To Σιδηρούν παραπέτασμα που κάποτε χώριζε την Ευρώπη σε Ανατολή και Δύση μπορεί πια να αποτελεί παρελθόν, όμως οι διαφορές που εντοπίζονται στον τρόπο ζωής και την ιδεολογία των πολιτών της δυτικής με αυτών της ανατολικής Ευρώπης για διάφορα κοινωνικά θέματα δεν είναι καθόλου αμελητέες. Οι κάτοικοι της ανατολικής και της κεντρικής Ευρώπης ειδικότερα δεν αντιμετωπίζουν το ίδιο θετικά με εκείνους των δυτικών χωρών, τις θρησκευτικές μειονότητες, την άμβλωση και τους γάμους μεταξύ των προσώπων του ίδιου φύλου.
Τα στοιχεία δίνει στη δημοσιότητα το Ινστιτούτο Pew Research Center που πρόσφατα πραγματοποίησε μελέτη στην οποία συμμετείχαν 56.000 ενήλικες από 34 χώρες της Ευρώπης. Αξιοσημείωτο είναι πως στα κράτη της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης λιγότεροι από τους μισούς ενήλικες που ρωτήθηκαν είπαν πως θα δέχονταν μουσουλμάνους στο σπίτι τους, ενώ σχεδόν σε όλες τις χώρες της δυτικής Ευρώπης περισσότεροι από τους μισούς θα καλωσόριζαν κάποιον μουσουλμάνο. Αντίστοιχο χάσμα καταγράφεται και όσον αφορά την αποδοχή ενός Εβραίου στην οικογένειά τους.
“To 74% των Ελλήνων εκτιμά ότι η καταγωγή και η εθνική ταυτότητα ταυτίζονται”
Για παράδειγμα, το 83% των Φινλανδών δηλώνει ότι είναι διατεθειμένο να δεχτεί τους μουσουλμάνους ως γείτονες, ενώ το ποσοστό αυτό στην Ουκρανία αγγίζει το 55%. Οι ερευνητές που πραγματοποιούν τη μελέτη εξηγούν πως η στάση απέναντι στις θρησκευτικές μειονότητες συμβαδίζει με τις διαφορετικές αντιλήψεις όσον αφορά την εθνική ταυτότητα. Πολλές χώρες στην ανατολική Ευρώπη πλέον θεωρούν τη θρησκεία στοιχείο της εθνικής τους ταυτότητας, κάτι το οποίο δεν συνέβαινε όσο κάποιες από αυτές βρίσκονταν στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης.
Στη δυτική Ευρώπη αντίθετα, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πιστεύουν πως η θρησκεία τους είναι και βασικό κομμάτι της ταυτότητάς τους. Στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, λόγου χάρη, η πλειοψηφία των πολιτών θεωρεί πως δεν χρειάζεται να είσαι χριστιανός για να είσαι και Γάλλος ή Βρετανός αντίστοιχα. Οι Έλληνες σε ποσοστό 23% δεν συγχέουν τον χριστιανισμό με την εθνική τους ταυτότητα, ενώ το 76% αυτών θεωρούν πως είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς τους.
Ακόμα μια σημαντική παράμετρος στην οποία εστιάζει η έρευνα είναι η άποψη των πολιτών της Ευρώπης σχετικά με τον γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων. Το αξιοσημείωτο εδώ είναι ότι η πλειοψηφία των πολιτών σε καμία χώρα της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης δεν τάσσεται υπέρ της νομιμοποίησης των γάμων αυτών. Το 96% των Αρμενίων δηλώνει κατά της νομιμοποίησης, ενώ στη Βουλγαρία το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί στο 79%. Οι Έλληνες σε ποσοστό 70% απορρίπτουν την ιδέα της νομιμοποίησης.
Στη δυτική Ευρώπη, ακόμη και σε αυτές που θεωρούνται «συντηρητικές» καθολικές χώρες, όπως η Ιρλανδία, η Ιταλία και η Πορτογαλία, έξι στους δέκα δηλώνουν ότι η άμβλωση θα πρέπει να είναι νόμιμη σε όλες τις περιπτώσεις ή σχεδόν σε όλες. Στην ανατολική Ευρώπη, οι απόψεις διίστανται. Τσέχοι, Εσθονοί και Βούλγαροι τάσσονται υπέρ, ενώ Πολωνοί, Ρώσοι και Ουκρανοί κατά των αμβλώσεων. Οι Έλληνες σε ποσοστό 52% δεν αντιμετωπίζουν με θετικό μάτι τις αμβλώσεις.
“Οι Έλληνες σε ποσοστό 70% απορρίπτουν την ιδέα της νομιμοποίησης των γάμων μεταξύ ομοφυλοφίλων”
Εκτός όμως από την πίστη στο Θεό, τις αμβλώσεις κτλ. είναι επίσης πιθανότερο οι πολίτες των χωρών της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης να πιστεύουν και στη μοίρα και στο κακό μάτι. Οι Έλληνες, σε ποσοστό 59% πιστεύουν στον παράγοντα «μοίρα», ενώ το 66% αυτών θεωρεί πως η κακοτυχία τους οφείλεται στο κακό μάτι. Το 20% δε πιστεύει στην μετενσάρκωση. Φυσικά στο κακό μάτι μαζί με την Ελλάδα πιστεύουν και οι Ρώσοι, οι Βούλγαροι, οι Μολδαβοί, οι Αρμένιοι, οι Ουκρανοί αλλά και οι Λετονοί.
Ένα ακόμα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο που αναδεικνύει η μελέτη είναι πως οι περισσότεροι από τους μισούς Ευρωπαίους που ρωτήθηκαν στηρίζουν τον διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας. Σε επτά μόνο χώρες οι πολίτες στην πλειοψηφία τους δεν στηρίζουν την άποψη αυτή. Ανάμεσα σε αυτές βρίσκονται η Αρμενία, η Γεωργία και η Ρωσία.
Αναφορικά με την πίστη στα θεία, λιγότερο από τα 2/3 των ενηλίκων στις περισσότερες χώρες της δυτικής Ευρώπης που ρωτήθηκαν λένε πως πιστεύουν στο Θεό. Οι Έλληνες πιστεύουν πως υπάρχει Θεός σε ποσοστό 92%, ξεπερνώντας ακόμα και τους Ρώσους (75%). Λιγότερο από το 40% ωστόσο των Σουηδών είναι της ίδιας άποψης.
*Σημειώνεται πως η έρευνα διενεργήθηκε σε αντιπροσωπευτικά δείγματα 1.400 ενηλίκων ανά χώρα, τηλεφωνικά ή με συνεντεύξεις πρόσωπο με πρόσωπο και το περιθώριο λάθους ανέρχεται στο 2,7-3,4, ανάλογα με τη χώρα.