμάτων της στην ανατολική Ουκρανία.
Η Ρωσία δεν έδωσε λεπτομέρειες σχετικά με τον αριθμό και τις τοποθεσίες των στρατευμάτων της, λέγοντας ότι η ανάπτυξή τους στο έδαφός της δεν αφορά κανέναν.
Tι ζητά η Μόσχα
Το Κρεμλίνο κατηγόρησε την Ουκρανία ότι δεν τήρησε την ειρηνευτική συμφωνία του 2015 και επέκρινε τη Δύση ότι δεν ενθάρρυνε τη συμμόρφωση της Ουκρανίας. Η Ρωσία απαίτησε από την Ουκρανία να χορηγήσει ευρεία αυτονομία στις περιοχές των ανταρτών και να προσφέρει αμνηστία στους αντάρτες.
Η Ουκρανία, με τη σειρά της, έχει επισημάνει τις παραβιάσεις της εκεχειρίας από αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία και επιμένει ότι υπάρχει συνεχής παρουσία ρωσικών στρατευμάτων στα ανατολικά της παρά τις αρνήσεις του Κρεμλίνου.
Εν μέσω των κατηγοριών, η Ρωσία απέρριψε μια τετραμερή συνάντηση με την Ουκρανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, λέγοντας ότι είναι άσκοπη λόγω της άρνησης της Ουκρανίας να τηρήσει τη συμφωνία του 2015.
Η Μόσχα επέκρινε έντονα τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ για την παροχή όπλων στην Ουκρανία και τη διεξαγωγή κοινών ασκήσεων, λέγοντας ότι ενθαρρύνει τα ουκρανικά ”γεράκια του πολέμου” να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τις περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες με τη βία.
Νωρίτερα φέτος, ο Πούτιν απείλησε ότι μια στρατιωτική απόπειρα της Ουκρανίας να ανακτήσει τα ανατολικά της εδάφη θα είχε «σοβαρές συνέπειες για την ουκρανική πολιτεία».
Ο Ρώσος πρόεδρος έχει επανειλημμένα περιγράψει τους Ρώσους και τους Ουκρανούς ως «έναν λαό» και ισχυρίζεται ότι η Ουκρανία έχει καταλάβει άδικα εδάφη που άνηκαν ιστορικά στη Ρωσία κατά τη διάρκεια της σοβιετικής εποχής.
Ο Πούτιν τόνισε έντονα ότι οι φιλοδοξίες της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ αντιπροσωπεύουν μια κόκκινη γραμμή για τη Μόσχα και εξέφρασε επίσης ανησυχία για τα σχέδια ορισμένων μελών του ΝΑΤΟ να δημιουργήσουν στρατιωτικά κέντρα εκπαίδευσης στην Ουκρανία.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Πούτιν τόνισε ότι η Ρωσία θα αναζητήσει «αξιόπιστες και μακροπρόθεσμες εγγυήσεις ασφαλείας» από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους «που θα αποκλείουν κάθε περαιτέρω κίνηση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά και την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων που μας απειλούν σε κοντινή απόσταση από το ρωσικό έδαφος».
Κατηγόρησε ότι «οι απειλές αυξάνονται στα δυτικά μας σύνορα», με το ΝΑΤΟ να τοποθετεί τη στρατιωτική του υποδομή πιο κοντά στη Ρωσία και πρόσφερε στη Δύση να συμμετάσχει σε ουσιαστικές συνομιλίες για το θέμα, προσθέτοντας ότι η Μόσχα θα χρειαστεί όχι μόνο προφορικές διαβεβαιώσεις, αλλά «νομικές εγγυήσεις». Από την πλευρά του ο ο Μπάιντεν είπε την Παρασκευή ότι «δεν αποδέχεται την κόκκινη γραμμή κανενός».
Υφίσταται όντως η ρωσική απειλή για εισβολή;
Η Ρωσία απέρριψε τα όσα λέγονται για σχέδιο εισβολής ως μια ”εκστρατεία συκοφαντικής δυσφήμισης” από τη Δύσης και απάντησε ότι οι ισχυρισμοί αυτοί θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποκρύψουν την πρόθεση της Ουκρανίας για δική της επίθεση στα ανατολικά. Η Ουκρανία αρνείται τέτοια σχέδια.
Ορισμένοι παρατηρητές ερμηνεύουν την συγκέντρωση στρατευμάτων ως απόδειξη του Πούτιν ότι η Ρωσία είναι πιέζει καθ΄αυτόν τον τρόπο για να πείσει το ΝΑΤΟ να σεβαστεί τις κόκκινες γραμμές της Μόσχας και να σταματήσει να στέλνει στρατεύματα και όπλα στην Ουκρανία.
Τον περασμένο μήνα, ο Πούτιν σημείωσε με ικανοποίηση ότι οι προειδοποιήσεις της Μόσχας προκάλεσαν «ορισμένο άγχος» στη Δύση. Και πρόσθεσε: «Είναι απαραίτητο να τους κρατήσουμε σε αυτή την κατάσταση εγρήγορσης για όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να μην τους περάσει από το μυαλό να οργανώσουν κάποια σύγκρουση στα δυτικά μας σύνορα».
Αμερικανοί αξιωματούχοι παραδέχθηκαν ότι οι προθέσεις της Μόσχας είναι ασαφείς, αλλά επεσήμαναν την προηγούμενη συμπεριφορά της Ρωσίας ως αιτία ανησυχίας.
Ο Μπάιντεν δεσμεύτηκε την Παρασκευή να καταστήσει «πολύ, πολύ δύσκολο» για τον Πούτιν να επιτεθεί στην Ουκρανία, λέγοντας ότι μια σειρά από νέες πρωτοβουλίες που προέρχονται από την κυβέρνησή του έχουν σκοπό να αποτρέψουν τη ρωσική επιθετικότητα.
Πηγή: Associated Press