Για μια νέα σύγκρουση προετοιμάζονται οι κάτοικοι της βόρειας Συρίας: Ενώ ο κόσμος έχει στραμμένη την προσοχή του στον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει πει ότι σχεδιάζεται μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση για την απώθηση Σύριων Κούρδων μαχητών και τη δημιουργία μιας «buffer zone» στα σύνορα.
Οι εντάσεις είναι στα ύψη: Δεν περνάει ημέρα χωρίς ανταλλαγή πυρών και βομβαρδισμών μεταξύ υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ Σύριων Κούρδων μαχητών και τουρκικών δυνάμεων και ενόπλων των δυνάμεων της συριακής αντιπολίτευσης που υποστηρίζονται από την Τουρκία.
Αναλυτές λένε ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εκμεταλλεύεται τον πόλεμο στην Ουκρανία για να κυνηγήσει τους δικούς του στόχους στη γειτονική Συρία- χρησιμοποιώντας τη δύναμη βέτο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ στο θέμα της ένταξης Σουηδίας και Φινλανδίας ως μοχλό πίεσης.
Ωστόσο μια μεγάλης κλίμακας επιχείρηση από την Άγκυρα συνοδεύεται από κινδύνους, απειλώντας να διαταράξει τις σχέσεις της Τουρκίας τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με τη Ρωσία. Επίσης υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας ενός νέου κύματος εκτοπισμένων σε μια περιοχή που έχει πληγεί βαρύτατα από τον πόλεμο, όπου το Ισλαμικό Κράτος συνεχίζει να καραδοκεί στις σκιές.
Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας
Ο Ερντογάν τον προηγούμενο μήνα παρουσίασε σχέδια για επανέναρξη των τουρκικών προσπαθειών για δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας βάθους 30 χλμ στη Συρία, κατά μήκος των νοτίων συνόρων της, μέσω μιας διασυνοριακής επιχείρησης εναντίον υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ Σύριων Κούρδων μαχητών. Ο Ερντογάν ήθελε να δημιουργήσει αυτή τη ζώνη το 2019, μα η επιχείρηση σταμάτησε λίγο πριν το επιτύχει αυτό.
«Θα τους χτυπήσουμε ξαφνικά μια νύχτα. Και πρέπει να το κάνουμε» είπε ο Ερντογάν, χωρίς να δώσει συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο.
Από το 2016 η Τουρκία έχει εξαπολύσει τρεις μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις εντός Συρίας, στοχεύοντας την κύρια κουρδική πολιτοφυλακή στη Συρία (YPG), την οποία η Άγκυρα θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση και παρακλάδι του ΡΚΚ. Η YPG, ωστόσο, αποτελεί τη ραχοκοκαλιά των υπό αμερικανική αιγίδα δυνάμεων στη μάχη κατά των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους και έχει αποδειχθεί κορυφαίος σύμμαχος των ΗΠΑ στη Συρία.
Η Τουρκία, μέσω των τριών προηγούμενων στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Συρία έχει ήδη τον έλεγχο ενός μεγάλου κομματιού της συριακής επικράτειας, περιλαμβανομένων των πόλεων Αφρίν, Τελ Αμπιάντ και Τζαραμπλούς. Η Άγκυρα σχεδιάζει να κατασκευάσει χιλιάδες σπίτια σε αυτές τις περιοχές, για να διασφαλίσει αυτό που λέει ότι θα είναι η «εκούσια επιστροφή» ενός εκατομμυρίου από τα 3,7 εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία αυτή τη στιγμή.
Ο Ερντογάν είπε την Τετάρτη πως τουρκικές δυνάμεις τώρα σχεδιάζουν να πάρουν νέες περιοχές, περιλαμβανομένων των πόλεων Ταλ Ριφαάτ και Μανμπίζ, που βρίσκεται σε μια μεγάλη διασταύρωση δρόμων στον συριακό αυτοκινητόδρομο Μ4, που εκτείνεται από δυτικά προς ανατολικά. Η Τουρκία λέει πως οι Σύριοι Κούρδοι μαχητές χρησιμοποιούν την Τελ Ριφαάτ ως βάση για επιθέσεις σε περιοχές που ελέγχουν οι υποστηριζόμενοι από την ίδια Σύριοι μαχητές.
Υπάρχουν επίσης αναφορές πως τουρκικά στρατεύματα ίσως μπουν στη στρατηγικής σημασίας πόλη Κομπάνι, όπου ενώθηκαν για πρώτη φορά αμερικανικές δυνάμεις και Κούρδοι μαχητές για να νικήσουν το Ισλαμικό Κράτος το 2015. Η πόλη έχει ισχυρή συμβολική σημασία για τους Σύριους Κούρδους και τις φιλοδοξίες τους για αυτοδιάθεση σε αυτό το τμήμα της Συρίας.
Γιατί τώρα;
Αναλυτές λένε πως ο Ερντογάν πιθανώς βλέπει συγκυρίες, τόσο σε διεθνές όσο και σε εσωτερικό επίπεδο, που καθιστούν τη στιγμή κατάλληλη για μια επιχείρηση στη Συρία. Οι Ρώσοι είναι απασχολημένοι με τον πόλεμο στην Ουκρανία και οι Αμερικανοί θέλουν ο Ερντογάν να σταματήσει να εμποδίζει την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
«Οι Τούρκοι βλέπουν μια ευκαιρία να δοκιμάσουν να αποσπάσουν παραχωρήσεις από τη Δύση» είπε ο Άαρον Στάιν, επικεφαλής έρευνας στο Foreign Policy Research Institute στη Φιλαδέλφεια.
Μια επίθεση στη Συρία θα μπορούσε επίσης να αξιοποιηθεί για να συσπειρωθούν οι Τούρκοι εθνικιστές ψηφοφόροι εν μέσω μιας περιόδου όπου η οικονομία της χώρας βιώνει κρίση, με τον πληθωρισμό στο 73,5%. Η Τουρκία θα έχει προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές το επόμενο έτος, και οι προηγούμενες εισβολές στη Συρία εναντίον του YPG είχαν αυξήσει τα ποσοστά του Ερντογάν στο παρελθόν.
Μέχρι τώρα δεν υπάρχουν ενδείξεις κινητοποίησης που να υποδεικνύουν επικείμενη εισβολή, αν και οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις μπορούν να ενεργήσουν γρήγορα. Οι Σύριοι Κούρδοι μαχητές, ωστόσο, λένε πως λαμβάνουν υπόψιν σοβαρά τις νέες απειλές της Τουρκίας και ετοιμάζονται για μια πιθανή επίθεση. Προειδοποιούν επίσης πως μια εισβολή θα επηρέαζε τη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους και τη δυνατότητά τους να προστατεύουν φυλακές στη βόρεια Συρία, όπου χιλιάδες εξτρεμιστές, πολλοί εκ των οποίων ξένοι υπήκοοι, κρατούνται τα τελευταία τρία χρόνια.
Οι σχέσεις της Τουρκίας με Ρωσία και ΗΠΑ
Μια μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση περιλαμβάνει μεγάλα ρίσκα και είναι πιθανόν να εξοργίσει τόσο τις ΗΠΑ όσο και τη Ρωσία, που έχουν επίσης στρατιωτική παρουσία στη βόρεια Συρία.
Η Τουρκία και η Ρωσία υποστηρίζουν αντίπαλες πλευρές στην 11ετή σύγκρουση στη Συρία, μα συντονίζονται στενά στο βόρειο τμήμα της χώρας. Τις τελευταίες ημέρες η Ρωσία έχει στείλει μαχητικά και ελικόπτερα σε μια βάση κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, σύμφωνα με ακτιβιστές της συριακής αντιπολίτευσης.
Ως ένας από τους στενότερους συμμάχους της Δαμασκού, ο ρόλος της Ρωσίας στη Συρία ήταν εξαιρετικά σημαντικός για να γείρει η πλάστιγγα υπέρ της συριακής κυβέρνησης του προέδρου Άσαντ στον εμφύλιο. Οι μαχητές της συριακής αντιπολίτευσης περιορίστηκαν σε έναν θύλακα βορειοδυτικά και στην τουρκική σφαίρα επιρροής. Ωστόσο, με τη Μόσχα να εστιάζει στην Ουκρανία, είναι μάλλον απίθανο ο Βλαντιμίρ Πούτιν να σταθεί εμπόδιο στον δρόμο του Ερντογάν για αυτό που είναι στην ουσία μια λωρίδα γης κατά μήκος των νοτίων συνόρων της Τουρκίας.
Η Ουάσινγκτον έχει αποσαφηνίσει πως είναι κατά μιας τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης, λέγοντας πως θέτει σε κίνδυνο κέρδη από τη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους.
«Αναγνωρίζουμε τους θεμιτούς προβληματισμούς ασφαλείας της Τουρκίας στα σύνορά της. Μα, από την άλλη πλευρά, ανησυχούμε πως μια νέα επίθεση θα υπονομεύσει περαιτέρω την σταθερότητα στην περιοχή» είπε ο Ντεντ Πράις, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Ο αναλυτής Στάιν είπε πως οποιαδήποτε επιχείρηση θα ήταν περίπλοκη υπόθεση λόγω της ρωσικής παρουσίας και στα δύο πιθανά «hotspots», το Κομπάνι και την Τελ Ριφαάτ.
Το αν θα γίνει επιχείρηση, σε τελική ανάλυση, επαφίεται στο πόσο μακριά είναι έτοιμος να προχωρήσει ο Ερντογάν στη Συρία, ειδικά μέσα και γύρω από την περιοχή του Κομπάνι- και αν θα αντιδράσουν η Μόσχα και η Ουάσινγκτον. «Πόσο μεγάλο ρίσκο θέλει να πάρει; Τα στοιχεία που έχουμε είναι πως παίρνει πολλά ρίσκα» είπε ο Στάιν.
Με πληροφορίες από Associated Press