Ο Ντόναλντ Τραμπ απείλησε ότι θα βάλει οριστικό τέλος στη χρηματοδότηση των ΗΠΑ προς στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και ότι θα επανεξετάσει εάν η χώρα του θα παραμείνει μέλος αυτού ή όχι εντός 30 ημερών, εάν δεν υπάρξουν σαρωτικές αλλαγές στον Οργανισμό.
Σε επιστολή του προς τον επικεφαλής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους, τον κατήγγειλε για «επαναλαμβανόμενα λάθη από εσάς και τον οργανισμό σας».
Η απειλή περί αποχώρησης των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ συνάδει με το ιστορικό του Τραμπ να αποσύρει την χώρα από διάφορους διεθνείς οργανισμούς,συμφωνίες και συνθήκες.
Αλλά είναι αξιοσημείωτο για έναν Αμερικανό Πρόεδρο να δίνει τελεσίγραφο κατά τη διάρκεια μιας παγκόσμιας κρίσης δημόσιας υγείας η οποία μέχρι στιγμής έχει σκοτώσει περισσότερους από 300.000 ανθρώπους παγκοσμίως.
Η απειλή αυτή έρχεται αμέσως μετά την πρώτη ημέρα της ετήσιας συνόδου κορυφής του ΠΟΥ και αφήνει τον Τραμπ απομονωμένο στην διεθνή σκηνή.
Η Κίνα κάλεσε τις ΗΠΑ να «σταματήσουν το παιχνίδι των ευθυνών», ενώ η ΕΕ δήλωσε ότι «δεν είναι η ώρα να δείχνουμε με το δάχτυλο». Ηγέτες διαφόρων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, υπερασπίστηκαν επίσης τη σημασία του έργου του ΠΟΥ για την καταπολέμηση της πανδημίας.
Αν όμως ο Τραμπ κάνει την απειλή του πράξη, αυτή θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο.
Τι κάνει ο ΠΟΥ
Ο ΠΟΥ είναι οργανισμός του ΟΗΕ που ιδρύθηκε το 1948, λίγα χρόνια μετά τη ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών. Δημιουργήθηκε για να συντονίζει τη διεθνή πολιτική για την υγεία, ιδίως για τις μολυσματικές ασθένειες. Αποτελείται και διοικείται από 194 κράτη - μέλη. Κάθε μέλος επιλέγει μια αντιπροσωπεία εμπειρογνωμόνων για την υγεία και επικεφαλής για να εκπροσωπεί την εκάστοτε χώρα στην Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας, το όργανο λήψης αποφάσεων και χάραξης πολιτικής του οργανισμού.
Τα κράτη μέλη ελέγχουν άμεσα την ηγεσία και την κατεύθυνση του οργανισμού - η συνέλευση διορίζει τον γενικό διευθυντή του ΠΟΥ, καθορίζει την ατζέντα και τις προτεραιότητές της, εξετάζει και εγκρίνει προϋπολογισμούς και πολλά άλλα. Ο ΠΟΥ διαθέτει περισσότερα από 150 γραφεία σε όλο τον κόσμο, όπου το προσωπικό επί τόπου συνεργάζεται με τις τοπικές αρχές για να παρέχει καθοδήγηση και βοήθεια σε θέματα υγειονομικής περίθαλψης.
Στα 70 χρόνια από την ίδρυσή του, ο ΠΟΥ έχει το δικό του μερίδιο σε σημαντικές επιτυχίες: βοήθησε στην εξάλειψη της ευλογιάς, μείωσε τα κρούσματα πολιομυελίτιδας κατά 99% και ήταν στην πρώτη γραμμή της μάχης ενάντια σε επιδημίες όπως ο Εμπολα. Πιο πρόσφατα, βοηθά τις χώρες να καταπολεμήσουν το ξέσπασμα του δάγκειου πυρετού στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, παρέχοντας σε τοπικές κλινικές και υπουργεία υγείας εκπαίδευση, εξοπλισμό, οικονομική βοήθεια και κοινοτικούς πόρους.
Ωστόσο, ο ΠΟΥ αντιμετωπίζει επίσης έντονη κριτική για υπερβολική γραφειοκρατία, πολιτικοποίηση και εξάρτηση από μερικούς μεγάλους δωρητές.
Πώς χρηματοδοτείται
Ο ΠΟΥ χρηματοδοτείται από διάφορες πηγές: από διεθνείς οργανισμούς, ιδιωτικούς δωρητές, τα κράτη μέλη και τον μητρικό του οργανισμό, τον ΟΗΕ.
Κάθε κράτος μέλος υποχρεούται να καταβάλει τέλη για να είναι μέλος του οργανισμού. Αυτά ονομάζονται «εκτιμώμενες συνεισφορές» και διαμορφώνονται ανάλογα με τον πλούτο και τον πληθυσμό κάθε χώρας.
Αυτά τα τέλη αποτελούν μόνο το ένα τέταρτο της συνολικής χρηματοδότησης του ΠΟΥ. Τα υπόλοιπα τρία τέταρτα προέρχονται κυρίως από «εθελοντικές συνεισφορές», δηλαδή δωρεές από κράτη μέλη ή εταίρους.
Συνολικές συνεισφορές των μεγάλων χωρών στον ΠΟΥ (2018-2019)
Ηνωμένες Πολιτείες: 893 εκατομμύρια δολάρια
Ηνωμένο Βασίλειο: 435 εκατομμύρια δολάρια
Γερμανία: 292 εκατομμύρια δολάρια
Ιαπωνία: 214 εκατομμύρια δολάρια
Κίνα: 86 εκατομμύρια δολάρια
Γαλλία: 76 εκατομμύρια δολάρια
Ρωσία: 57 εκατομμύρια δολάρια
Από όλες τις χώρες, οι ΗΠΑ είναι μακράν ο μεγαλύτερος δωρητής του ΠΟΥ στον διετή κύκλο χρηματοδότησης από το 2018 έως το 2019, δίνοντας 893 εκατομμύρια δολάρια. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ποσού δόθηκε εθελοντικά: οι ΗΠΑ πλήρωσαν 237 εκατομμύρια δολάρια ως απαιτούμενα τέλη συμμετοχής και άλλα 656 εκατομμύρια δολάρια με τη μορφή δωρεών.
Οι αμερικανικές δωρεές αποτελούν το 14,67% όλων των εθελοντικών συνεισφορών που παρέχονται παγκοσμίως στον ΠΟΥ. Ο επόμενος μεγαλύτερος δωρητής είναι το Ιδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς, ένας αμερικανικός ιδιωτικός οργανισμός, ο οποίος έδωσε 531 εκατομμύρια δολάρια την ίδια περίοδο.
Το ποσό που οι χώρες αποφασίζουν να συνεισφέρουν πέρα από τα υποχρεωτικά τέλη τους ποικίλλει σημαντικά ανά χώρα. Το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, δίνει 335 εκατομμύρια δολάρια στον οργανισμό εθελοντικά - περίπου οκτώ φορές την απαιτούμενη πληρωμή των 43 εκατομμυρίων δολαρίων. Ομοίως, περίπου το 80% της συνεισφοράς της Γερμανίας είναι εθελοντική.
Ωστόσο, μόνο το 12% των συνεισφορών της Κίνας ήταν εθελοντικές μεταξύ 2018 και 2019 και λιγότερο από το ένα τρίτο των πληρωμών της Γαλλίας.
Γιατί ο Τραμπ επικρίνει τον ΠΟΥ
Ορισμένοι από τους επικριτές του ΠΟΥ ισχυρίζονται από καιρό ότι τα κράτη μέλη έχουν διαφορετικά επίπεδα επιρροής στον οργανισμό λόγω των πολιτικών και οικονομικών τους δυνατοτήτων.
Σημαντικοί δωρητές όπως οι ΗΠΑ θεωρούνται από ορισμένους ότι έχουν υπερβολική επιρροή, η οποία ιστορικά προκάλεσε τριβή: κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ενωση και οι σύμμαχοί της εγκατέλειψαν τον ΠΟΥ για αρκετά χρόνια επειδή ένιωθαν ότι οι ΗΠΑ είχαν υπερβολική επιρροή στον οργανισμό.
Πιο πρόσφατα, ο ίδιος σκεπτικισμός στοχεύει στη σχέση του ΠΟΥ με την Κίνα: οι επικριτές αμφισβητούν ότι ΠΟΥ είναι αρκετά ανεξάρτητος, δεδομένου του αυξανόμενου πλούτου και της δύναμης της Κίνας.
Αυτή τη γραμμή κριτικής έχει υιοθετήσει ο Τραμπ, ο οποίος αρχικά επαίνεσε την αντιμετώπιση του ΠΟΥ και της Κίνας στην πανδημία του κορονοϊού, αλλά άλλαξε τον τόνο του τις τελευταίες εβδομάδες.
Ο Τραμπ είχε επαινέσει και τα δύο μέρη για τον χειρισμό της κρίσης, αλλά τα καταδίκασε στα μέσα Απριλίου. Στη συνέχεια, στην επιστολή του τη Δευτέρα, κατηγόρησε τον ΠΟΥ για «πολιτικό παιχνίδι» επειδή επαινεί τους αυστηρούς περιορισμούς των εσωτερικών ταξιδιών στην Κίνα ενώ είναι «ανεξήγητα ενάντια στο κλείσιμο των συνόρων των Ηνωμένων Πολιτειών».
Τι θα συμβεί εάν οι ΗΠΑ αποσυρθούν
Ο ΠΟΥ θα χάσει ένα σημαντικό κομμάτι της χρηματοδότησής του εάν οι ΗΠΑ σταματήσουν να στέλνουν πληρωμές ή αποσυρθούν εξ ολοκλήρου από τον οργανισμό.
Το κατά πόσον άλλα έθνη θα αυξήσουν τη συνεισφορά τους για να καλύψουν το χάσμα μένει να φανεί, αλλά είναι σαφές ότι άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες θα ανησυχούσαν ιδιαίτερα μπροστά σε μια τέτοια προοπτική - ιδιαίτερα δεδομένης της κατάστασης με την πανδημία.
«Χρειαζόμαστε έναν ισχυρό ΠΟΥ για να αντιμετωπίσουμε την νόσο Covid-19, και ο ΠΟΥ είναι εμείς, τα κράτη μέλη του», δήλωσε ο Εμμανουήλ Μακρόν.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ παρότρυνε επίσης τη διεθνή συνεργασία για να νικηθεί η πανδημία. «Αντιμετωπίζουμε μια παγκόσμια κρίση με εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που έχουν μολυνθεί και έχουν πληγεί από κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες, που δείχνουν ότι ουσιαστικά καμία χώρα δεν έχει ξεφύγει από αυτήν την πανδημία», δήλωσε ο Μέρκελ. «Ετσι, καμία χώρα δεν μπορεί να λύσει αυτό το πρόβλημα μόνη της. Πρέπει να συνεργαστούμε».
Και την Τρίτη, η ΕΕ επέκρινε έντονα κάθε απόπειρα αποσύνθεσης του ΠΟΥ.
«Η παγκόσμια συνεργασία και αλληλεγγύη μέσω πολύπλευρων προσπαθειών είναι η μόνη αποτελεσματική και βιώσιμη επιλογή για να κερδίσουμε αυτήν τη μάχη, όπως έχουμε υπογραμμίσει αρκετές φορές», δήλωσε η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βιρζινί Μπατού-Χένρικσον. «Τώρα είναι ώρα αλληλεγγύης, δεν είναι η ώρα να δείχνουμε με το δάχτυλο ή να υπονομεύουμε την πολυμερή συνεργασία».
Φαίνεται, επομένως, απίθανο ότι οποιαδήποτε απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσει θα ενθάρρυνε άλλα κράτη να κάνουν το ίδιο. Η κίνηση αυτή πιθανότατα θα συναντήσει εν χορώ αποδοκιμασίες από τις περισσότερες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς - όπως είχε συμβεί και τον περασμένο Νοέμβριο, όταν ο Τραμπ ανακοίνωσε την πρόθεσή του να αποσυρθεί από το Σύμφωνο του Παρισιού για το Κλίμα (2017).
Οι ΗΠΑ θα έχουν επίσης λιγότερη πρόσβαση στους πόρους του ΠΟΥ καθώς καταπολεμούν την επιδημία του κορονοϊού, και σαφώς μικρότερη επιρροή στη λειτουργία του, εάν σταματήσουν να είναι κράτος μέλος.
Δεδομένου του μεγέθους των συνεισφορών τους, αυτή τη στιγμή είναι αδιαμφισβήτητα ένας σημαντικός παίκτης στον οργανισμό.
(Πηγή: CNN)