Στην περιοχή της Ορεστιάδας και του Διδυμοτείχου κατοικούν οι Γκαγκαούζοι (ή Γκαγκαβούζηδες), μια τουρκόφωνη* εθνοτική ομάδα η οποία, ωστόσο, ασπάζεται τον ορθόδοξο χριστιανισμό.
Ο μεγαλύτερος αριθμός Γκαγκαούζων παγκοσμίως κατοικεί στην Μολδαβία (126.000), ενώ στο νότιο τμήμα της χώρας, βρίσκεται η Αυτόνομη Επαρχία της Γκαγκαουζίας (στην οποία κατοικούν οι 112.400 από τους 126.000 Γκαγκαούζους της χώρας).
Το 1990, η Γκαγκαουζία κήρυξε την ανεξαρτησία της. Ωστόσο, σε αντίθεση με την Υπερδνειστερία, η ‘Γκαγκαουζική Δημοκρατία’ ενσωματώθηκε ειρηνικά στην Μολδαβία ως αυτόνομη οντότητα το 1994.
Όμως πως βρέθηκαν οι Γκαγκαούζοι στην Θράκη;
Σύμφωνα με την ιστορική έρευνα, οι Γκαγκαούζοι «κατέβηκαν» στις αρχές του 19ου αιώνα στην Ανατολική Θράκη από την σημερινή Βουλγαρία και, πιο συγκεκριμένα, από την περιοχή της Δοβρουτσάς, στον Εύξεινο Πόντο.
Σύμφωνα με μαρτυρίες περιηγητών ωστόσο, οι πρώτες μετακινήσεις Γκαγκαούζων στην Αν. Θράκη έγιναν μεταξύ του 1512 και του 1566.
Το τουρκικό κράτος τους θεώρησε ανταλλάξιμους εξαιτίας της θρησκευτικής τους πίστης, παρά το γεγονός ότι η γλώσσα τους θεωρείται διάλεκτος της τουρκικής, και έτσι τους έστειλε στην Ελλάδα στο πλαίσιο της εφαρμογής της Σύμβασης της Λωζάννης και της ανταλλαγής των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.
Το 1923-4 λοιπόν, έφτασαν στην Ελλάδα από την Αν. Θράκη και την Αν. Ρωμυλία 6.095 Γκαγκαούζοι. Οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν σε 26 χωριά στον βόρειο Έβρο, ενώ άλλοι σε χωριά της Κομοτηνής, των Σερρών, του Κιλκίς, της Θεσσαλίας, καθώς και στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης.
Σήμερα, δεν υπάρχουν επίσημα και αξιόπιστα στοιχεία για τον ακριβή αριθμό Γκαγκαούζων στην Ελλάδα. Κάποιες πηγές κάνουν λόγο για 6.000-10.000, ενώ το thourio.gr κάνει λόγο για την παρουσία 1.232 οικογενειών Γκαγκαούζων στον Νομό Έβρου.
Κατά την ίδια περίοδο, οι κυνηγημένοι από τους Οθωμανούς Γκαγκαούζοι έφτασαν στην Βεσσαραβία (σημερινή Μολδαβία) όπου οι Ρώσοι τους παραχώρησαν γη.
Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, οι Ρώσοι έφεραν τους ορθόδοξους Γκαγκαούζους στην νότια Βεσσαραβία (σημερινή Γκαγκαουζία και Μπουντζάκ) για να ενισχύσουν το φιλορωσικό χριστιανικό στοιχείο της περιοχής και να αντιμετωπίσουν τους νομάδες Νογκάι (τουρκικό φύλο προερχόμενο από τον Βόρειο Καύκασο). Το 1906, μια ένοπλη εξέγερση οδήγησε στην εγκαθίδρυση της ‘Δημοκρατίας του Κομράτ’ η οποία «έζησε» για πέντε μόνο ημέρες.
Στον δημόσιο λόγο, πολλές φορές ακούμε για τον ανταγωνισμό μεταξύ Ελλάδος - Τουρκίας (και Βουλγαρίας) για τον προσεταιρισμό των Πομάκων. Αυτό το οποίο δεν γνωρίζουν πολλοί, είναι ότι υπάρχει (ή τουλάχιστον υπήρχε) ένας παρόμοιος ανταγωνισμός για την επιρροή των Γκαγκαούζων.
Η Τουρκία χρηματοδοτεί, εδώ και χρόνια, τουρκόφωνα ιδιωτικά σχολεία στην Γκαγκαουζία και προσφέρει υποτροφίες σε Γκαγκαούζους φοιτητές.
Η Ελλάδα από την πλευρά της, κατάφερε να ενταχθούν τα ελληνικά στο παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου των Γκαγκαούζων στο Κομράτ, την πρωτεύουσα της αυτόνομης Γκαγκαουζίας.
Επίσης, κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου στον Έβρο έμαθα ότι οι Γκαγκαούζοι της Ελλάδας διατηρούν άριστες σχέσεις και συνεργάζονται με τους ομοεθνείς τους στην Μολδαβία. Τους Γκαγκαούζους «διεκδικεί» φυσικά και η Βουλγαρία, ενώ ταυτόχρονα, η Ρωσία ασκεί μεγάλη επιρροή στην Γκαγκαουζία (τα ρωσικά είναι επίσημη γλώσσα της αυτόνομης περιοχής και οι κάτοικοί της ψηφίζουν παραδοσιακά φιλορωσικά κόμματα)
Γκαγκαούζοι κατοικούν επίσης στις επαρχίες της Οδησσού και της Zaporizhzhia της Ουκρανίας (κοντά στους 30.000), στην Τουρκία (15.000), καθώς και στην Ρωσία (13.700), ενώ μικρότεροι αριθμοί βρίσκονται στην περιοχή της Δοβρουτσάς της Βουλγαρίας (κοντά στις 10.000) και της Κωνστάντζας στην Ρουμανία. Όπως αναφέρω ανωτέρω, οι περιοχές αυτές οι οποίες βρέχονται από την Μαύρη Θάλασσα αποτελούν τον τόπο καταγωγής των Γκαγκαούζων.
Μετά το 2010, το ελληνικό κράτος έπαψε να ασχολείται με τους Γκαγκαούζους όπως έπαψε να ασχολείται και με την Βόρειο Ήπειρο, τους Βλάχους των Βαλκανίων με ελληνική εθνική συνείδηση, τις ελληνικές μειονότητες στον μετασοβιετικό χώρο και τις ελληνορθόδοξες κοινότητες της Μέσης Ανατολής. Μήπως ήρθε η ώρα να αλλάξει αυτό;
*Υπάρχουν πολλές θεωρίες για την καταγωγή των Γκαγκαούζων. Μια θεωρία λέει ότι είναι τουρκικό φύλο το οποίο εκχριστιανίστηκε. Άλλες θεωρίες αναφέρουν ότι οι Γκαγκαβούζηδες έχουν βουλγαρική ή τουρκοβουλγαρική καταγωγή, ενώ άλλοι ιστορικοί πιστεύουν ότι οι Γκαγκαούζοι είναι η μετεξέλιξη ενός, από τα πολλά, θρακικού φύλου.