Γελάς όταν σκιστεί η τσάντα με τα ψώνια που κρατά κάποιος στο δρόμο;
«Κλέβεις» το ταξί που περιμένει κάποιος, λίγο παρακάτω στη γωνία;
Eχεις βάλει ποτέ τις φωνές σε ένα κουτάβι;
Αν η απάντησή σου είναι «ναι» σε μία από αυτές τις ερωτήσεις, τότε πάσχεις από... έλλειψη ενσυναίσθησης.
Υπάρχουν και χειρότερες περιπτώσεις, πάντως. Φράσεις από αληθινές μαρτυρίες:
- «Οταν γεννήθηκε η κόρη μου, ένας συνάδελφος μου είπε ότι δεν έπρεπε να χρησιμοποιήσω το φωτοτυπικό».
- «Ο πρώτος σύζυγός μου πέθανε από καρκίνο, όταν εκείνος ήταν 35 ετών και εγώ 26. Aκόμα κομπιάζω...όταν σκέφτομαι πόσοι άνθρωποι μου είπαν: Είσαι νέα ακόμα. Θα βρεις κάποιον άλλο».
- «Ο μοναχογιός μου, ο Τζέσε, αυτοκτόνησε σε ηλικία 30 ετών. Ενας φίλος έγραψε ”Καταλαβαίνω ακριβώς πως αισθάνεσαι...γιατί μόλις πέθανε ο σκύλος μου».
Είναι τρεις μαρτυρίες που δημοσιεύθηκαν σε ρεπορτάζ των New York Times, υπενθυμίζοντας ορισμένες βασικές συμβουλές για τις δυσάρεστες ή τραγικές στιγμές, όπου ένας φίλος θρηνεί και χρειάζεται - εκείνος... - την στήριξή μας.
Κανόνας πρώτος: Δεν είναι το θέμα ο εαυτός μας
Δεν λέμε:
- «Ω! Θεέ μου, δεν θα μπορούσα ποτέ να αντέξω αυτό που περνάς εσύ...»
Γιατί, ναι, θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα - και δεν χρειάζεται να κάνεις τον φίλο σου, να αισθάνεται ότι είναι μοναδικός και τόσο μόνος.
- «Δεν σου τηλεφώνησα, γιατί νόμιζα ότι θα ήθελες να μείνεις μόνος...»
Γιατί ακόμη και αν επιθυμεί κάποιος τη μοναξιά, είναι καλύτερο να του τηλεφωνήσουμε, να του γράψουμε, ή να στείλουμε κάποιο μήνυμα.
- «Δεν ήρθα να σε δω γιατί μισώ τα νοσοκομεία - δεν πηγαίνω σε νοσοκομεία...»
Γιατί ίσως πήγαινες, εάν επρόκειτο για χαρμόσυνο γεγονός, όπως μία γέννηση.
Κανόνας δεύτερος: Δεν υπάρχει φωτεινή πλευρά, όταν κάποιος θρηνεί
Μην αρχίζετε τις φράσεις σας με ένα «Τουλάχιστον...»
Φράσεις όπως «τουλάχιστον δεν υπέφερε...» ή «τουλάχιστον, έχεις και άλλο παιδί...» είναι δεδομένο ότι δεν βοηθούν κανέναν. Απλώς αναγνώρισε με τον τρόπο σου, ότι είναι πολύ στενόχωρη η στιγμή και πάρε σοβαρά τα συναισθήματα του ανθρώπου που σε χρειάζεται. Οσο για το χιούμορ, θεωρητικά δεν μπορεί να αποκλειστεί, αλλά χρειάζεται πολλή προσοχή και ευστοχία για να αποκτήσει αξία σε τέτοιες στιγμές.
Κανόνας τρίτος: Προσοχή στη Θρησκεία
Αν κάνετε το λάθος να αρχίσετε τις επικλήσεις στο Θεό, ενώ έχετε απέναντί σας κάποιον που δεν είναι καθόλου θρησκευόμενος, προφανώς δεν έχει κανένα νόημα η συζήτηση.
Εξίσου ατυχές μπορεί να αποδειχθεί ένα σχόλιο του τύπου «Βρίσκεται σε καλύτερο μέρος τώρα πια...» ή «Ηταν θέλημα Θεού...» ή «Ο Θεός τον/την ήθελε στον Παράδεισο...». Πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζεις ότι ο αποδέκτης πιστεύει σε κάτι αναλογο, ώστε να μην πέσει ”στα βράχια” το σχόλιο.
Κανόνας τέταρτος: Αφήστε τον/την με τα συναισθήματά του/της
Μην λέτε σε κάποιον που θρηνεί, πως πρέπει να αισθάνεται.
Ισως χρειάζεται να κλάψει για ολόκληρες ημέρες. Μην του λέτε, λοιπόν, φρασούλες όπως «να είσαι δυνατός...»
Είναι πολύ καλύτερο να τον ενθαρρύνετε λέγοντας «Οπως και να αισθάνεσαι, όποια στιγμή και αν το αισθάνεσαι, είναι απολύτως φυσιολογικό...»
Τουλάχιστον έτσι, επιτρέπουμε στον άνθρωπο αυτό να αισθανθεί σαν άνθρωπος...
Υπάρχουν και σωστές φράσεις...
Ο αρθρογράφος David Pogue των Νew York Times καταλήγει με ορισμένες φράσεις που, κατά την γνώμη του (και το συμμεριζόμαστε) φαίνονται καταλληλότερες για ανθρώπους στις δύσκολες ώρες τους:
- «Γνωρίζω πόσο πολύ τον/την αγαπούσες...»
- «Μακάρι να έβρισκα τις κατάλληλες λέξεις για να σου πω πόσο λυπάμαι...»
- «Δεν μπορώ να φανταστώ πως ακριβώς αισθάνεσαι, αλλά είμαι εδώ για να σε ακούσω, αν με χρειάζεσαι...»
Και, στο τέλος-τέλος, υπάρχει και το απλούστερο: «Λυπάμαι, τόσο πολύ...»
Υπάρχει και κάτι παραπάνω, εφόσον θέλετε να κάνετε κάτι. Προτιμήστε να βοηθήσετε με κάτι πρακτικό, που είναι απαραίτητο. Για παράδειγμα, ένα γεύμα, που θα διευκολύνει κάποιον να μιλήσει πιο άνετα, εφόσον είναι στενός φίλος σας. Μην ρωτήσετε σε αυτές τις περιπτώσεις. Κάντε το.
Γιατί, όταν περάσει καιρός, είναι βέβαιο ότι θα αισθάνεστε καλύτερα με τον εαυτό σας εάν κάνατε κάτι, από το να μην κάνετε απολύτως τίποτα...