Αεροπορικές επιδρομές με στόχο Παλαιστίνιους μαχητές σε μια πολυσύχναστη κατοικημένη περιοχή. Θωρακισμένες μπουλντόζες παρελαύνουν μέσα σε στενούς δρόμους, συνθλίβουν αυτοκίνητα και συσσωρεύουν συντρίμμια. Διαδηλωτές καίνε λάστιχα. Αυξανόμενος αριθμός νεκρών.
Η πρόσφατη μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επιδρομή του Ισραήλ στον προσφυγικό καταυλισμό Τζενίν στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη είχε αναμφισβήτητες ομοιότητες με τη δεύτερη παλαιστινιακή εξέγερση στις αρχές της δεκαετίας του 2000 - μια περίοδο που στοίχισε χιλιάδες ζωές.
Αλλά οι τρέχουσες μάχες είναι επίσης διαφορετικές από εκείνα τα έντονα χρόνια βίας. Το εύρος τους -για την ώρα τουλάχιστον- είναι περιορισμένο, με τις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις να επικεντρώνονται σε πολλά προπύργια παλαιστίνιων μαχητών.
Είναι επίσης κι ένα σημάδι μιας σύγκρουσης χωρίς προβλέψιμο τέλος. Η παλαιστινιακή ηγεσία έχει αποδυναμωθεί και η ισραηλινή κυβέρνηση επιταχύνει την επέκταση των εποικισμών που έχουν διαβρώσει κάθε πιθανότητα δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους.
Τι είναι η Ιντιφάντα
Η λέξη που σημαίνει «αποτίναγμα» στα αραβικά επινοήθηκε για να περιγράψει μια εξέγερση ενάντια στη στρατιωτική κατοχή του Ισραήλ που ξέσπασε το 1987. Τελείωσε το 1993 με μια συμφωνία αμοιβαίας αναγνώρισης μεταξύ του Ισραήλ και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης.
Αυτό που έγινε γνωστό ως η πρώτη Ιντιφάντα σημαδεύτηκε από εκτεταμένες παλαιστινιακές διαδηλώσεις και μια σφοδρή ισραηλινή απάντηση. Στη δεύτερη εξέγερση, που ξεκίνησε το 2000, Παλαιστίνιοι μαχητές πραγματοποίησαν θανατηφόρες βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας σε λεωφορεία, εστιατόρια και ξενοδοχεία, με τον ισραηλινό στρατό να προβαίνει σε συντριπτικά αντίποινα.
Η δεύτερη εξέγερση έφερε αντιμέτωπες παλαιστινιακές μαχητικές ομάδες εναντίον ενός πολύ πιο ισχυρού ισραηλινού στρατού. Πάνω από 4.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένου τεράστιου αριθμού αμάχων. Σκοτώθηκαν σχεδόν τρεις φορές περισσότεροι Παλαιστίνιοι από Ισραηλινούς.
Η καταστολή από τις αρχές του Ισραήλ ανέτρεψε τις ζωές των Παλαιστινίων, με επιβολή αυστηρών περιορισμών στις μετακινήσεις που έπνιξαν τη νεοσύστατη οικονομία. Για τους Ισραηλινούς, ειδικά κατά τη διάρκεια των συχνών βομβαρδισμών της δεύτερης Ιντιφάντα, το να μπουν σε λεωφορείο ή να βγουν σε ένα εστιατόριο ήταν τρομακτικό.
Οι εκδηλώσεις αυτές τροφοδοτήθηκαν αρχικά από την ευρεία συμμετοχή. Πολλοί Παλαιστίνιοι στη Δυτική Όχθη, τη Λωρίδα της Γάζας και την ανατολική Ιερουσαλήμ - περιοχές που κατελήφθησαν από το Ισραήλ το 1967 και διεκδικήθηκαν από τους Παλαιστίνιους για το κράτος τους - συμμετείχαν στις διαδηλώσεις.
Οι διαδηλώσεις οδηγήθηκαν επίσης από τους Παλαιστίνιους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου Γιασέρ Αραφάτ, τον οποίο το Ισραήλ κατηγόρησε ότι ενθαρρύνει και υποκινεί μαχητές. Η Ιντιφάντα σταμάτησε αφότου πέθανε ο Αραφάτ το 2004, όταν ο σημερινός Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς ανέλαβε την εξουσία.
Τι συμβαίνει σήμερα
Την άνοιξη του 2022, μια σειρά παλαιστινιακών επιθέσεων εναντίον Ισραηλινών ώθησε το Ισραήλ να εξαπολύσει νυχτερινές επιδρομές σε παλαιστινιακές περιοχές της Δυτικής Όχθης.
Το Ισραήλ είπε ότι οι επιδρομές είχαν σκοπό να εξουδετερώσουν τα μαχητικά δίκτυα. Ωστόσο, οι επιθέσεις των Παλαιστινίων συνεχίστηκαν και ο αριθμός των νεκρών και από τις δύο πλευρές έχει αυξηθεί, καθιστώντας το περασμένο έτος ένα από τα πιο θανατηφόρα για τους Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη μετά τη δεύτερη Ιντιφάντα.
Η βία έχει ενταθεί ακόμη περισσότερο από τότε που η σημερινή ακροδεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ, η οποία αποτελείται από σκληροπυρηνικούς υπερεθνικιστές υποστηρικτές των εποικισμών, ανέλαβε την εξουσία στα τέλη του περασμένου έτους.
Ο αριθμός των νεκρών Παλαιστινίων φέτος στη Δυτική Όχθη και την ανατολική Ιερουσαλήμ ανέρχεται σε περισσότερους από 135, σύμφωνα με τον απολογισμό του Associated Press, σχεδόν αντίστοιχος με τον αριθμό των νεκρών για όλο το 2022. Εκατοντάδες Παλαιστίνιοι έχουν συλληφθεί. Στον αντίποδα, περίπου 24 άνθρωποι σκοτώθηκαν από παλαιστινιακές επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών.
Ομοιότητες και διαφορές
Η περιοχή είχε να δει τέτοιο διαρκή κύκλο βίας από τη δεύτερη Ιντιφάντα, η οποία διήρκεσε περίπου πέντε χρόνια. Οι πιο πρόσφατες περίοδοι αιματοχυσίας δεν κράτησαν τόσο πολύ ούτε περιλάμβαναν τόσο ισχυρή επίδειξη δύναμης από τον στρατό.
Η τακτική που παρατηρήθηκε τη Δευτέρα, με αεροπορικές επιδρομές, τεθωρακισμένες μπουλντόζες και μια ταξιαρχία στρατευμάτων, ήταν ο βασικός πυλώνας της δεύτερης εξέγερσης. Αλλά οι αναλυτές λένε ότι εκεί τελειώνουν οι ομοιότητες.
Μια ισραηλινή επιχείρηση διάρκειας ενός μήνα το 2002, που θεωρήθηκε ως η κορύφωση των μαχών κατά τη διάρκεια της δεύτερης Ιντιφάντα, περιελάμβανε μια έντονη καταστολή στις περισσότερες πόλεις της Δυτικής Όχθης. Οι επιδρομές του Ισραήλ τον τελευταίο χρόνο ήταν μικρότερης κλίμακας. Οι στόχοι του Ισραήλ περιορίζονται, επίσης, περισσότερο σε τοπικές ένοπλες ομάδες και πυρήνες μαχητών.
Αλλες διαφορές, λένε οι αναλυτές, είναι η σαφώς αποδυναμωμένη παλαιστινιακή ηγεσία και η έλλειψη λαϊκής συμμετοχής. Ενώ υπάρχουν διαδηλώσεις κατά των επιδρομών, αυτές δεν έχουν κατακλύσει ολόκληρη τη Δυτική Οχθη.
Ο Ζιγιάντ Αμπού Ζαγιάντ, Παλαιστίνιος αναλυτής και πρώην υπουργός, λέει ότι οι μάχες περιγράφονται καλύτερα ως «κύματα» παλαιστινιακού θυμού και όχι ως εξέγερση.
«Το πρόβλημα δεν είναι η ασφάλεια, αλλά μάλλον το πολιτικό. Και όσο δεν υπάρχει πολιτική λύση, αυτά τα κύματα θα συνεχιστούν», εξηγεί. «Οι άνθρωποι, κυρίως νέοι, θέλουν να ζουν με ελευθερία και αξιοπρέπεια. Δεν βλέπουν μέλλον για τον εαυτό τους και βλέπουν μόνο καταπίεση από την κατοχή».
Τι ακολουθεί
Δεν διαφαίνεται άμεσα τέλος στις πρόσφατες μάχες. Οι ισραηλινές στρατιωτικές επιδρομές τείνουν να τροφοδοτούν περισσότερες επιθέσεις από την πλευρά των Παλαιστινίων, που με τη σειρά τους προκαλούν ακόμη περισσότερες επιδρομές σε έναν ατέρμονο φαύλο κύκλο.
Καθώς οι επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών έχουν αυξηθεί, τα μέλη της κυβέρνησης του Ισραήλ ζητούν σκληρότερη απάντηση. Εχουν επίσης προχωρήσει εντατικά την οικοδόμηση εποικισμών, μειώνοντας περαιτέρω τις ελπίδες για μια λύση στη σύγκρουση μέσω διαπραγματεύσεων.
Οι τελευταίοι 16 μήνες, συμπεριλαμβανομένης της μεγάλης επιδρομής της Δευτέρας, έδειξαν ότι το Ισραήλ δεν έχει μακροπρόθεσμο όραμα για το πώς να αντιμετωπίσει τους Παλαιστίνιους, εκτιμά ο Μάικλ Μιλστάιν, πρώην στρατιωτικός αξιωματούχος και επικεφαλής του Φόρουμ Παλαιστινιακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ.
«Πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε στρατηγικά το παλαιστινιακό ζήτημα», τονίζει. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να το σοβατίζουμε».
Ο Αμπού Ζαγιάντ, από την πλευρά του, επισημαίνει ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ ωθεί τους Παλαιστίνιους «προς περισσότερο εξτρεμισμό και βία». «Εάν υπάρχει αντίθεση στην ιδέα ενός παλαιστινιακού κράτους, αυτά τα κύματα είναι πιθανό να επιμείνουν για μεγάλες περιόδους στο μέλλον», καταλήγει.