H απόφαση του Μάλι, της Μπουρκίνα Φάσο και του Νίγηρα να εγκαταλείψουν την οικονομική και πολιτική ένωση της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) προκαλέι μεγάλη αναστάστωση στη Δύση καθώς ανησυχεί ότι τα τρία χουντικά καθεστώτα θα ενισχύσουν τους δεσμούς τους με τη Ρωσία.
Η κίνηση αποχώρησης από την Οικονομική Κοινότητα των 15 Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS), αν και απαιτεί χρόνο για να ολοκληρωθεί όπως το Brexit, από την ΕΕ, πρόκειται να διαταράξει τις εμπορικές συνεργασίες, αξίας σχεδόν 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Εγείρει επίσης ερωτήματα για την μετακίνηση εκατομμυρίων εργαζομένων από τα τρία φτωχά και περίκλειστα έθνη σε γειτονικά κράτη, καθώς το μπλοκ επιτρέπει ταξίδια χωρίς βίζα και δικαίωμα στην εργασία.
Μόνο η Ακτή Ελεφαντοστού φιλοξενεί περισσότερους από 5 εκατομμύρια πολίτες από την Μπουρκίνα Φάσο, το Μάλι και τον Νίγηρα.
«Ο Νίγηρας μοιράζεται 1.500 χιλιόμετρα συνόρων με τη Νιγηρία και το 80% του εμπορίου του γίνεται με τον πλουσιότερο γείτονά του κάτι που σίγουρα θα διαταρραχθεί», δήλωσε ο Seidik Abba, πρόεδρος του γαλλικού Think Tank CIRES. Η Γκάνα, το Τόγκο και το Μπενίν φιλοξενούν επίσης πολλούς πολίτες από τον Νίγηρα.
«Αν αποφασίσουν να προχωρήσουν και να φύγουν, θα δημιουργηθούν τεράστια οικονομικά και πολιτικά προβλήματα με βασικότερο το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν και εργάζονται σε άλλες χώρες», είπε.
Αναλυτές και διπλωμάτες Αφρικανικών χωρών τόνισαν στο Reuters, ότι η στάση της τριάδας να φύγει από την ECOWAS θα προκαλέσει αναταραχή σε μια περιοχή όπου αγωνίζεται να κρατήσει μακρυά του ισλαμιστές μαχητές από τότε που κατέλαβαν την εξουσία σε πολλές χώρες.
Η επιρροή της Ρωσίας
Παράλληλα, η Ρωσία επεκτείνει την επιρροή της σε παλιές γαλλικές αποικίες, την Νιγηρία αλλά και σε χώρες που βρίσκονται στη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ γεγονός που απειλεί να διαταρράξει τις πολιτικές ισορροπίες στην Αφρική.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, η Ρωσία και ο Νίγηρας, που κυβερνάται από χούντα μετά το πραξικόπημα του περασμένου έτους, συμφώνησαν να αναπτύξουν στρατιωτικούς δεσμούς. Ρωσικό στρατιωτικό προσωπικό πέταξε στην πρωτεύουσα της Μπουρκίνα Φάσο Ουαγκαντούγκου την περασμένη εβδομάδα για να εξασφαλίσει την ασφάλεια του στρατιωτικού ηγέτη της χώρας, ενώ η ρωσική ομάδα μισθοφόρων Wagner έχει 1.000 μαχητές στο Μάλι.
Λίγες μέρες αργότερα, και οπι τρείς χώρες ανακοίνωσαν την αναχώρησή τους από την ECOWAS λέγοντας ότι «εγκατέλειψε τα ιδρυτικά της ιδανικά και υπέκυψε στην επιρροή ξένων δυνάμεων».
Υποστήριξαν ακόμη, ότι η Αφρικανική Ένωση δεν στηρίζει αρκετά τις χώρες απέναντι στις ισλαμικές εξεγέρσεις που έχουν σκοτώσει χιλιάδες και εκτοπίσει πάνω από 2 εκατομμύρια ανθρώπους.
Η ECOWAS αντιμετώπισε ένα κύμα πραξικοπημάτων στην περιοχή από το 2020, επιβάλλοντας κυρώσεις σε χουντικές κυβερνήσεις που τις χαρακτήρισαν «παράνομες και απάνθρωπες». Η Ένωση απείλησε μάλιστα ότι θα χρησιμοποιούσε βία για να αποκαταστήσει τη συνταγματική εξουσία στον Νίγηρα, κάτι που δεν έκανε ποτέ.
Ο πρόεδρος της ECOWAS Νιγηρία δήλωσε ότι οι «μη εκλεγμένες» στρατιωτικές αρχές των τριών χωρών απογοητεύουν τους λαούς τους, αλλά πρόσθεσε ότι παραμένει πρόθυμη να συνεργαστεί μαζί τους».
Στα χνάρια του Brexit
Η ECOWAS, ιδρύθηκε το 1975 με σκοπό να προωθήσει την οικονομική και πολιτική συνεργασία των χωρών της κατακερματισμένης περιοχής, που αποτελούσαν ένα μείγμα πρώην γαλλικών και βρετανικών αποικιών.
Ο Mucahid Durmaz, ανώτερος αναλυτής της Δυτικής Αφρικής είπε ότι μετά την διάσπαση της Ένωσης αναμένει αυξημένους δασμούς και νέους περιορισμούς στην μετακίνηση ανθρώπων, αγαθών και χρημάτων.
Η κίνηση της τριάδας είναι πιθανότατα το «πιο ανόητο αυτογκόλ από τότε που το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε υπέρ του Brexit», δήλωσε ο Τσάρλι Ρόμπερτσον, επικεφαλής μακροοικονομικής στρατηγικής στην εταιρεία διαχείρισης επενδύσεων FIM Partners, αναφερόμενος στην αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Οι τρεις χώρες, από τις φτωχότερες στην ECOWAS και στον κόσμο, θα διαπιστώσουν σύντομα ότι η αποχώρηση αυτή δεν θα τις βοηθήσει», είπε, προσθέτοντας ότι η τριάδα αντιπροσωπεύει μόλις το 8% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ένωσης.
Σύμφωνα με τους κανόνες της ECOWAS, η αποχώρηση από το μπλοκ μπορεί να χρειαστεί τουλάχιστον ένα χρόνο, επομένως όσοι ζουν εκτός των χωρών τους δεν θα αντιμετωπίσουν άμεσες συνέπειες. Δεν αποκλείεται όμως να θελήσουν να μεταναστεύσουν σε άλλες χώρες της Αφρική ή και της Ευρώπης προκειμένου να αποφύγουν την επιστροφή στις χώρες τους.
Το χειρότερο σενάριο, «θα είναι να δούμε μια από τις σημαντικότερες μετακινήσεις ανθρώπων που έχουμε δει εδώ και δεκαετίες», δήλωσε ο Kwesi Aning, αναλυτής ασφαλείας με έδρα την Γκάνα.
Ο Gilles Yabi, ιδρυτής της δυτικοαφρικανικής δεξαμενής σκέψης WATHI, είπε ότι η τριάδα δεν ανακοίνωσε την αποχώρησή της από την περιφερειακή νομισματική και οικονομική ένωση που χρησιμοποιεί το φράγκο CFA, κάτι που θα είχε ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο.
«Πιστεύω ότι το Μάλι, ο Νίγηρας και η Μπουρκίνα Φάσο γνωρίζουν ότι δεν είναι εύκολο –δεν είναι δυνατό στην πραγματικότητα– να αποσυρθούν από τη νομισματική ένωση, όταν δεν έχεις το δικό σου χρηματοοικονομικό σύστημα και ένα νέο νόμισμα», είπε.