Για την έρευνα της Διανέοσις γύρω από το Τι Πιστεύουν Οι Έλληνες, σας έχω γράψει κι άλλη φορά. Πρόκειται, ειδικά αν τη διαβάσετε με προσοχή, για μια συναρπαστική διαδρομή αντιφάσεων και παραδόξων μέσα στο λαβύρινθο του τι πιστεύουμε για τα πράγματα της χώρας μας και της εποχής μας. Για μένα, όμως, πρόκειται και για μια μοναδική ευκαιρία να παρατηρήσουμε και να συζητήσουμε πράγματα που έχουν σχέση με το φύλο.
Όχι επειδή η έρευνα περιλαμβάνει πολλές ή σε βάθος ερωτήσεις σε σχέση με την ισότητα (αν και αξίζει να διαβάσετε αν πιστεύουμε ότι οι γυναίκες σήμερα έχουν τα ίδια προσόντα με τους άντρες για να αναλάβουν θέσεις ευθύνης στην εργασία τους αλλά τι συμβαίνει όταν όντως τις αναλαμβάνουν...
…και πόσοι άντρες, σε σχέση με τις γυναίκες θεωρούν ότι το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι υπαρκτό…
… αλλά επειδή επιτρέπει ελεύθερη πρόσβαση στα στοιχεία της, πράγμα που διευκολύνει τον οποιονδήποτε να εστιάσει στις ομάδες πληθυσμού που τον αφορούν περισσότερο και να εξάγει πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα σε σχέση με τη νοοτροπία και τις πεποιθήσεις τους.
Αυτό έκανα κι εγώ για τις Ελληνίδες.
Το ερώτημα είναι, γιατί; Γιατί να ξεχωρίζουμε τις απαντήσεις τους και να ψειρίζουμε τις διαφορές; Ειδικά αν μιλάμε με όρους ισότητας, γιατί να διαχωρίζουμε τα στοιχεία με βάση το φύλο και να μην αντιμετωπίζουμε την κοινωνία ως ενιαίο σύνολο;
Πριν μοιραστώ μαζί σας τα δικά μου ενδιαφέροντα συμπεράσματα, να γιατί:
Γιατί να ψειρίζουμε τις διαφορές.
Η ερώτηση (και η διαφορά ανάμεσα στις απαντήσεις που δίνουν οι γυναίκες και οι άντρες σε αυτήν) που μου κάνει τη μεγαλύτερη εντύπωση κάθε χρόνο, διαβάζοντας τα αποτελέσματα του Τι Πιστεύουν Οι Έλληνες, είναι εκείνη με το συμβιβασμό.
Πιστεύετε ότι ο συμβιβασμός είναι κάτι καλό ή κάτι κακό; ρωτάει. Και κάθε χρόνο οι γυναίκες που απαντάνε ότι ο συμβιβασμός είναι κάτι κακό είναι τόσο περισσότερες από τους άντρες, όσο σε καμία άλλη ερώτηση της έρευνας.
Μέσα στα χρόνια, έχω διαμορφώσει μια άποψη σχετικά με το γιατί συμβαίνει αυτό -μια άποψη που δεν μπορώ, φυσικά, να τεκμηριώσω ερευνητικά, μια άποψη όμως που κάθε άλλο παρά αυθαίρετη είναι, εφόσον βασίζεται, πέρα από τη δική μου εμπειρία, στη σύνθεση στοιχείων, ερμηνειών και αναλύσεων από πολλά, σύγχρονα και κλασικά διαβάσματα, γύρω από την έμφυλη ισότητα, το φεμινισμό και την ιστορία των γυναικών. Και η άποψη αυτή είναι η εξής:
[…] για τις γυναίκες, ακόμα και σήμερα, ο «συμβιβασμός» σημαίνει […] κάτι πολύ πιο βαρύ, φορτισμένο και ανεπιθύμητο από αυτό που σημαίνει για έναν άντρα. Δεν είναι μία λύση που πληροί την προϋπόθεση του να κερδίζουν κάτι και οι δύο, αλλά μια αναγκαστική κατάληξη, συχνά χωρίς περιθώρια διαφυγής («Ε, τι να κάνει η καημένη, συμβιβάστηκε»), που σηματοδοτεί περισσότερο την παραίτησή τους από τις μεγάλες επιθυμίες τους -την παραίτηση που σχεδόν νομοτελειακά «επέλεγαν» προκειμένου να μη χάσουν, ίσως, αυτά που έχουν μάθει να θεωρούν «τα πάντα».
Με την άποψή μου αυτή, προφανώς, δε συμφωνούν όλοι. Τουλάχιστον δύο φίλοι (άντρες, αλλά δεν πιστεύω πως έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία αυτό) σχολίασαν τις τελευταίες ημέρες την τοποθέτησή μου λέγοντας ότι πρόκειται για μια εντελώς δική μου, ερασιτεχνική μετά-ανάλυση και ότι η αλήθεια βρίσκεται αλλού: στο ότι οι γυναίκες είναι απλώς πιο ανταγωνιστικές.
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω κάποιο πρόβλημα με το συμπέρασμα αυτό -κυρίως επειδή δεν είναι ακριβώς συμπέρασμα, αλλά μια επαναδιατύπωση του φαινομένου που προκύπτει από τη συγκεκριμένη ερώτηση: οι γυναίκες θεωρούν κακό το να συμβιβάζονται, προτιμούν να κερδίζουν.
Το στοιχείο με το οποίο έχω πρόβλημα είναι το απλώς. Το απλώς που αποκλείει (ή τουλάχιστον βγάζει από τη συζήτηση) το ενδεχόμενο η απάντηση αυτή των τόσο πολλών γυναικών να μην είναι προϊόν γονιδίων ή κάποιας παραξενιάς της Φύσης, που αποφάσισε από καπρίτσιο να δώσει ειδικά στο X χρωμόσωμα μια γερή δόση εγωισμού, αλλά αποτέλεσμα κοινωνικών συνθηκών που έχουν οδηγήσει, μέσα από μια διαδρομή αιώνων, στο να υιοθετεί το κάθε φύλο διαφορετικές συμπεριφορές, ειδικά σε θέματα που έχουν να κάνουν, βασικά, με αυτό που κάποτε ήταν η επιβίωσή του.
Ναι, σε πολλές περιπτώσεις τα στερεότυπα αντιστοιχούν με την πραγματικότητα: συχνά οι γυναίκες δείχνουν πιο ανταγωνιστικές μεταξύ τους και συχνά οι άντρες ενδιαφέρονται περισσότερο για τις έννοιες παρά για τις σχέσεις -κι ένα σωρό άλλα «συχνά και συνήθως», αν και όχι τόσα πολλά όσα πιστεύουμε ή ακόμα και όσα ίσχυαν μόλις πριν από μερικές δεκαετίες. Όμως ο ρόλος των ατόμων που τα παρατηρούν αυτά, τα ερευνούν και τα σχολιάζουν, δεν είναι να τα αποδίδουν στη Φύση, είναι να αναζητούν τις αιτίες τους στις νόρμες, τις συμπεριφορές, τους θεσμούς και τα στερεότυπα των ανθρώπων. Και, ως επόμενο βήμα, να σκέφτονται τι, ακόμα και μικρό, μπορούν να κάνουν οι ίδιοι για να αλλάξουν οι νόρμες, οι θεσμοί, τα στερεότυπα και οι συμπεριφορές, και να γίνουμε όλοι μας λιγότερο ανταγωνιστικοί και να ενδιαφερόμαστε για τους ανθρώπους όχι ανάλογα με το φύλο μας, αλλά ανάλογα με τα διαφορετικά βιώματα, τις ανάγκες, τα όνειρά μας και τις περιστάσεις.
Γι’ αυτό και έκανα το διαχωρισμό. Γι’ αυτό έψαξα σε κάθε ερώτηση να εντοπίσω και να προσπαθήσω να κατανοήσω τις διαφορές στις απαντήσεις των ανθρώπων με βάση το φύλο τους. Όχι για τους χώσω ακόμα πιο βαθιά στα κουτάκια που, πολύ συχνά, πιάνω κι εγώ τον εαυτό μου να τους βάζει, αλλά για να δούμε όλοι μαζί τα μοτίβα και να συζητήσουμε για να καταλάβουμε πώς δημιουργήθηκαν και πώς μπορούν να αλλάξουν.
Μερικά συμπεράσματα (από τις απαντήσεις και από τις μη απαντήσεις).
Η έρευνα είναι μεγάλη και τα στοιχεία πολλά. Οι απαντήσεις αντρών και γυναικών δεν αποκλίνουν πάντα. Ωστόσο, συνοπτικά μάζεψα εδώ μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες διαφορές που εντόπισα και θα χαρώ, αν έχετε δικές σας ιδέες και συμπεράσματα σχετικά με αυτές, να τα μοιραστείτε μαζί μου εδώ.
Δυσπιστία | Φόβος | Απαισιοδοξία
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Τι Πιστεύουν Οι Έλληνες, οι γυναίκες είναι, στα περισσότερα θέματα, πιο δύσπιστες, απαισιόδοξες και φοβισμένες. Αυτό ισχύει στις περισσότερες ερωτήσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη συμβολή της στο παρόν και το μέλλον της Ελλάδας…
…στις ερωτήσεις για τα μνημόνια…
…στις περισσότερες απειλές: τρομοκρατία και μυστικές οργανώσεις και αέρια ψεκασμού…
…στους πλούσιους…
…στις περισσότερες ερωτήσεις που αφορούν Αρχές (το θεσμό του πρωθυπουργού, το θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας, την κυβέρνηση, τους περιφερειάρχες, τους δημάρχους, το κοινοβούλιο, τα κόμματα, τις τράπεζες, τους συνδικαλιστές, ακόμα και την οικογένεια, το ραδιόφωνο και το ίντερνετ (αν και όχι τη δικαιοσύνη, την αστυνομία, την εκκλησία, τις ΜΚΟ, την τηλεόραση, τις εφημερίδες και τα social media)…
…στις περισσότερες ερωτήσεις για το «διαφορετικό» -τους μουσουλμάνους, τους Αμερικανούς, τους Γερμανούς, τους Εβραίους, τους Τούρκους, τους πρόσφυγες και τους μετανάστες…
Το ενδιαφέρον στο σημείο αυτό είναι ότι οι γυναίκες εμφανίζονται πιο ανοιχτές από τους άντρες στα θέματα των γκέι γάμων, των υιοθεσιών από ομόφυλα ζευγάρια και της αλλαγής φύλου.
Φοβούνται ή/και απορρίπτουν, δηλαδή, περισσότερο το «διαφορετικό» που ορίζεται ως τέτοιο με βάση την εθνική τους υπόσταση και λιγότερο αυτό που στέκεται απέναντι στην έμφυλη ταυτότητά τους (το οποίο βρίσκει αντίθετους, σε μεγαλύτερο ποσοστό, τους άντρες).
Ευσυνειδησία.
Οι γυναίκες φαίνονται λιγότερο ανεκτικές στην προσωπική χρήση κάνναβης…
…και πιο αυστηρές σε σχέση με τη φοροδιαφυγή…
Και γενικά:
Ιδεολογικά οι Ελληνίδες αυτό-κατατάσσονται περισσότερο από τους άντρες στις θέσεις «Οικολογία», «Νεοφιλελευθερισμός» και «Κομμουνισμός», καθώς και στην αποχή από όλες τις προτεινόμενες από την ερώτηση θέσεις. Εμφανίζονται δε πιο αρνητικές από τους άντρες απέναντι στις θέσεις «Καπιταλισμός», «Δεξιά» και «Ριζοσπαστισμός».
Είναι ωστόσο πιο άκαμπτες στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, πιο ανοιχτές στην επιμόρφωση και αξιολόγηση των καθηγητών, φοβούνται περισσότερο την επαγγελματική αποτυχία, θέλουν σε μεγαλύτερο ποσοστό υψηλή φορολογία με ισχυρό κράτος πρόνοιας και μεγαλύτερο δημόσιο τομέα, συμφωνούν σε μεγαλύτερα ποσοστά με την επαναφορά της θανατικής ποινής (αν και η έρευνα δε ρωτάει «για ποια εγκλήματα»), έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη απ’ ό,τι οι άντρες στη δημόσια παιδεία και διαβάζουν περισσότερα βιβλία από αυτούς.
Και κάτι ακόμα που παρατήρησα φέτος:
Στη συντριπτική πλειονότητα των ερωτήσεων, το ποσοστό των γυναικών που απαντούν με ΔΞ/ΔΑ ή με απαντήσεις που περιέχουν ένα στοιχείο αβεβαιότητας, όπως το «μάλλον», είναι σταθερά υψηλότερο από εκείνο των αντρών που απαντούν με τον ίδιο τρόπο. Οι απειροελάχιστες εξαιρέσεις στο μοτίβο αυτό είναι κάποιες από τις ερωτήσεις που αφορούν άμεσα τις γυναίκες -βλ. σεξουαλική παρενόχληση- αλλά και όσες έχουν να κάνουν με τη θρησκεία. Το οποίο, κατά τη γνώμη μου, φωνάζει πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θα φώναζε ένα «ναι» ή ένα «όχι» σε σχέση με την απροθυμία μας να πάρουμε θέση, το φόβο μας να μην εκτεθούμε, την ανασφάλειά μας μήπως και δε γνωρίζουμε καλά το θέμα, ειδικά αν είναι απ’ αυτά «των αντρών».
Αναδημοσίευση από το StellaKasdagli.com