Mάχες έχουν ξεσπάσει στο Χαρτούμ και σε άλλες πόλεις του Σουδάν καθώς ισχυρές αντίπαλες στρατιωτικές φατρίες μάχονται για τον έλεγχο της χώρας, αυξάνοντας τον κίνδυνο ενός πανεθνικού εμφυλίου πολέμου.
Επιγραμματικά η κατάσταση έχει ως εξής:
Οι μάχες ξέσπασαν το Σάββατο μετά από εβδομάδες έντασης μεταξύ του στρατού και της ισχυρής παραστρατιωτικής ομάδας, των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF).
Και οι δύο ομάδες ήταν μέχρι πρόσφατα σύμμαχοι, καθώς μαζί κατέλαβαν την εξουσία με πραξικόπημα το 2021.
Οι εντάσεις ανάμεσα στις δυο ομάδες αυξήθηκαν σχετικά με την προτεινόμενη ένταξη των RSF στο στρατό.
Το βασικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί και οδήγησε στη σύγκρουση είναι ποιος έχει τον έλεγχο και ποιος θα ήταν ο γενικός διοικητής του στρατού κατά τη διάρκεια της περιόδου ένταξης.
Σύμφωνα με αναλυτές, πρόκειται για αγώνα εξουσίας για τον έλεγχο της χώρας.
Οι περισσότερες μάχες διεξάγονται στην πρωτεύουσα Χαρτούμ, αλλά αναφέρονται συγκρούσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Οι μάχες εξαπλώθηκαν επίσης βαθιά στην περιοχή του Νταρφούρ. (Η περιοχή, όπου η κυβέρνηση του μακροχρόνιου ηγέτη της χώρας, αλ Μπασίρ προχώρησε μια εκστρατεία γενοκτονικής βίας που ξεκίνησε το 2003, φιλοξενεί αρκετές βαριά ένοπλες ομάδες ανταρτών και οι αναλυτές φοβούνται ότι θα μπορούσαν να παρασυρθούν στη μάχη δημιουργώντας ανεξέλεγκτες καταστάσεις.)
Τουλάχιστον 185 άνθρωποι σκοτώθηκαν και χιλιάδες τραυματίστηκαν τις πρώτες τρεις ημέρες.
Στο μεταξύ, οι αντίπαλοι στρατιωτικοί διοικητές του Σουδάν συμφώνησαν σε μια 24ωρη κατάπαυση του πυρός από το βράδυ της 18ης Απριλίου έπειτα από εκκλήσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν προς την κάθε πλευρά για να σταματήσουν οι σφοδρές μάχες στο Χαρτούμ, στο πλαίσιο των οποίων πυροβολισμοί ρίχτηκαν εναντίον αμερικανικής διπλωματικής οχηματοπομπής.
Οι δυο αντίπαλοι - Φίλοι που μάχονται για την εξουσία
Πρωταγωνιστές στο ξέσπασμα της βίας είναι ο στρατηγός του στρατού Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχά και ο αναπληρωτής του και ο αρχηγός των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF), στρατηγός Μοχάμεντ Χάμνταν Νταγκάλο, κοινώς γνωστός ως Χεμεντί.
Τον Οκτώβριο του 2021, ο αλ-Μπουρχά και ο Νταγκάλο ενορχήστρωσαν ένα πραξικόπημα, ανατρέποντας μια εύθραυστη μετάβαση στην πολιτική εξουσία που είχε ξεκινήσει μετά την απομάκρυνση του μακροχρόνιου ηγέτη Ομάρ αλ Μπασίρ το 2019.
Ο αλ Μπουχρά, στρατιώτης καριέρας από το βόρειο Σουδάν που ανέβηκε στις τάξεις υπό την σχεδόν 30ετή διακυβέρνηση του αλ Μπασίρ, ανέλαβε την κορυφαία θέση ως de facto ηγεμόνας του Σουδάν μετά το πραξικόπημα. Ο Νταγκάλο, από τον αραβικό λαό Rizeigat του Νταρφούρ που εκτρέφει καμήλες, ανέλαβε την ευθύνη ως ο νούμερο δύο στρατιωτικός που στάθηκε στο πλευρό του.
Καθώς ο στρατός και οι πολιτικοί ηγέτες συγκεντρώθηκαν για να προσπαθήσουν να συνάψουν μια συμφωνία για τον τερματισμό της πολιτικής κρίσης που προκάλεσε το πραξικόπημα, η ενσωμάτωση των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης στον τακτικό στρατό έγινε το βασικό σημείο που δημιούργησε τριβή ανάμεσα στους δυο φίλους και συμμάχους.
Ποιος είναι ο αλ Μπουχρά
Ο αντιστράτηγος Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχά είναι ο σημερινός στρατιωτικός ηγέτης του Σουδάν. Ανέλαβε την εξουσία μετά από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα τον Απρίλιο του 2019 μετά από μήνες διαδηλώσεων κατά της κυβέρνησης του Ομάρ αλ Μπασίρ Omar και της απολυταρχικής διακυβέρνησής του.
Ένα στρατιωτικό και πολιτικό κυρίαρχο συμβούλιο ιδρύθηκε για να κυβερνήσει από κοινού το Σουδάν και να προετοιμάσει τη χώρα για την επιστροφή στην πολιτική διακυβέρνηση και τις εθνικές εκλογές.
Ο στρατός όμως απέλυσε τους πολιτικούς υπουργούς σε ένα πραξικόπημα τον Οκτώβριο του 2021, αλλά επανέφερε τον πρωθυπουργό Αμπντάλα Χάμντοκ μετά από ένα μήνα διαδηλώσεων. Τα περισσότερα πολιτικά κόμματα αρνήθηκαν να υποστηρίξουν τη νέα συμφωνία κατανομής της εξουσίας.
Οι διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα κατά της συνεργασίας του Χάμντοκ με τον στρατό τον οδήγησαν να παραιτηθεί οριστικά το 2022. Ο αλ Μπουχράν δεσμεύτηκε από τότε να δημιουργήσει μια τεχνοκρατική κυβέρνηση και απέλυσε τα πέντε πολιτικά μέλη του συμβουλίου.
Υπενθυμίζουμε πως ο αλ Μπουχρά έχει κατηγορηθεί για συμμετοχή στις φρικαλεότητες κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά μη αραβικών πολιτών στο Νταρφούρ το 2003, όταν ήταν αρχηγός των χερσαίων δυνάμεων.
Τι είναι οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF)
Δημιουργήθηκε το 2013 και εξελίχθηκε από τις λεγόμενες πολιτοφυλακές Janjaweed, οι οποίες κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου στην περιοχή του Νταρφούρ.
Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στο Νταρφούρ τη δεκαετία του 2000, η κυβέρνηση χρησιμοποίησε την ομάδα Janjaweed για να βοηθήσει τον στρατό να καταστείλει μια εξέγερση.
Το 2017, ψηφίστηκε νόμος που νομιμοποιεί την RSF ως ανεξάρτητη δύναμη ασφαλείας.
Παρά το γεγονός ότι ήταν μακροχρόνιος σύμμαχος του αλ Μπασίρ, ο Νταγκάλο, αρχηγός της συγκεκριμένης ομάδας, συμμετείχε στην ανατροπή του προέδρου αλ Μπασίρ όταν ξέσπασε η εξέγερση του 2019.
Μερικές βασικές ημερομηνίες στη σύγχρονη πολιτική ιστορία ιστορία του Σουδάν
1969 - Ο συνταγματάρχης Τζαφάρ Νιμέιρι πραγματοποιεί πραξικόπημα. Η Βουλή και τα πολιτικά κόμματα καταργούνται.
1977 - Εισάγεται ο περιορισμένος πολιτικός πλουραλισμός
1983 - Ο Τζαφάρ Νιμέιρι εισάγει τον Ισλαμικό νόμο της Σαρία.
1983-2005 - Δεύτερος εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν. Μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης του Σουδάν και του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού του Σουδάν. Συνέχεια σε μεγάλο βαθμό του πρώτου εμφυλίου. Ο πόλεμος οδηγεί στην ανεξαρτησία του Νοτίου Σουδάν το 2011. Περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν ως αποτέλεσμα του πολέμου, της πείνας και των ασθενειών που προκαλούνται από τη σύγκρουση.
1989 - Ο συνταγματάρχης Ομάρ αλ Μπασίρ πραγματοποιεί στρατιωτικό πραξικόπημα. Ο αλ Μπασίρ αυτοδιορίζεται πρόεδρος το 1993
2003-2020 - Πόλεμος στο Νταρφούρ μεταξύ του Κινήματος για την Απελευθέρωση του Σουδάν (SLM) και των ανταρτικών ομάδων του Κινήματος Δικαιοσύνης και Ισότητας (JEM) ενάντια στην κυβέρνηση, η οποία καταπιέζει τον μη αραβικό πληθυσμό του Νταρφούρ. Η κυβέρνηση απαντά με μια εκστρατεία εθνοκάθαρσης κατά των μη Αράβων του Νταρφούρ. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι έως και 300.000 σκοτώνονται στις μάχες.
2009 - Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εκδίδει ένταλμα σύλληψης για τον Πρόεδρο Μπασίρ με κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που σχετίζονται με τη σύγκρουση στο Νταρφούρ.
2011 - Το Νότιο Σουδάν αποκτά την ανεξαρτησία μετά από χρόνια πολέμου με την κεντρική κυβέρνηση στο Χαρτούμ.
2019 - Ο στρατός απομακρύνει τον Πρόεδρο Μπασίρ μετά από μήνες διαδηλώσεων κατά της διακυβέρνησής του.
2020 - Το Σουδάν υπογράφει ειρηνευτική συμφωνία με το Επαναστατικό Μέτωπο του Σουδάν (SRF), έναν συνασπισμό ομάδων ανταρτών από τη δυτική περιοχή του Νταρφούρ και τις νότιες πολιτείες του Νότιου Κορντοφάν και του Γαλάζιου Νείλου, για τον τερματισμό των μαχών στο Νταφούρ.
2023 - Ο αγώνας εξουσίας εντός της στρατιωτικής κυβέρνησης βλέπει να ξεσπούν μάχες μεταξύ του τακτικού στρατού και των μελών των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF).
Μια περίπλοκη περιφερειακή εικόνα
Το Σουδάν συνορεύει με την Ερυθρά Θάλασσα, την περιοχή Σαχέλ και το Κέρας της Αφρικής. Η στρατηγική του θέση και ο γεωργικός πλούτος έχουν προσελκύσει περιφερειακά παιχνίδια ισχύος, περιπλέκοντας τις πιθανότητες μιας επιτυχημένης μετάβασης.
Αρκετοί από τους γείτονες του Σουδάν, συμπεριλαμβανομένης της Αιθιοπίας, του Τσαντ και του Νότιου Σουδάν, έχουν επηρεαστεί από πολιτικές αναταραχές και συγκρούσεις.
Οι σχέσεις του Σουδάν με την Αιθιοπία έχουν τεταθεί λόγω αμφισβητούμενων καλλιεργήσιμων εκτάσεων κατά μήκος των συνόρων τους, τη σύγκρουση στην περιοχή Tigray της Αιθιοπίας, η οποία οδήγησε δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες στο Σουδάν και το Μεγάλο Αιθιοπικό Φράγμα της Αναγέννησης.
Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που δημιούργησαν στενούς δεσμούς με την ομάδα RSF όταν έστειλαν χιλιάδες μαχητές για να υποστηρίξουν τον πόλεμο στην Υεμένη, ζήτησαν και από τις δύο πλευρές να υποχωρήσουν.
Η Σαουδική Αραβία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούν το «Quad», το οποίο έχει υποστηρίξει τη διαμεσολάβηση στο Σουδάν μαζί με τα Ηνωμένα Έθνη και την Αφρικανική Ένωση.
Οι δυτικές δυνάμεις φοβούνται ότι η Ρωσία θα μπορούσε να δημιουργήσει μια στρατιωτική βάση στην Ερυθρά Θάλασσα, για την οποία οι Σουδανοί ηγέτες έχουν εκφραστεί θετικά από την εποχή του αλ Μπασίρ.
Η Αίγυπτος, η οποία υποστηρίζει τον στρατό του Σουδάν, έχει ακολουθήσει μια εναλλακτική διαδρομή με ομάδες που υποστήριξαν το πραξικόπημα του 2021.
Η Τουρκία έχει ενισχύσει τις σχέσεις με το Σουδάν τα τελευταία χρόνια μέσω της τουρκικής κυβερνητικής οργάνωσης ΤΙΚΑ και των υποτροφιών που παρέχει σε φοιτητές της χώρας οι οποίοι μαθαίνουν την τουρκική γλώσσα και σπουδάζουν στα τουρκικά πανεπιστήμια.
Μέλη παραστρατιωτικών οργανώσεων της χώρας συμμετείχαν ως μισθοφόροι στον εμφύλιο της Λιβύης.