Την Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2023 φτάνει στην Ουάσιγκτον το κυκλοθυμικό παιδί του ΝΑΤΟ (the moody child of ΝΑΤΟ) όπως αποκαλείται το τελευταίο διάστημα με βάση τις κακές γλώσσες στους κόλπους της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας η Τουρκία.
Σ΄αυτή την επίσκεψη η Τουρκία εκπροσωπείται από τον Μελβούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος δεν είναι και το απαύγασμα της τουρκικής διπλωματίας - σίγουρα υπολείπεται σε διπλωματική εξυπνάδα του Αχμέτ Νταβούτογλου και δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε με τον Ιμπραχίμ Καλίν, σύμβουλο και εξ απορρήτων του Ερντογάν.
Ο Τσαβούσογλου είναι αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε λαϊκά το πιστό σκυλί απέναντι στο αφεντικό του τον Ταγίπ και με βάση αυτή την πίστη στην υποτιθέμενη ανωτερότητα του Τούρκου προέδρου και την εμμονή του ανατολίτικου παζαριού έχει κινηθεί σε όλες τις διπλωματικές του αποστολές.
Καθώς λοιπόν στα εγχώρια ΜΜΕ επικρατεί εδώ και μέρες μια αναστάτωση σχετικά με ό,τι θα ζητήσει και ακόμη περισσότερο με ό,τι θα πάρει η Τουρκία, ας μου επιτραπεί να πω ότι η σημερινή συνάντηση είναι περισσότερο συνάντηση για το φαίνεσθαι παρά για την ουσία.
Ναι, και οι δυο πλευρές θα θέσουν επί τάπητος τα θέλω τους και τις παραχωρήσεις που μπορούν να κάνουν, αλλά το παιχνίδι θα παιχθεί σ΄ένα δεύτερο πιο στρατηγικό επίπεδο.
Σ΄αυτό το δεύτερο στρατηγικό επίπεδο, η Τουρκία έχει δυο αντιπάλους. Την ελληνική ομογένεια, η οποία δραστηροποιείται σε υψηλό επίπεδο στις ΗΠΑ και κινείται με επαγγελματισμό που μόνο υπερήφανους μπορεί να μας κάνει - αποκτήσαμε και εμείς το δικό μας πυρηνικό όπλο- και τον κακό της εαυτό.
Τί εννοώ λέγοντας τον κακό της εαυτό; Θα θυμίσω ένα ρεπορτάζ του γαλλικού περιοδικού LE POINT της 2ας Ιουνίου που χαρακτήρισε τον Ερντογάν ως μυστικό πράκτορα του Πούτιν στη Δύση.
Το παιχνίδι που παίζεται είναι πολύ μεγαλύτερο λοιπόν από τα ανατολίτικα παζάρια του Ερντογάν και πολύ πιο σύνθετο από τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις και στη ζυγαριά θα μπουν όλα τα βαρίδια.
Και στην τελική, ως χώρα το ζήτημα μας δεν πρέπει να είναι αν θα πάρει η Τουρκία νέα αεροσκάφη f-16, αλλά πώς χειριζόμαστε εμείς ως Ελλάδα την κατάσταση και πόσο έτοιμοι είμαστε.
Όπως και να έχει η επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Ουάσιγκτον έρχεται στον απόηχο της συνεχιζόμενης προσέγγισης μεταξύ της τουρκικής και της συριακής κυβέρνησης με αρωγό τη Ρωσία, της προσπάθεια διεύρυνσης του ΝΑΤΟ και της τουρκικής ανάγκης να αγοράσει νέα αεροσκάφη F-16 από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ πρόκειται να έχει συνομιλίες με τον Αμερικανό ομόλογό του Άντονι Μπλίνκεν. Είναι σημαντικό να τονισθεί πως η συνάντηση Μπλίκεν Τσαβούσογλου πραγματοποείται λίγο μετά την σημερινή συνάντηση του δεύτερου με τον Ιρανό ομόλογό του Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν και πιθανόν λίγο πριν από τις τριμερείς συνομιλίες που θα έχει με τους Σύρους και Ρώσους ομολόγους του κάπου στις αρχές Φεβρουαρίου.
Ενώ η κυβέρνηση Μπάιντεν διατηρεί την αντίθεσή της σε οποιαδήποτε πιθανή εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με τη συριακή κυβέρνηση, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις δεν επέκρινε ευθέως την προσέγγιση Άγκυρας-Δαμασκού κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης Τύπου του την Πέμπτη 12 Ιανουαρίου, παρά τις πιεστικές ερωτήσεις των δημοσιογράφων.
«Έχουμε καταστήσει σαφές ότι δεν θα ομαλοποιήσουμε και δεν υποστηρίζουμε άλλες χώρες να ομαλοποιηθούν με το καθεστώς Άσαντ», είπε ο Πράις, προσθέτοντας, «Εάν οι εταίροι μας, εάν οι σύμμαχοί μας, μας ρωτήσουν τη γνώμη μας για τη δέσμευση με το καθεστώς, αυτή θα είναι με συνέπεια η απάντησή μας».
Εκτός όμως από το ζήτημα της Συρίας, ένα άλλο θέμα που θα απασχολήσει τη συζήτηση Μπλίκεν Τσαβούσογλου είναι η ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
Αν και η Ουάσιγκτον, μέχρι στιγμής, έχει αποφύγει να μετατρέψει τη διαμάχη του ΝΑΤΟ σε διμερές ζήτημα μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ, η υπομονή της φαίνεται να έχει εξαντληθεί. Επικαλούμενη ανώνυμους αξιωματούχους των ΗΠΑ, η Wall Street Journal ανέφερε σε άρθρο της στις 13 Ιανουαρίου ότι η έγκριση της συμφωνίας εξαρτιόταν από την υπογραφή της Άγκυρας για την επέκταση του ΝΑΤΟ. Τα αιτήματα της Σουηδίας και της Φινλανδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ απαιτούν την έγκριση και των 30 μελών της συμμαχίας, και η Τουρκία και η Ουγγαρία είναι τα εναπομείναντα κράτη. Η Βουδαπέστη ανακοίνωσε ότι το κοινοβούλιο της θα επικυρώσει τη διεύρυνση στις αρχές του 2023, αλλά η Άγκυρα πιέζει για αρκετές παραχωρήσεις από τη Στοκχόλμη, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών στις δραστηριότητες ομάδων που η Τουρκία θεωρεί «τρομοκράτες», την έκδοση δεκάδων ανθρώπων και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων.
Η αναστολή της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ από την Τουρκία και η προσέγγισή της με τη συριακή κυβέρνηση θα μπορούσαν να μειώσουν τις πιθανότητες της Τουρκίας να εξασφαλίσει οποιαδήποτε ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ.
Από την πλευρά της, η Τουρκία θέλει σ΄αυτή τη συνάντηση να πιέσει την αμερικάνικη πλευρά ώστε να προχωρήσει η συμφωνία με τα F-16. Το προηγούμενο διάστημα υπήρξαν φήμες σύμφωνα με τις οποίες η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν φέρεται να ενημέρωσε το Κογκρέσο για την πρόθεσή της να εγκρίνει μια συμφωνία 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Τουρκία για την αγορά 40 ενημερωμένων αεροσκαφών F-16 και 79 κιτ εκσυγχρονισμού για τα παλαιότερα F-16 της.
Ο γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, έχει εκφράσει αντιρρήσεις σχετικά με το ιστορικό της Άγκυρας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εχθρότητά της προς την Ελλάδα, μέλος του ΝΑΤΟ.
«Μέχρι [ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ] Ερντογάν να σταματήσει τις απειλές του, να βελτιώσει το ιστορικό του για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο εσωτερικό —μεταξύ άλλων με την απελευθέρωση δημοσιογράφων και την πολιτική αντιπολίτευση— και αρχίσει να ενεργεί όπως θα έπρεπε ένας έμπιστος σύμμαχος, δεν θα εγκρίνω αυτήν την πώληση», είπε το Σάββατο.
Ο Τσαβούσογλου είπε ότι η Τουρκία δεν ανησυχεί για το «ποιος πουλάει όπλα σε ποια πλευρά» και κάλεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες να «δώσουν προσοχή» στην ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.
«Η ισορροπία στις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας άρχισε να επιδεινώνεται», είπε. «Οι ΗΠΑ είχαν μια πολιτική ισορροπίας. … Ένας σύμμαχος, όπως οι ΗΠΑ, πρέπει να είναι προσεκτικός».
Αν και η Ουάσιγκτον δεν έχει συνδέσει ανοιχτά την πώληση των F-16 με την επέκταση του ΝΑΤΟ — ο Μπάιντεν είπε στους δημοσιογράφους στο τέλος της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη τον περασμένο Ιούνιο ότι δεν υπήρχε «καμία προνομιακή μεταχείριση»- ενώ ένας Αμερικανός αξιωματούχος όπως αναφέρεται ανώνυμα είχε τονίσει στην Wall Street Journal είπε ότι τα F-16 ήταν ένα «καρότο σε ένα ραβδί» με σκοπό να οδηγήσουν σε συμφωνία της Τουρκίας.
Αυτό που θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι πως ο Μπλίνκεν δεν μπορεί να υποσχεθεί τίποτε σχετικά με τα F-16 στον Τσαβούσογλου καθώς για να συμβεί κάτι τέτοιο, η έγκριση θα πρέπει να περάσει από τη Γερουσία.