Ας μπούμε στη διαδικασία να σκεφτούμε που καταλήγουν συνήθως οι διαφωνίες με τον σύντροφό μας. Αν μας αφήνουν συχνά με την αίσθηση ότι αμυνόμαστε, κάνοντας κύκλους ή λέγοντας πράγματα για τα οποία μετανιώνουμε πικρά, τότε ίσως μας καταλαμβάνει το ψυχολογικό φαινόμενο που οι ειδικοί έχουν ορίσει ως συναισθηματικό πλημμύρισμα.
Το συναισθηματικό πλημμύρισμα αποτελεί όρο δεν έχει ακόμη καθιερωθεί στην ελληνική βιβλιογραφία και περιγράφει την ψυχολογική και φυσιολογική υπερένταση που βιώνουν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Σύμφωνα με τον ερευνητή γάμου, Τζον Γκότμαν, ο οποίος έχει μελετήσει το συναισθηματικό πλημμύρισμα, εφόσον δρούμε σε αυτή την κατάσταση, είναι σχεδόν αδύνατο να λάβουμε μέρος σε μια παραγωγική συζήτηση.
«Η πλημμύρα προκύπτει όταν το νευρικό σύστημα ανιχνεύει μια απειλή για την ασφάλεια και δίνει σήμα στα επινεφρίδια να απελευθερώσουν τις ορμόνες που σχετίζονται με το στρες, την αδρεναλίνη και την κορτιζόλη», εξηγεί στη HuffPost η θεραπευτής Κέισι Τάνερ από το Σικάγο.
Αυτό το κύμα ορμονών ενεργοποιεί την απόκριση μάχης ή φυγής του σώματος, αφήνοντάς μας να αισθανόμαστε πως πνιγόμαστε στα ίδια μας τα συναισθήματα.
«Ενώ οι πρώτοι άνθρωποι αντιμετώπισαν περισσότερες φυσικές απειλές, από αρπακτικά μέχρι ακραίες καιρικές συνθήκες, οι απειλές για την ασφάλεια σήμερα είναι πολύ πιο συχνά συναισθηματικές παρά σωματικές», προσθέτει η Τάνερ.
Μια διαφωνία με τον σύντροφό μας που δεν θέτει σε κίνδυνο τη σωματική μας ασφάλεια, μπορεί και πάλι να εκληφθεί από τον οργανισμό μας ως συναισθηματική απειλή και να προκαλέσει το ίδιο πλημμύρισμα, εξηγεί η Τάνερ.
«Τα αισθήματα απόρριψης, εγκατάλειψης, επίκρισης ή μη υποστήριξης αποτελούν απειλές για τη συναισθηματική ασφάλεια και την ασφάλεια των σχέσεων, ειδικά εφόσον φέρουν τραύματα από το παρελθόν», συνεχίζουν οι ειδικοί.
Σε κατάσταση πλημμύρας, ο καρδιακός μας ρυθμός υπερβαίνει τους εκατό παλμούς ανά λεπτό. Ίσως αρχίσουμε να ιδρώνουμε, ίσως το πρόσωπό μας κοκκινίσει, τα χέρια μας αρχίσουν να τρέμουν ή αντιληφθούμε το στήθος μας να σφίγγεται. Όλα αυτά μας οδηγούν στην αδυναμία επεξεργασίας πληροφοριών και επηρεάζουν την κρίση μας.
Ωστόσο, η κατάσταση που περιγράφουμε, δεν εκδηλώνεται πάντοτε με τα ανάλογα εξωτερικά σημάδια. Ορισμένοι άνθρωποι περνούν σε «λειτουργία μάχης», εξαπολύοντας λεκτική επίθεση και «χτυπώντας κάτω από τη ζώνη». Άλλοι μεταβαίνουν σε «λειτουργία πτήσης», γίνονται σιωπηλοί ή αποσύρονται, ενώ μπορεί να αναζητήσουν μια «έξοδο κινδύνου» από τη συζήτηση.
Όταν πλημμυρίζουμε συναισθηματικά, το σώμα αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς του στην αυτοπροστασία μας, επομένως μικρότερα αποθέματα ενέργειας αφιερώνονται σε οτιδήποτε δεν σχετίζεται με την επιβίωση, όπως η λογική σκέψη, διευκρινίζει η Τάνερ.
«Αυτός είναι ο λόγος που οι άνθρωποι που βιώνουν συναισθηματικό πλημμύρισμα μπορεί να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να σκεφτούν καθαρά ή είναι πιο πιθανό να πάρουν παρορμητικές αποφάσεις», προσθέτει.
Γιατί το συναισθηματικό πλημμύρισμα είναι επιζήμιο για τις σχέσεις
Όταν το νευρικό μας σύστημα λειτουργεί υπό υπερένταση, η ικανότητά μας να προσλαμβάνουμε και να επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες με απόλυτη ακρίβεια, καθώς και η ικανότητά μας να συμπαρασταθούμε περιορίζονται. «Υπό αυτές τις συνθήκες ενδέχεται να ξεστομίσουμε λόγια καταστροφικά, γεμάτα θυμό, αποτυγχάνοντας να δείξουμε συμπόνια ή να αναλάβουμε την ευθύνη, με αποτέλεσμα να πληγώσουμε βαθιά ανθρώπους που μας νοιάζονται», εξηγεί η Τάνερ.
Σε αυτήν την κατάσταση, αποκλείεται να φτάσουμε σε ένα σημείο κατανόησης (του άλλου) και επίλυσης της διαφοράς, εξηγεί ο θεραπευτής Ζακ Μπριτλ από το Σιάτλ στη HuffPost. Όταν αυτό το μοτίβο σύγκρουσης εδραιώνεται, εμποδίζει την επίλυση προβλημάτων, δημιουργεί απόσταση μεταξύ των συντρόφων και μπορεί ακόμη και να οδηγήσει σε αισθήματα απελπισίας για τη σχέση.
Πώς να αντιμετωπίσουμε το συναισθηματικό πλημμύρισμα
Το να πλημμυρίζουμε συναισθηματικά κατά τη διάρκεια ενός καυγά δεν σημαίνει ότι είμαστε κακοί σύντροφοι ή ότι κάτι πάει στραβά με την περίπτωσή μας.
«Μπορούμε να το ερμηνεύσουμε απλώς ως μια προσαρμοστική ανταπόκριση απέναντι στον κίνδυνο», εξηγεί η Τάνερ, «και να συνεργαστούμε με το σώμα μας για να επανέλθουμε σε μια ”ασφαλή ζώνη”, όπου κυριαρχεί η ορθολογική σκέψη».
Ξεκινώντας από αυτή τη βάση, ας δούμε λοιπόν τί μπορούμε να κάνουμε:
Ας εντοπίσουμε πως εκδηλώνεται το δικό μας συναισθηματικό πλημμύρισμα
Αυτό το ξέσπασμα, διαφέρει από άτομο σε άτομο, επομένως επιδιώκουμε να συντονιστούμε με τα σημάδια που δίνει το σώμα μας, όταν αρχίζουμε να αισθανόμαστε καταβεβλημένοι.
«Ίσως παρατηρήσουμε σταγόνες από ιδρώτα στο πουκάμισό μας ή αρχίσουμε να αναπνέουμε πιο γρήγορα», επισημαίνει η Τάνερ.
Ας διακόψουμε τον διάλογο για μερικά λεπτά, αλλά όχι για περισσότερες από 24 ώρες
Απαιτούνται τουλάχιστον είκοσι λεπτά, προκειμένου να επανέλθει το σώμα μας μετά το κύμα των ορμονών του στρες, εξηγεί ο Μπριτλ. Ας κάνουμε λοιπόν ένα διάλειμμα, κάνοντας κάτι χαλαρωτικό, που φυσικά δεν περιλαμβάνει το να μηρυκάζουμε τη διαφωνία μέσα στο κεφάλι μας.
«Αν βγούμε μια βόλτα για είκοσι λεπτά και σκεφτούμε όλα τις μεγάλες κουβέντες που πρόκειται να εξαπολύσουμε όταν επιστρέψουμε, προκειμένου να λυθεί η σύγκρουση, πολύ γρήγορα θα επιστρέψουμε στο πλημμύρισμα», μας προειδοποιεί ο Μπριτλ.
«Ωστόσο αν πάμε μια βόλτα, ακούσουμε ένα podcast και στη συνέχεια επιστρέψουμε και λέγοντας «Γεια, τί λέγαμε; Είσαι ακόμα στενοχωρημένος; Υπάρχει τρόπος να το ξεπεράσουμε;» Τότε πιθανά, όλα θα λυθούν ειρηνικά και ήρεμα. Υ.Γ. :μερικοί άνθρωποι ίσως χρειάζονται περισσότερα από είκοσι λεπτά προκειμένου να επανέλθουν.
Σε κάθε περίπτωση όμως δεν αφήνουμε να περάσουν περισσότερες από 24 ώρες μέχρι να επιστρέψουμε στη συζήτηση. Για να βεβαιωθούμε ότι ο/η σύντροφός μας δεν αισθάνεται εγκαταλελειμμένος/η, καλό είναι να συμφωνήσουμε πότε θα συζητήσουμε εκ νέου.
Ας ανακτήσουμε τον έλεγχο της κατάστασης
Ας ξεκινήσουμε από μερικές βαθιές αναπνοές, κάνοντας τις εκπνοές μας μεγαλύτερες από τις εισπνοές μας, μας παροτρύνει η Τάνερ.
Στη συνέχεια, δοκιμάζουμε να διαλογιστούμε, να αγκαλιάσουμε το κατοικίδιό μας, να κάνουμε ντους ή έναν περίπατο.
Γιατί αντιδράσαμε στη σύγκρουση με αυτό τον τρόπο
Η Τάνερ συνιστά να αναρωτηθούμε: Η κατάσταση μας φάνηκε απειλητική επειδή ήταν όντως επικίνδυνη, ή μήπως απλώς μας θύμισε ένα γεγονός από το παρελθόν μας, το οποίο ήταν πραγματικά επικίνδυνο;
«Η διάκριση μεταξύ των δύο θα μας βοηθήσει να αντιληφθούμε γιατί το σώμα μας αντέδρασε με τον τρόπο που αντέδρασε», εξηγεί.
Εάν διαπιστώσουμε ότι προηγούμενα τραύματα συμβάλλουν στη συναισθηματικό μας πλημμύρισμα, καλό είναι να απευθυνθούμε σε έναν θεραπευτή θα μας μας βοηθήσει να διαμορφώσουμε τις ανάλογες καταπραϋντικές στρατηγικές.
H επανόρθωση είναι πιο σημαντική από την επίλυση
Τα περισσότερα προβλήματα σχέσεων δεν διορθώνονται εύκολα. Επομένως, ας εστιάσουμε σε όσα αντιμετωπίζονται, προτείνει ο Μπριτλ. Λαμβάνουμε υπόψη ότι είμαστε μια ομάδα που προσπαθεί να σπάσει μαζί ένα δυσλειτουργικό μοτίβο.
«Πάντοτε υπογραμμίζω στους πελάτες μου ότι η επανόρθωση της σχέσης είναι πιο σημαντική από την επίλυση της διαφοράς», καταλήγει ο Μπριτλ.